Doğal olarak oluşan bir mineral olan boraks, yıllardır temizlik ürünlerinde kullanılan bir bileşendir. Bu bileşenin yutulması asla güvenli değildir ve bazı bireyler bunu çocuk oyuncakları yapmak için ev yapımı hamur içinde kullanmaktadırlar. Peki, çocukların oyuncaklarında ve sürekli elimizden düşmeyen temizlik malzemelerinde kullanılan boraks nasıl maddedir, zararlı ve birçok ciddi yan etkiye neden olabilir mi? Hiç merak ettiniz mi? İşte size boraks hakkında fikir verecek bilgiler:
Boraks Nedir?
Boraks, kimyasal sodyum tetraboratın ortak adıdır. Borik asidin bir tuzudur. Toz boraks, suda çözünen yumuşak beyaz kristallerden oluşur ve birçok birey boraks’ı temizlik ürünü olarak bilir. Ancak, bu bileşenin aşağıdakiler de dâhil olmak üzere başka birçok kullanım alanı vardır:
•Küf ve mantar önleme
•Böcek öldürme
•Sert suyu yumuşatma
•Nötralize edici kokular
•Yangınlarda geç tutuşma özelliği
Ayrıca, birçok ev ürünü sabun ve deterjanlar dâhil boraks içerir. Üreticiler bazen şampuan, makyaj ürünleri ve vücut sabunları gibi kozmetik ürünlerde bakteri üremesini önlemek veya yavaşlatmak için kullanırlar. Bazı kozmetik ürünlerinde, üreticiler ürünlerin bileşenlerinin ayrılmasını durdurmak için emülsifiye edici olarak boraks kullanırlar.
Boraks Güvenli midir?
Birçok birey, doğal olarak oluşan bir madde olduğu için boraksın güvenli olduğunu varsaymaktadır. Ancak Ulusal Tıp Kütüphanesi (NLM) boraks kanserojen madde olarak sınıflandırır. Ve kanser dahil olmak üzere diğer riskleri şu şekildedir:
•Cilt, göz ve solunum tahrişi
•Sindirim problemleri
•Kısırlık
•Böbrek yetmezliği
•Şok
•Ölüm
Aslında ABD dâhil pek çok ülkenin Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), boraksı gıda katkı maddesi olarak kullanımını yasaklamıştır. Çünkü Boraks alımı güvenli değildir.
Boraks, solunduğunda ya da yutulduğunda vücutta parçalanması kolaydır. Bununla birlikte, solunması veya yutulması halinde, hem ciddi zehirlenme hem de organ hasarı meydana gelebilir. Boraks alımı, testisler, gelişen bir fetüs ve doğurganlık dahil olmak üzere üreme sorunlarına yol açabilir.
Boraks ve Çocuklar
Çocuklar, boraks ve boraks içeren ürünlerle temastan kaçınmalıdır. Daha önceki yıllarda bireyler, çocukların oynaması için hamur yaparken boraks kullanıyorlardı. Ve boraksa maruz kalan çocuklar özellikle boraks 
toksisitesinden dolayı risk altındaydı. Wisconsin Çocuk Hastanesine göre bir çocuk eğer en az 5 gram boraks yutarsa, zararlı ve potansiyel olarak ölümcül sonuçlarla karşılaşabilir. Çocuğun boraks alması durumunda bazı potansiyel riskler şunlardır:
•İshal
•Şok
•Kusma
•Ölüm
Çocukları olan bireyler böcek ilacı, kozmetik veya boraks içeren diğer ürünleri kullanmaktan kaçınmalıdır. Örneğin, bir çocuk bir pestisite dokunursa, yanlışlıkla kendi elleriyle temas ederek onu bedenine alabilir. Bunun yerine, bireyler çocukları için toksik olmayan içerikler içeren ürünleri almalılardır.
Boraks ve Evcil Hayvanlar
Evcil hayvanlar yanlışlıkla boraksa maruz kaldıklarında veya boraks tükettiklerinde riski altındadırlar. Bireyler, şayet başıboş bir alanda dolaşacak evcil hayvanlara sahipse, boraks içeren böcek ilaçlarını kullanmaktan kaçınmalıdırlar. Ek olarak, kişiler boraks içeren ürünleri evcil hayvanların erişebileceği yerlerden uzakta saklamalıdırlar.
Riskler
Boraks insanlara ve hayvanlara potansiyel riskler sunar. Bir birey mümkün olduğunda boraks içeren ürünler kullanmamalı ve temastan kaçınmalıdır. Üreticinin, bir pestisitte bulunmadığı sürece, ürünlerinin etiketinde bir bileşen olarak boraks listelenmesine gerek yoktur. Bir kişinin satın alırken dikkatli olması gereken ürünlerden bazıları şunlardır:
•Çocuk ürünleri
•Temizlik ürünleri
•Kozmetik ürünler
Önlemler
Boraks içeren ürünlerle düzenli temas halinde bazı güvenlik ipuçları şunlardır:
•Temizlik ürünlerini kullanırken lastik eldiven kullanmak
•Herhangi bir temizlik ürününü suyla yıkamak
•Burun, ağız ve gözlerle temastan kaçınmak
•Bir boraks ürününü kullanmadan önce açık yaraların örtülmesi
*Ürünleri çocukların veya evcil hayvanların erişemeyeceği yerlerde tutmak
•Çocuklar için boraks olmayan ev yapımı hamurlar yapmak
•Toz içinde nefes almamak
•Ürünle temas eden cilt yıkama
Sadece boraksın doğal olması, sık sık yutmanın veya işlem yapmanın güvenli olduğu anlamına gelmez. Boraks alımı ya da sık sık boraks maruziyetinin birçok olası yan etkisi vardır ve boraks zehirlenmesine yol açabilir. Kaza sonucu solunabilen veya boraks yiyebilen çocuklar ve evcil hayvanlar için riskler özellikle yüksektir. Daha güvenli ürünler tercih edilmelidir. Birisinin boraks yuttuğunu veya soluduğunu düşünülüyorsa derhal acil yardım alınmalıdır.
Boraks, kısa süreli kullanımda bile vücuda zarar verecek bileşenler içermektedir ve etkileri uzun süreli maruz kalmada kansere kadar varmaktadır. Bu yüzden mümkün olduğunca bu bileşenden korunulması tavsiye edilir. Özellikle hamilelerin ve çocukların maruz kalınmasının önüne geçilmelidir.
Kaynakça:
toxnet.nlm.nih.gov
chw.org
ewg.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu