Yaygın Adı:
Baykuş papağanı
Bilimsel Adı: Strigops habroptilus
Familya: Psittacidae
Takım: Psittaciformes
Boyutları: Uzunluk:
63,5 cm; kanat açıklığı: 89 cm; ağırlık: 1-3 kg
Fiziksel Özellikleri: Dev, uçamayan papağan; çok kısa, körelmiş kanatlar; uzun kuyruk; uzun, sert tüylü baykuş benzeri surat; ince çizgilerle süslü elma yeşili tüy örtüsü; uçuş tüyleri ve kuyruğu kahverengi; gözün gerisinde sarı meç.
Alışkanlıkları: Münzevi, gizemli ve noktürnal; sadece yerde ya da ağaçlara tırmanarak yiyecek arar.
Yaşam Çizgisi: Yuva ağaç kökleri ve kayalar arasındaki bir oyuktur ve ot, yaprak ve tüylerle kaplıdır; 1-2 bazen 3 yumurta; kuluçka süresi 30 gün; yavru 90 gün sonra tüylenir; 1 kuluçka, fakat her yıl üremez.
Sesi: Erkekler dişileri cezbetmek için boru sesi çıkartır; her iki cins “çing”ler şeklinde öter.
Beslenme Tarzı: Kabuklu yemişler, yosun ve eğreltiotu dahil çok çeşitli bitkiler.
Yaşam Alanı: Açık alanlara yakın Nothofagus (yalancıkayın) ormanları.
Yeryüzünde Dağılımı: Yeni Zelanda: bir zamanlar her iki ada boyunca bulunuyordu, ancak bugün sonradan salındığı karaya yakın üç küçük adada yaşıyor.
Türün Durumu: Kritik.
Hem en ağır hem de uçma yetisini yitirmiş tek papağan olan baykuş papağanı, eşsiz bir üreme yöntemi, emsalsiz bir beslenme biçimi ve bir dizi çarpıcı ötüş stiline sahiptir. Fakat istisnai şekilde hassastır ve nesli halihazırda ciddi şekilde tehlike altındadır.
Yeni Zelanda dünyada yerüstünde yaşayan yerli memeli türünün bulunmadığı birkaç yerden biridir. Bu ücra ortamda sayısız yıl önce uçma yetisine ihtiyaç duymayan dev bir papağan evrimleşmiştir. Bu kuş kivi (Apteryx species), weka (Galirallus australis), takahe (Notomis mantelli) ve birçok moa türü gibi aynı evrimsel basamaklardan geçen çok çeşitli kuşlara katılmıştır. Uçamayan bu kuşların birkaçı hala varlığını sürdürürken, baykuş papağanının da içinde bulunduğu bazı türler yok olmanın eşiğindedir.
Gece Gezgini
Baykuş papağanı, küçük bir kaz boyutlarında, dev bir papağandır. Erkeğinin ağırlığı 3 kg’ye kadar çıkabilir. Cüsseli bir gövdesi, uzunca bir kuyruğu ve yüzünde baykuş benzeri dairevi hatların bulunduğu, fazlasıyla yuvarlak bir kafası vardır. Kısa gagası, yüzüne sakallı bir görünüm kazandıran dik, kılımsı tüylerle kaplıdır. İri, kavrayıcı pençeleri ve güçlü baldırlarını ağaçlara tırmanmak üzere kullanır.
Sadece geceleri aktiftir, gündüzleri yaşadığı çukurun güvenliğini geceleri yiyecek aramak için ormanda gezinmek üzere terkeder. Yüzündeki hassas tüyler yolunu bulmasına ve dokunarak yiyecek aramasına yardımcı olur.
Büyük Lokma Yiyen Otobur
Baykuş papağanı bütünüyle sebzelerle oluşur; bitki materyalinin sindirimi zor olduğu için de yeterince besin alması güçtür. Baykuş papağanı bunun üstesinden gelebilmek için büyük miktarlarda yer ve yediklerini dev bir yutakta biriktirir. Meyveler, böğürtlengiller, tohumlar, sürgünler, tomurcuklar, kökler, ağaç kabukları, saplar, yosun ve mantar gibi otobur bir kuş alışılmamış bir çeşitlilikte yiyecek tüketir.
Beslenme ve Üreme
Baykuş papağanının yaşadığı ormanlarda sık sık önemli bir olay meydana gelir: rozet yapraklılar olarak anılan bazı orman ağaçlarındaki yemiş miktarında yaşanan patlama. Bu olay baykuş papağanının üreme dönemine denk gelir. Baykuş papağanları çiftleşme öncesinde favori yemişleriyle tıka basa beslenir; bazıları haftalar içinde ağırlıklarının iki katına çıkabilir. Erkekler varlıklarını baykuş ulumasına ya da boru sesine benzer sesler çıkartarak ilan eder. Başarılı erkekler eşlerini sadece çiftleşmeye girdiği dakikalar içinde görür, sonrasında ise kendi hayatlarına geri dönerler.
Baykuş papağanı yuvası bir ot öbeğinin altına kazılmış sığ bir çukurluk ya da alternatif olarak bir ağacın kök sistemi gibi doğal bir kovuktan oluşur. Yuvanın içi ot parçaları, yaprak, ya da tüylerle kaplanır. Civcivler, dişilerin ağızlarından geri çıkartıp doğrudan gagalarına yerleştirdiği bitki materyaliyle beslenir. Baykuş papağanları dünyanın en uzun ömürlü kuşları arasında yer alır. Bazı yetişkinlerin 60 yaşına kadar yaşayabildiği tahmin edilmektedir. Yavrular ancak altı- sekiz yıl arasında olgunlaşabilir.
Kaynakça:
BBC
Yazar:Tuncay Bayraktar