Nüfus yoğunluğu, birim arazi alanı (yüz ölçüm) başına yaşayan insan sayısının bir ölçüsüdür. Dünya nüfus yoğunluğu 2024 yılında kilometrekare başına 62,3 kişidir (kişi/km2) ancak ülkeler arasında çok büyük farklılıklar bulunmaktadır. Dünyadaki küçük adaların veya izole devletlerin çoğu, büyüklüklerine ya da yüz ölçümlerine göre fazla nüfuslara sahiptir. Şaşırtıcı bir şekilde, dünyanın en kalabalık ülkeleri olan Hindistan ve Çin, en yoğun nüfuslu ülkeler arasında değildir. Gerçek şu ki, Hindistan ve Çin en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olamayacak kadar büyük bir yüz ölçüme sahiptir. Tıpkı bir stadyumun toplamda çok daha fazla insan almasına karşın bir otobüsün daha kolay dolması gibi, birçok küçük ülke ve bölge de her kilometrekareye, en kalabalık büyük ülkelerden bile çok daha fazla insan sığdırmaktadır.
Dünyanın en yoğun nüfuslu ( 21 Şubat 2024 tarihli verilere göre) ilk 10 ülke ve bölgesi ( en yoğun olandan başlayıp en az yoğun olana doğru sıralanmıştır) Makao, Monako, Singapur, Hong Kong, Cebelitarık, Bahreyn, Maldivler, Malta, Bangladeş ve Sint Maarten’dir. İlk üç ülkenin nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 8.000’in üzerindedir.
1.Macao: Kilometrekare başına 21.508 kişi
Hong Kong’un karşısındaki İnci Nehri Deltası’nın batı tarafında yer alan Makao (veya Makau), Çin’in özel bir idari bölgesidir. 1999 yılına kadar Portekiz’e bağlıyken daha sonra Çin Halk Cumhuriyeti’ne bağlı bir idari bölge haline gelmiştir. Çin’in güneyinde yer alan bu bölge, yaklaşık 33 kilometrekarelik alanda yaşayan 709,767 nüfusuyla dünyanın en yoğun nüfuslu ülkesidir, kilometrekare başına 21.508 kişi düşer. Makao, dünyanın en büyük kumar merkezidir. Bölgenin nüfus yoğunluğunun yüksek olması, sınırlı arazi alanı ve her yıl çok sayıda ziyaretçi çeken popüler bir turizm merkezi olmasından kaynaklanmaktadır.
2.Monako: Kilometrekare başına 17,241 kişi
Monako, yalnızca 2,1 kilometrekarelik alanda yaklaşık 36.207 kişilik bir nüfusa ev sahipliği yapan küçük bir ülkedir. Kilometre kare başına 17.241 kişinin düştüğü ülke ikinci en yoğun nüfuslu ülke konumundadır. Avrupa’nın bu şehir devleti, 2020 yılında dünyanın en yoğun nüfuslu ülkesi iken bugün ikinci sırada yer almaktadır. Monako ya da resmi adıyla Monako Prensliği 727 yaşında olup 1297 yılında kurulmuştur. Bu küçük ama yoğun nüfuslu prenslik, Akdeniz’in kuzey ucunda, Fransız Rivierası’nda yer almaktadır, limanı ve Akdeniz kıyı şeridi onu popüler bir turizm merkezi haline getirmektedir. Monako, dünyanın en lüks ve göz alıcı yerlerinden biri olarak bilinir ama aynı zamanda dünyanın en küçük ikinci bağımsız ülkesidir. Zengin bireyler, sıcak güneş ışığı, göz alıcı yaşam tarzı ve % 0 gelir vergisi sayesinde Monako’da ikamet etmek ve vatandaş olmak için başvuruda bulunmak üzere akın etmektedir.
3.Singapur: Kilometrekare başına 8,505 kişi
Singapur, Malay Yarımadası’nda güney uçta, Ekvator’un yaklaşık 137 kilometre kuzeyinde yer almaktadır. Bu şehir devleti 6.038,756 nüfusa ve 710 kilometre kareye ev sahipliği yapmaktadır. Kilometrekare başına 8.505 kişi ile dünyanın üçüncü en yüksek nüfus yoğunluğuna sahiptir. Bu rakam ile Amerika Birleşik Devletleri’nden 200 kat, Avustralya’dan ise 2000 kat daha yoğun olduğu anlaşılmaktadır. Singapur, Güneydoğu Asya’da bulunan küçük bir ada şehir devletidir ve katı yasa ve düzenlemeleriyle tanınır. Yüksek nüfus yoğunluğuna rağmen güçlü ekonomisi ve mükemmel toplu taşıma olanaklarıyla oldukça gelişmiş bir ülkedir.
4.Hong Kong: Kilometrekare başına 6.813 kişi
Hong Kong, Çin’in özel bir idari bölgesidir ve gökdelenleri, hareketli sokakları ve canlı mutfak ortamı ve damak tatlarıyla tanınır. 1.100 kilometrekarelik bir alanda 7.495.157 kişinin yaşadığı bir Çin şehir devleti, kilometrekare başına 6.813 kişilik bir nüfus yoğunluğu ile dünyanın en yoğun nüfuslu dördüncü ülkesidir. 1841 yılında İngiltere tarafından ele geçirilmiştir. Bir sonraki yıl 1. Çin Savaşı ( yaygın olarak bilinen adı ile 1. Afyon Savaşı) sonunda resmi olarak Çin’e devredilmiştir. Dünyanın başlıca finans merkezlerinden biri olarak, dünyanın en büyük banka ve şirketlerinin çoğuna ev sahipliği yapmaktadır.
5.Cebelitarık: Kilometrekare başına 4,682 kişi
Cebelitarık’ın nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 4.682 kişidir. Haritalar Cebelitarık’ı İspanya’nın güney Akdeniz kıyısının bir parçası olarak gösterse de burası Britanya Denizaşırı Bölgesi’dir. Yaklaşık 32.708 kişi yalnızca 7 kilometrekarelik bir alana sıkışırken, her gün binlerce kişi ülkenin teknoloji, finans ve hizmet sektörlerinde çalışmak için İspanya sınırını geçmektedir. Cebelitarık aynı zamanda kripto dostu ve şirket kurulumu için popüler bir ülkedir.
6.Bahreyn: Kilometrekare başına 1,952 kişi
Bahreyn’in toplam 1.493.851 kişilik nüfusu 765 kilometrekarelik bir alanda yaşamaktadır. Dünyanın altıncı en yüksek nüfus yoğunluğuna sahiptir, nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 1.952 kişidir. Bahreyn, Basra Körfezi’nin güneybatı kıyısındaki bir körfezde yer alan küçük bir Arap devletidir. Bu ada ülkesi petrol endüstrisi ve lüks alışveriş merkezleriyle tanınır. Küçük boyutuna ve yüksek nüfus yoğunluğuna rağmen güçlü bir ekonomiye ve yüksek yaşam standardına sahiptir.
7.Maldivler: Kilometrekare başına 1,730 kişi
Maldivler, Hint Okyanusu’nun kuzey-orta kesiminde yer alan, turkuaz suları ve lüks tatil yerleriyle tanınan, 1192 adayı içeren küçük bir ada ülkesidir. 300 kilometrekarelik alanda 519.012 kişi yaşamaktadır. Nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 1.730 kişidir. Dünya genelinde gelir vergisinin olmadığı 16 ülkeden biridir. Küçük boyutuna ve yüksek nüfus yoğunluğuna rağmen Maldivler, turizm ve balıkçılığa dayalı güçlü bir ekonomiye sahiptir.
8.Malta: Kilometrekare başına 1,696 kişi
Malta, Orta Akdeniz’de stratejik bir konuma sahip, tarihi yerleri ve berrak sularıyla tanınan bir takımadadır. 536.136 kişi 316 kilometrekarelik bir alanda yaşamaktadır, nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 1.696 kişidir. Küçük boyutuna ve yüksek nüfus yoğunluğuna rağmen gelişen bir ekonomiye sahiptir ve popüler bir turizm merkezidir. Malta şu anda Avrupa Birliği’nde yatırım yoluyla vatandaşlık programı sunan tek ülkedir.
9.Bangladeş: Kilometrekare başına 1,179 kişi
Güney Asya’nın bu ülkesi, Hint yarımadasının (veya Hindistan alt kıtasının) kuzeydoğu kesiminde yer almaktadır. Bangladeş Hindistan ve Myanmar ile sınır komşusudur. 147.600 kilometrekarelik bir alanda 174.055.024 kişi yaşamaktadır, nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 1.179 kişidir. Canlı kültürü ve tekstil endüstrisiyle tanınır. Yoksulluk ve siyasi istikrarsızlık gibi zorluklara rağmen büyüyen bir ekonomiye ve zengin bir kültürel mirasa sahiptir.
10.Sint Maarten (Hollanda Kısmı): Kilometrekare başına 1,302 kişi
Sint Maarten (St.Maarten ), Karayip Denizi’nin kuzeydoğusundaki Küçük Antiller ada grubunda (Leeward Adaları’nda )Hollanda Krallığı’na bağlı özerk bir ülkedir. 44.275 kişi, Sint Maarten’in 34 kilometrekarelik güney üçte birlik kısmında, yani Hollanda kısmında yaşamaktadır, nüfus yoğunluğu kilometrekare başına 1.302 kişidir. Geri kalan kısım kuzeyde olan, Saint Martin olarak tanınan Fransız kısmıdır.
Sonuç
Bazı ülkeler büyük bir nüfusa ve aynı zamanda büyük kara parçalarına (geniş yüz ölçümlere) sahip olsa da en yüksek nüfus yoğunluğuna sahip olmayabilirler. Nüfuslarının çoğunluğu büyük kentsel alanlarda bulunur, yani genel nüfus yoğunluğu seyrelir. Nüfus yoğunluğuna bir ülkenin yüz ölçümünün kilometrekaresi başına düşen insan sayısı açısından bakılmaktadır. Bu nedenle Hindistan ve ABD gibi dünyanın en büyük ülkelerinin çoğu, “en yoğun nüfuslu ülkeler” listesinde yer almamaktadır. Nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu ülkelerin çoğu (Singapur, Hong Kong, Bangladeş gibi) Asya’da bulunur. Nüfus yoğunluğunun bir ülke için kaynak kullanımı, altyapı gelişimi ve çevresel etki dahil olmak üzere önemli etkileri olabilir. Nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu ülkeler vatandaşlarına yeterli kaynak ve hizmet sağlamada zorluk yaşayabilirken, nüfus yoğunluğunun düşük olduğu ülkeler altyapı geliştirme ve geniş alanlarda hizmet sağlama konusunda zorluklarla karşılaşabilirler. Sonuçta nüfus yoğunluğunu anlamak bir ülkenin demografisi, ekonomisi ve sosyal sorunları hakkında değerli bilgiler sağlayabilir.
Kaynakça:
https://wisevoter.com/country-rankings/countries-by-population-density/
https://nomadcapitalist.com/global-citizen/most-densely-populated-countries/
https://database.earth/population/density/2024
https://statisticstimes.com/demographics/countries-by-population-density.php
Yazar: Müşerref ÖZDAŞ