Adenovirüs 14 Nedir?

Soğuk algınlığına neden olabilecek birkaç virüs bulunmaktadır ve en yaygın olanlardan biri adenovirüstür. Aynı şekilde, birçok farklı adenovirüs türü vardır. Çoğu, nispeten hafif olan ve sadece yaklaşık bir hafta süren bir soğuk algınlığına neden olurken, bir suştan kaynaklanan hastalık (adenovirüs 14) çok daha endişe vericidir. Adenovirüs 14 olağandışıdır çünkü genç, sağlıklı insanların bile ciddi şekilde hastalanmasına ve birkaç durumda ölmesine neden olmaktadır. Bununla birlikte Adenovirüs 14, çeşitli medya kuruluşları tarafından öldürücü soğuk olarak da adlandırılmaktadır.

Belirtileri

Adenovirüs 14 tipik olarak soğuk algınlığı benzeri semptomlara neden olmaktadır, ancak aynı zamanda zatürree gibi ciddi endişelere de yol açabilmektedir. Virüs hızlı ve şiddetli bir şekilde ilerlediğinde daha ciddi sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Genel olarak adenovirüsler, birçok semptom ve komplikasyona neden olmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Üşüme
• Boğaz ağrısı
• Bronşit
• Akciğer iltihaplanması
• İshal
• Ateş
• Konjunktivit (pembe göz)
Bunlardan herhangi birine sahip olmak, mutlaka adenovirüs 14 olunduğu anlamına gelmemektedir. Semptomlar özellikle şiddetli veya giderek kötüleştiğinde muhakkak sağlık uzmanına gidilmelidir.

Nedenleri

Adenovirüs 14 ilk olarak 1950’li yıllarda tanımlanmıştır, ancak mutasyona uğramış ve daha öldürücü formunda 2005 yılında ortaya çıkmıştır. 2006’dan 2007 yılına kadar, adenovirüs alt türü B2 serotip 14, New York, Oregon, Washington ve Teksas’taki salgınlarda tespit edilmiş ve 10 ile ilişkilendirilmiştir. Bu dönemde ölümler ve 140 solunum yolu hastalığı vakası meydana gelmiştir. O zamandan beri askeri alanda çalışanda ve genel halkta ara sıra ortaya çıkan salgınlarda bu virüs tespit edilmiştir. Bu öldürücü soğuk tüm soğuk algınlığı gibi, damlacık geçişiyle yayılmaktadır. Bu, virüsün ağız ve burun salgılarında yaşadığı ve bu salgılar bir kişiden diğerine geçtiğinde yayıldığı anlamına gelmektedir. Bu, insanların dokunmak veya tokalaşmak gibi yakın teması olduğunda ortaya çıkabilmektedir. Hapşırma, öksürme ve içecek veya mutfak eşyaları paylaşmak da damlacık bulaşmasının yaygın yöntemleridir. Üzerinde adenovirüs bulunan bir nesneye veya yüzeye dokunmak ve ardından elleri yıkamadan yüze dokunmak da enfeksiyona neden olabilmektedir. Daha az yaygın olmasına rağmen, adenovirüsler aynı zamanda dışkı yoluyla örneğin çocuk bezini değiştirirken veya suyla örneğin halka açık bir yüzme havuzunda yayılabilmektedir.

Teşhis

Sadece soğuk algınlığı semptomları olduğu için adenovirüs 14 test edilmesi gerekli değildir. Şiddetli bir hastalık meydana geldiğinde ve nedeni bulunamadığında, sağlık uzmanı semptomları değerlendirdikten sonra virüsü test etmeye karar verebilmektedir. Ayrıca doktor kişiyi zatürree, üst solunum yolu enfeksiyonları veya konjunktivit gibi diğer durumlar açısından değerlendirmektedir.

Tedavi

Günümüzde adenovirüs için FDA onaylı bir tedavi planı bulunmamaktadır. Enfeksiyonlar genellikle hafiftir ve şiddetli bir enfeksiyondan kaynaklanan komplikasyonlar HIV/AIDS ve kanser hastaları gibi zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişiler için bir endişe yaşanmadığı sürece tıbbi bakım gerektirmemektedir.

Önleme

Adenovirüs 14’ü ve benzer şekilde bulaşan diğer soğuk algınlığı, hastalıkları önlemek veya yaymaktan kaçınmanın en iyi yolu hijyen kurallarına uymaktır. Bu hijyen kurallarından bazıları aşağıdaki gibidir:
• Ellerin minumum 20 saniye sabun ile yıkanması
• Suya ve sabuna erişim olunmadığında el dezenfektanı kullanmak
• Öksürüldüğünde veya hapşırıldığında ağzı kapatmak ve el yerine dirsek kıvrımını kullanmak)
• Hasta kişilerin mümkün olduğu kadar izolasyona dikkat etmesi
• Burna, gözlere ve ağza dokunmaktan kaçınmak
• Diş fırçası veya fincan gibi kişisel kullanım eşyalarını paylaşmamak
Adenovirüs 14, ciddi komplikasyonlara ve salgınlara neden olabilecek tek tür değildir. ABD ordusu, bu olayları azaltmak için adenovirüs 4 ve 7 için dışardan asker alımı yapmaktadır. Bununla birlikte, adenovirüs 14 için aşı bulunmamaktadır.

Yeni EKC Enfeksiyon Kontrolü Kaynağı

CDC’nin yeni kaynağı EKC’yi Önle, göz kliniklerinde epidemik keratokonjonktivit (EKC) salgınlarını önlemeye ve kontrol etmeye yardımcı olmak için yüzeylerin ve ekipmanın nasıl dezenfekte edileceğine dair rehberlik sağlamaktadır. EKC, şiddetli ve oldukça bulaşıcı bir viral konjunktivit (pembe göz) formudur. EKC’ye, çoğu dezenfektana genellikle dirençli olan adenovirüsler neden olmaktadır. Adenovirüsler genellikle solunum yolu hastalıklarına veya konjunktivite neden olmakta ve yıl boyunca salgınlar meydana gelebilmektedir. Adenovirüs enfeksiyonlarının ve salgınlarının daha yaygın olduğu yılın belirli bir zamanı yoktur. Adenovirüsler, Amerika Birleşik Devletleri’nde ulusal olarak bildirilebilir bir hastalık değildir, yani klinisyenlerin vakaları test etmeleri, sağlık departmanlarına veya CDC’ye bildirmeleri gerekmemektedir. Bu nedenle, birçok adenovirüs salgını muhtemelen ya tespit edilememekte ya da rapor edilememektedir.
Salgınlara neden olabilecek adenovirüs türleri
Bildirilen sporadik vakalar ve adenovirüs salgınları bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Adenovirüs tipleri 3, 4 ve 7 en yaygın olarak akut solunum yolu hastalığı ile ilişkilidir. Adenovirüs tip 7, özellikle zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişilerde diğer adenovirüs türlerinden daha şiddetli sonuçlarla ilişkilendirilmiştir. Son 10 yılda, Amerika Birleşik Devletleri’nde adenovirüs tip 7 enfeksiyonundan ciddi hastalık ve ölüm vakaları bildirilmiştir.
• 2007 yılından beri ABD askeri acemileri ve genel halk arasında akut solunum yolu hastalığı salgınlarıyla ilişkilendirilen adenovirüs tip 14 bulunmaktadır
• Epidemik keratokonjunktivite neden olabilen adenovirüs tipleri 8, 19, 37, 53 ve 54’tür
• Genellikle çocuklarda gastroenterite neden olan enterik adenovirüs tipleri 40 ve 41’dir
• Yeterli klor içermeyen küçük göller veya yüzme havuzları gibi su kütlelerinde yayılan ve konjunktivit ile ateşli hastalık salgınlarına neden olabilen bazı adenovirüsler vardır örneğin 4 ve 7
Sağlık Profesyonelleri,
• Adenovirüsleri, üst solunum yolu hastalığının ve pnömoni gibi alt solunum yolu hastalıklarının olası nedenleri olarak düşünülmelidir.
• Potansiyel olarak adenovirüslerin neden olduğu olağandışı hastalık kümelerini (örn. Solunum, konjunktivit) yerel sağlık departmanına bildirilmelidir
• Salgınları önlemeye veya kontrol etmeye yardımcı olmak için adenovirüse özgü uygun enfeksiyon kontrol önlemleri alınmalıdır. Bu, aktif gözetimi, mümkün olduğunda hasta hastaları izole etmeyi, ziyaretçileri ve yeni kabulleri kısıtlamayı, hastalıkları için personeli izlemeyi ve hasta olduklarında onları eve göndermeyi, çevre temizliğini, kişisel koruyucu ekipmanı kullanmayı ve sık sık el yıkama veya sterilize etmeyi içerebilmektedir.
Herkes adenovirüs 14 olabilmektedir, ancak bağışıklık sistemleri zayıflamış olanlar, küçük bebekler, yaşlı yetişkinler ve kronik hastalıkları olan kişiler, tıpkı herhangi bir hastalıkta olduğu gibi virüsten kaynaklanan komplikasyon riski daha yüksek olanlardır. Adenovirüsler bazı kişilerde önemli hastalıklara sebep olabilirken, çoğunlukla tedavi gerektirmeyen hafif seyirli bir hastalıktır. Öyle olsa bile, iyi hijyen alışkanlıkları bu ve diğer virüslerle enfekte olma riskini en aza indirmeye yardımcı olmaktadır.

Kaynakça:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2748061/
https://www.centerforhealthsecurity.org/cbn/2009/cbnreport_04172009.html
https://www.who.int/water_sanitation_health/bathing/recreadischap6.pdf

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu