Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Bazı Kâbuslar Neden Tekrarlanır ve Nasıl Tedavi Edilir?

0 889

Kâbuslar, üzen veya rahatsız eden rüyalardır. Yapılan araştırmalara göre yetişkinlerin yüzde 50’den fazlasının ara sıra kâbus gördüğü tespit edilmiştir. Ancak bazı insanlar daha sık meydana gelen kâbuslar görür ve bunlara sürekli kâbuslar denir. Çocuklar tekrarlayan kâbusları yetişkinlerden daha sık görürler ve tekrarlayan kâbusların hepsi her gece aynı değildir. Birçok kâbus, benzer temaları takip eder ancak içerik olarak farklılık gösterebilir. Ne olursa olsun bu kâbuslar; uyandıktan sonra genellikle öfke, üzüntü, suç ve kaygı gibi duygulara neden olur. Bu düşünce ve duygular tekrar uykuya dalmayı zorlaştırabilir. Tekrarlayan kâbusların çoğu zaman altta yatan bir nedeni vardır. Aşağıda tekrarlayan kâbusların ortak nedenlerini ve bazı temel koşullarının tedavi seçeneklerini inceleyeceğiz.

Nedenleri

Kâbuslar bir dizi nedenden ötürü ortaya çıkabilir, ancak yaygın olarak görülen beş nedeni vardır. Bu nedenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
1.Stres, Anksiyete veya Depresyon: Stres, birçok insanın üretken bir şekilde kanalize etmekte zorlandığı duygulardan biridir. Bu nedenle, rüyalar bedenin bu duygularla çalışması için tek fırsatlardan biri olabilir. Yapılan bir araştırmaya göre, çocukluktan kaynaklanan stres ve travmanın, daha sonra dönemlerde tekrarlayan kâbuslara neden olabileceği kanısına varılmıştır. Ayrıca anksiyete ve depresyon da kâbuslara neden olabilir. Bu kâbuslar kendine değme, hastalığın nüksetmesi ve hatta bazı panik ataklarla ilgili durumları içerebilir.
2.TSSB (Travma sonrası stres bozukluğu): Travma sonrası stres, bozukluğu (TSSB)olan kişilerin yüzde 71’i kâbus görür. TSSB, yetişkinlerde tekrarlayan kâbusların başlıca nedenlerinden biridir. TSSB’nin en sık görülen semptomlarından biri “yeniden yaşamak” ve travmatik olaya ya da olaylara karşı geri dönüşlere sahip olmasıdır. Bazen bu geri dönüşler kâbuslar gibi tezahür edebilir. TSSB’si olan insanlar için, tekrarlayan kâbuslar çeşitli olumsuz etkilere neden olabilir bunlardan bir kaçını şu şekilde sıralayabiliriz:
*TSSB semptomlarına katkıda bulunmak veya kötüleşmek
*Depresyona katkıda bulunmak veya kötüleşmek
*Uyku kalitesini düşürmek
Bu kâbusların içeriği kişiden kişiye değişebilir. Bazı insanlar için bu rüyalar, orjinal travmanın tekrar tekrar oynatıldığı replikatif kâbuslardır. Bazıları için ise kâbuslar orijinal travmanın duyguları ve hisleri için semboliktir.
3.Altta Yatan Tıbbi Koşullar: Bazı uyku bozuklukları tekrarlayan Bazı Kâbuslar Neden Tekrarlanır ve Nasıl Tedavi Edilir?kâbuslara neden olabilir. Uyku apnesi, uyku sırasında kesintisiz nefes alma ile karakterize bir durumdur. Narkolepsi, şiddetli gündüz uyku hali, halüsinasyonlar ve uyku felcine neden olan sinir sistemi bozukluğudur. Bunlar gibi koşullar uyku kalitesini etkileyebilir ve tekrarlayan kâbusların altında yatan bir neden olabilir.
4.İlaçlar: Antidepresanlar, tansiyon ilaçları ve belirli koşulları tedavi etmek için kullanılan diğer bazı ilaçlar kâbusa neden olabilir. 1998 yılındaki eski bir araştırmaya göre, kabusa neden olan en yaygın ilaçlar sedatif, hipnotik ilaçlar, beta blokerler ve amfetamin dâhil olduğu bulunmuştur.
5.Madde bağımlılığı: Kâbuslar dâhil olmak üzere madde kullanımından kaynaklanan birçok geri çekilme semptomları vardır. Bu kâbuslar, çekilme başlangıcında daha yoğun olabilir, ancak genellikle birkaç hafta içinde azalır. Ayrıca alkol yoksunluğu sık sık görülmesine neden olur.

Kâbuslara ve Gece Terörlerine Karşı Ne Yapılmalı?

Kâbuslar ve gece terörleri benzer görünse de, oldukça farklı deneyimlerdir. Genellikle kişinin hemen uyanmasına neden olan korkutucu ve gerçek gibi görülen rüyalardır. Ayrıca bu rüyalar genellikle kolayca hatırlanır. Gece terörü gören kişiyi uyandırmak zordur. Bu kişi bu durumdayken çığlık atma ve hatta uyurgezerlik gibi aşırı ajitasyon yaşayabilir. Bu fiziksel tepkilere rağmen, gece terörü yaşayan insanlar genellikle derin uyurlar.
Gece terörü ve kabuslar uykunun farklı aşamalarında meydana gelir. Uykuya dalındığında, genellikle dört uyku aşaması boyunca hareket edilir. Birinci ve ikinci aşamada, hafif bir uyku durumunda olunur. Üçüncü ve dördüncü aşamalarda daha derin bir uykuya dalınır. Aşağı yukarı her 90 dakikada bir, hızlı uyku hareketi (REM) uykusu olan uykunun beşinci aşaması olarak da adlandırılan bölüme girilir. Gece terörleri, genellikle REM uykusunda değilken kabuslar REM uykusu sırasında meydana gelir.

Tedavileri

Çoğu durumda, tekrarlayan kâbusları tedavi etmek, altta yatan durumu tedavi etmeyi içerir.

Depresyon ve Anksiyete

Depresyon ve anksiyete gibi hastalıkları tedavi etmek, kâbuslara yol açabilecek düşünce ve duyguları çözmeye yardımcı olabilir. Bu durumlar Bazı Kâbuslar Neden Tekrarlanır ve Nasıl Tedavi Edilir?için tedavi seçeneklerinden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
•Psikoterapi, özellikle bilişsel davranışçı terapisi (CBT)
•SSRI gibi Seçici serotonin geri alındığı inhibitörleri gibi ilaçlar
•Destek grupları
•Meditasyon, Yoga, ve derin nefes alıp verme gibi gevşeme teknikleri
•Düzenli egzersizlerdir.

Uyku Koşulları

Uyku apnesi ve narkolepsi gibi uyku durumlarının tedavisi farklı olabilir. Uyku apnesi genellikle tedavi edilir, hatta ameliyat solunum makineleri, ilaçlar, yaşam tarzı değişiklikleri ile ve bazı durumlarda tedavi edilir. Narkolepsi tedavisinde genellikle uyarıcılar ve bazı antidepresanlar gibi uzun süreli ilaçlarla kullanılır.

TSSB (Travma Sonrası Stres Bozukluğu)

Kâbuslara TSSB neden oluyorsa profesyonel tedavi almak önemlidir. Görüntü prova terapisi ve görsel kinestetik ayrışma gibi TSSB kabuslarında kullanılabilecek spesifik tedaviler vardır. Görüntü provası terapisi, uyanıkken kâbusların hatırlanmasını ve bitimin değiştirilmesini, böylece rüyanın artık tehdit etmemesini içerir. Görsel kinestetik ayrışma terapisi, travmatik hatıraları daha az travmatize eden yeni bir hafızaya yeniden yazmak için kullanılan başka bir tekniktir. Anksiyete ve depresyon tedavisine ek olarak, bilişsel davranış terapisi (CBT) de TSSB’nin neden olduğu kâbusları tedavi etmek için kullanılabilir.
Son yapılan bir araştırmayla TSSB için CBT kullanmanın, travma kaynaklı yinelenen kabusları hafifletmeye yardımcı olup olmayacağı araştırılmıştır. Araştırmaya katılanlar 20 hafta boyunca TCMB aldı. Araştırmacılar, 20 haftalık TCMB sonrasında, katılımcıların yüzde 77’sinin artık TSSB leriyle ilgili tekrarlayan kâbuslar görmediğini tespit edilmiştir. TSSB’nin neden olduğu kabuslar durumunda, ilaçlar genel hastalık için bir tedavi protokolünün bir parçası olarak kullanılabilir. Ancak, TSSB dışında, tekrarlayan kabusların tedavisinde ilaç kullanımı nadirdir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Tekrarlayan kâbusları azaltmanın yollarından biri yatma vakti rutinini geliştirerek sağlıklı uyku alışkanlıkları oluşturmaktır. Bu uyku alışkanlığını kazanmanın bazı yolları vardır ve şu şekilde sıralayabiliriz:
•Bir uyku takvimi oluşturulmalı. Bir uyku takvimi, gece boyunca yeteri kadar uyumayı sağlamaya yardımcı olabilir. Stres veya endişe nedeniyle tekrarlayan kabuslar yaşanıyorsa, rutin bir stabilite sağlanabilir.
•Elektroniği aletler kapatılmalı. Daha iyi bir uyku almanın büyük bir kısmı vücudun uyumaya hazır olmasını sağlamaktır. Elektronikten gelen mavi ışığın uyku hormonu olan melatonini baskılaması ve uykuda kalmasını zorlaştırdığı bilinmektedir.
•Uyarıcılardan kaçınılmalı. Yatmadan önce uyarıcı almak uykuya dalmayı zorlaştırabilir. Alkol, sigara ve kafein gibi tüm uyarıcı maddeleri almak olumsuz yönde uykuyu etkileyebilir.
•Yatılacak yeri hazırlamak. Yatağın, yastığın ve battaniyelerin rahat olduğundan emin olunmalı. Ek olarak, yatak odasını tanıdık ve rahatlatıcı öğelerle dekore etmek, uykuya dalmak için güvenli bir alan yaratılmasına yardımcı olabilir.
Tekrarlayan kâbuslarla karşılaşıldığında, tekrar uykuya dalmakta zorlanılabilir. İşte bir kâbustan uyandıktan sonra sakinleşmek için birkaç yöntem vardır, bunları şu şekilde sıralayabiliriz;
•Derin nefes egzersizleri yapılmalı. Korkmuş ya da endişeli bir şekilde uyanıldığında, diyafragmatik nefes olarak da adlandırılan derin nefes, kalp atış hızını yavaşlatmaya ve kan basıncını düşürmeye yardımcı olabilir.
•Rüyayı konuşmak. Bazen rüyayı bir eş ya da arkadaşla konuşmak, neden olabileceği endişenin bir kısmını hafifletmeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda sadece bir rüya olduğu ve daha fazlası olmadığı gerçeğini yansıtmanın iyi bir yolu olabilir.
•Rüyayı yeniden yazmak TCMB’nin bir kısmı düşünceleri ve duyguları yeniden yazmayı içerir. Kâbusu daha az korkutucu veya rahatsız edici bir şeye yeniden yazdırılabilirse, tekrar uykuya dalmayı olasılığı yüksektir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Bazı Kâbuslar Neden Tekrarlanır ve Nasıl Tedavi Edilir?Tekrarlayan kâbuslar iyi uyuma yeteneği etkiliyorsa ve gün boyunca endişe veya depresyonun artmasına neden oluyorsa, doktordan yardım istenmeli. Kâbuslar stres, endişe veya depresyon ile ilgiliyse, tedavi ve destek için bir sağlık uzmanından randevu alınmalıdır. Kâbuslar, altta yatan bir uyku durumuyla ilgiliyse, bir sağlık uzmanı uyku çalışması yapmak gerekebilir. Bir uyku çalışması, genellikle bir gece test odasında yapılan bir testtir. Testin sonuçları doktorun sürekli kâbuslara yol açabilecek bir uyku bozukluğu olup olmadığını belirlemesine yardımcı olabilir.  Tekrarlayan kâbusların genellikle altta yatan bir nedeni vardır. Bazen, bu neden stres, kaygı, ilaç kullanımı ve hatta madde bağımlılığı ile ilgili olabilir. Tekrarlayan kâbusların yaşam kalitesini etkilediğini düşünülüyorsa, bir doktora veya ruh sağlığı uzmanına başvurulmalıdır. Tekrarlayan kâbusların nedenini tespit ettikten sonra, onları azaltmak veya ortadan kaldırmak mümkün olabilir.

Kaynakça:
• sleep.org
• americanaddictioncenters.org
• researchgate.net
• Sağlıklı uyku
• sleepfoundation.org

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku