Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Aşk Teorileri, Aşkı Açıklayan 4 Teori

0 1.594

Aşk Teorileri, Aşkı Açıklayan 4 TeoriAşk insani ve temel bir duygudur fakat bunun neden, nasıl gerçekleştiğini anlamak her zaman kolay değildir. Uzunca bir süredir, birçok kişi aşkın bilimin tamamen anlayamayacağı kadar gizemli, ilkel ve manevi bir durum olduğunu öne sürmüştür. İnsanların aşık olma sebebi nedir, neden başkalarına karşı değil de belirli insanlara karşı ilgi duyar? Kişileri aşık eden ve aşık kalmasına neden olan nedir? Neden bazı aşk biçimleri daha uzun sürer ve diğerleri daha geçicidir? Şairler güzel soneler ile aşkın gizemini vurgular, müzisyenler aşkın ince özünü şarkılarda yakalamaya çalışır ve diğerleri aşkların ilahi bir ilham olduğunu söyler. Öte yandan araştırmacılar ve psikologlar, aşkın ne şekilde oluştuğunu ve neye dayandığını açıklayabilmek için bazı aşk teorileri önermiştir. Aşağıda, aşkı ve başka duygusal ilişkileri açıklamaya çalışan en popüler dört ana teori anlatılmıştır. İşte hoşlanma, aşk ve duygusal bağ arasındaki farkları açıklayan dört aşk teorisi:

1-Hoşlanma ve Aşk

Psikolog Zick Rubin, romantik bir aşkın 3 unsurdan oluştuğunu öne sürmüştür.
Bağlılık: Bağlanma, başka bir kişiyle ilgilenme, onay alma ve fiziksel temasın kurulması ihtiyacıdır.
Önemseme: Önemseme, ilgi ya da şefkat başkasının ihtiyaçlarına ve mutluluğuna kendininki kadar değer vermeyi, saygı duymayı içerir.
Samimiyet: Samimiyet ya da yakınlık, düşüncelerin, duyguların ve arzuların diğer kişiyle paylaşılması anlamına gelir.
Rubin, kişilerin bazen başkalarına büyük bir hayranlık ve takdir duyduğuna inanmıştır. O kişiyle zaman geçirmekten keyif alınır ve onun yanında olmak istenir ama bu bir aşk olarak nitelendirilmez. Rubin aşk yerine bundan hoşlanma ya da beğeni olarak bahsetmiştir. Diğer taraftan aşk çok daha yoğun ve derindir, fiziksel temas, yakınlık arzusu güçlüdür.
Hoşlanan insanlar birbirleriyle arkadaş olmaktan zevk alırken, aşık olan insanlar kendi ihtiyaçları kadar diğer kişinin ihtiyaçlarını da önemsemektedir.

2-Şefkatli Aşk ve Tutkulu Aşk

Hawaii Üniversitesi psikoloji profesörü Elaine Hatfield ile meslektaşları aşkın 2 temel türü olduğunu söylemektedir:
Şefkatli aşk: Şefkatli aşk genellikle karşılıklı anlayış ve birbirlerine karşı paylaşılan saygı duygusuyla şekillenir.Aşk Teorileri, Aşkı Açıklayan 4 Teori
Tutkulu aşk: Yoğun, derin duygular, cinsel çekicilik,şefkat ve endişe ile karakterize durumdadır. Karşılıklı aşkta insanlar heyecanlı ve mutlu hissederler. Karşılıksız olan bir aşk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularını doğurur.
Hatfield, kültürel beklentilerin aşık olmayı teşvik etmesi, kişilerin ideal aşkla ilgili önyargılı fikirleriyle karşılaşılması ve kişinin bir başka kişinin varlığı durumunda, yüksek fizyolojik uyarı yaşaması söz konusu olduğunda tutkulu aşkın ortaya çıkabildiğini öne sürmektedir.
Hatfield ayrıca, tutkulu bir aşkın geçici olabildiğini ve genellikle 6-30 ay sürdüğünü öne sürmektedir. Hatfield’a göre, ideal bir aşk, şefkatin istikrarını ve güvenliğini yoğun tutkuyla birleştiren ancak nadir olan bir ilişkidir. İdeal aşkta çift arasındaki ilişki daha uzun sürecek ve aldatma veya boşanma sorunlarını önleyecektir.

3- Aşkın Renk Çemberi Teorisi

Psikolog John Lee, 1973’te aşk türlerini renk çemberiyle tanımlamıştır ve gerçek renklere karşılık gelmese de bunlardan “aşkın renkleri” olarak bahsetmiştir: Lee, ana renklerin 3 çeşit olması gibi, aşkın da 3 ana çeşidinin bulunduğunu öne sürmüştür.
Üç ana aşk stili şunlardır:
Eros: Bu terim Yunancada erotik veya tutkulu anlamına gelmektedir. Lee, bu çeşit bir aşkın hem duygusal hem fiziksel tutkuyu kapsadığını öne sürmüştür. Bu aşk stili, kişilerin partnerini idealleştirilmesi ve güçlü romantik duygular hissetmesi ile karakterizedir.
Ludus: Ludos ya da ludus, Yunancada oyun anlamındadır. Bu aşk türü heyecan ihtiyacı ve aşkın oyun olarak görülmesi ile karakterizedir fakat mutlaka ciddi olması gerekmez. Bu aşkı sergileyenler bağlılığa hazır değildir ve fazla yakınlığa karşı temkinlidir.
Storge: Yunancadaki anlamı doğal şefkattir. Bu aşk biçimi tipik olarak çocuklar ve ebeveynler, kardeşler, geniş ailelerdeki üyeler arasındaki aile sevgisi ile temsil edilir. Bu tür bir aşkta kişiler birlikte olmaya, saatlerce Aşk Teorileri, Aşkı Açıklayan 4 Teoritelefonda konuşmaya ve ayrıldığında birbirini özlemeye eğilimlidir. Benzer ilgi alanlarına sahip olan insanların zamanla yakınlık geliştirdikleri arkadaşlıktan storge tipi aşk gelişebilir.
Lee, ana renkler nasıl birleşerek tamamlayıcı diğer renkleri oluşturuyorsa aynı biçimde ana aşk stillerinin de birleşerek aşkın ikincil stillerini oluşturabileceğini öne sürmüştür.
İkincil aşk stilleri şunlardır:
Mani (Eros + Ludus): Takıntılı veya saplantılı (obsesif) aşk, ilişkideki çatışmaların ve dramatik aşırılıkların çiftin sevgisinin hem amacı hem de teması olduğu sağlıksız bir aşk türüdür. Takıntılı ya da saplantılı aşıklar fırtınalar için yaşar ve öfkelenirken huzur bulur. Bu çeşit aşıklar terk edilmekten korkarlar, günlük rutinleri genellikle takıntı, kavga etmek, sevişmek, hoş konuşmak dahil olmak üzere aşırı iniş ve çıkışları içerir. Bu çiftler profesyonel danışmanlığa ihtiyaç duyabilir ve ayrılırlarsa muhtemelen daha iyi durumda olabilirler.
Pragma (Ludos + Storge): Pratik ve gerçekçi aşktır. Pragma türü aşıklar bazı özellikleri (örneğin, atletik, uzun boylu olma, zeka, zenginlik) nedeniyle başkalarını çekici bulur, rasyonel bir düzeyde sevgi hissederler. Erkekler ve kadınlar genellikle benzer (homogam) özelliklere (örneğin aynı din, siyasi eğilimler, hobiler vb.) sahip bir partner bulmayı arzular.
Agape (Eros + Storge): Agape, özverili, başkalarına odaklanmış ve başkalarından almak yerine başkalarına vermeyi amaçlayan sevgidir. Gece boyunca hasta çocuklarına bakan anneler; ailelerine geçindirmek için sevmedikleri bir işte 3-4 yıl çalışan babalar ve hatta başkalarının hayatını kurtarmak için güvenliklerini feda eden itfaiyeciler bile eylemlerinde fedakâr olarak kabul edilir. İlişkilerde yapılan şeylerin çoğu, bir ilişkideki adaletin daha geniş kapsamlı denkleminde ele alındığında, özverili eylemler ya daha sonra geri ödenecek bir iyi niyet deposu oluşturan ya da bir tür borç yaratan eylemler olarak görülebilir.
Aşk çok boyutlu bir kavramdır, psikologlar ve sosyologlar onu yıllar içinde çeşitli şekillerde tanımlamışlardır. John Lee, belki de altı aşk türü ile aşk üzerine belki de en çok alıntı yapılan araştırmacıdır. Lee, herkesin sevgi ve aşkın altı temel bileşenini paylaştığını, mevcut aşk ilişkisinin değerlendirilebileceğini ve ölçülebileceğini, aşk türlerinin çeşitli nitelikleri olduğunu varsaymıştır. Lee’nin aşk türleri, insanların aşk stillerini anlamalarına yardımcı olmak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Lee, altı tür sevginin sevgi dolu deneyimleri oluşturduğunu iddia etmektedir.

4-Aşk Üçgeni TeorAşk Teorileri, Aşkı Açıklayan 4 Teoriisi

Psikolog Robert Sternberg’in Aşk ÜçgeniTeorisi’ne (2004) göre, aşk üç bileşenden oluşur:
Samimiyet: Bağlanma, duygusal yakınlık gibi duyguları içerir.
Tutku: Romantik aşk ve cinsel çekicilik arasındaki ilişkiyi kapsar.
Bağlılık: Uzun süre arkadaş kalma kararıdır.
Adı geçen üç bileşen bir araya gelerek aşkın farklı stillerini oluşturabilir. Örneğin, samimiyet ve bağlılığın birleşimi şefkatli aşkla, tutku ve samimiyetin birleşimi romantik, tutkulu aşkla sonuçlanır.
Sternberg iki ya da daha çok unsur üzerine kurulan ilişkilerin bir tek bileşene dayananlara göre daha kalıcı olacağını savunmaktadır. Romantik bir çift için ideal aşk biçimi (mükemmel aşk) üçünü de içerir, ancak tutkulu kıvılcım zamanla kaybolma eğiliminde olduğu için sürdürmesi kolay değildir. Sternberg bu tür sevginin nadir bulunduğunu öne sürmektedir.
Günümüzün modern aşk uygulamalarında, sevginin çeşitli bileşenler bulunmuştur: bağlılık, tutku, arkadaşlık, güven, sadakat, şefkat, samimiyet, kabul, onaylama, önemseme, özen gösterme, özveri olma, sevdalanma ve romantizm. Koşulsuz sevgi denen birçok insanın farkında olduğu bir aşk türü vardır. Koşulsuz sevgi, sevilen kişinin eylemlerinden bağımsız olarak değişmeyen samimi sevgidir.

Kaynakça:
https://www.verywellmind.com/theories-of-love-2795341#citation-4
https://www.psychologytoday.com/us/blog/in-love-and-war/201208/love-decoded
https://med.libretexts.org/Bookshelves/Health/Book%3A_Health_Education_(Rienk_and_Lundin)/04%3A_Relationships_and_Communication/4.02%3A_Theories_of_Love

Yazar: Müşerref Özdaş

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku