Bunya çamı, büyük kozalakları ve lezzetli tohumları ile ünlüdür. Bunya çamının alışılmadık bir dallanma deseni vardır. Tuhaf yapraklara sahip olmakla birlikte yaprak dökmeyen kozalaklı bir ağaçtır.
Bunya çam ağacı, Avustralya’nın kuzeydoğusundaki Queensland’a özgüdür ve Araucariaceae ailesine aittir.
Olağandışı Gövde ve Dallar
Bir bunya çam ağacı, 45 metrelik bir yüksekliğe ve 1.5 metrelik bir çapa ulaşabilir. Kalın ve sağlam gövdesi, kahverengi-siyah renktedir. Yatay olarak açılmış bir kabuğu vardır. Yaşlı ağaçlarda, oluklar derin olabilir. Gövde, genellikle bir filin veya bir dinozorun görünümüne benzetilir.
Bunya çamının dalları tuhaf bir görünüme sahiptir.
Ağacın dikenli yaprakları ve küçük dalları vardır. Olgunlaşmamış ağaç piramit şeklindedir. Olgunlaştıkça, alt kollarının bir kısmını kaybeder ve gövdenin üst kısmında kubbe şeklinde bir taç geliştirir.
Tuhaf Yapraklar
Gövde ve dallar gibi, bunya çamının yaprakları da sıra dışıdır. Bir dalı çevreleyen şekilde ve üst üste gelebilecek çok sayıda sıra halinde düzenlenmişlerdir. Yapraklar, sert ve sivridir. Dikenli noktalar, cilde değdiğinde çok acı verici olabilir.
Bunya çamı, yüksek kaliteli ve açık sarı bir ağaç üretir. Ağaç, mobilya yapımında ve akustik gitar gibi müzik aletleri yapımında kullanılır.
Etkileyici Kozalaklar![Bunya Çamı Nedir?]()
Erkek ve dişi kozalaklar, aynı ağaçta toplanır. Olgun dişi kozalaklarını taşıyan bir ağaç potansiyel olarak çok tehlikelidir. Kozalaklar, on ile on beş kilo ağırlığındadır hatta bazen daha da ağır olabilmektedir. Genellikle koyu yeşil ananaslara benzediği söylenir. Bunya çam kozalakları genellikle ananaslardan daha büyük ve daha ağırdır.
Dişi ya da tohum kozalaklarının aksine, erkek olanlar uzun ve narindir. Dişi kozalaklardan daha küçük bir kütleye sahiptir. Polen taneleri, rüzgarla tohum kozalaklarına taşınır. Tozlaşma, Eylül ve eEim aylarında gerçekleşir. Tohum kozalakları Aralık-Mart aylarında toprağa düşer.
Kuruyemiş ve Tohumlar![Bunya Çamı Nedir?]()
Bunya çamı kozalağı, elli ile yüz elli kadar kuruyemiş içerir. Her bir somun, kolayca çıkarılabilen ince bir doku veya kabuk ile kaplıdır. Tohum kabuğu, içindeki büyük ve lezzetli tohumu ortaya çıkarmak için bir fındıkkıran veya çekiçle açılmalıdır.
Tohumlar çiğ olarak yenebilir. Ancak, çoğu zaman tuzlu suyla kaynatılır veya kızartılır. Kavrulmuş tohumların tadı kestane gibidir. Tohumlar karbonhidrat bakımından yüksek ve yağ bakımından düşüktür. Bir ağaç on dört ile yirmi yaşına kadar tohum üretmez.
Ağacın Yerli Halklara Önemi
Avustralya’nın yerli halkı, bir zamanlar bunya çamlarını kutsal bitki olarak görüyordu. Ağaçlar kültürleri için o kadar önemliydi ki bir tanesini kesmek bile yasalarına göre yasa dışıydı.
Her üç yılda bir, fındık veriminin doruğa çıkması durumunda, çok sayıda yerli halk, hasatı kutlamak ve fındıkta bayram yapmak için toplanırdı. Etkinlik geleneksel olarak Queensland Bunya Dağları’nda yapılırdı. İnsanlar fındık toplar, fındıkları ya hemen pişirirler ya da lezzetlerini arttırmak için yer altında saklarlardı.
Toplama, farklı gruplar arasında sosyalleşme ve ticaret ve evliliklerin düzenlenmesi gibi önemli olaylar için de kullanılırdı. Kutlama sırasında kabile farklılıkları geçici olarak ayrılırdı. Queensland Müzesi’ne göre, geleneksel Bunya Buluşmaları’nın sonuncusunun 1902’de yapıldığı düşünülüyor.
Bunya Rüyası![Bunya Çamı Nedir?]()
Son yıllarda, Avustralya’da Bunya Rüyası olarak bilinen bir festival düzenlenmektedir. Bu etkinlik 2007’de başladı. Bunyaların kutlanması ve eski festivallerin anısına düzenlenmektedir. Bunya tohumlarından yapılan birçok farklı yiyecekler sergilenmektedir. Festivalde, ayrıca kozalak toplama etkinlikleri, ağırlık tahmini etkinlikleri, müzik performansları, hikaye anlatma etkinlikleri ve kozalaklardan yapılmış sanat gösterileri de yer almaktadır.
Son Bunya Rüya festivali Ocak 2015’te düzenlendi. Etkinliğin Facebook sayfasına göre, fındık bitkisi 2016’da pek iyi değildi, bu nedenle o yıl hiçbir festival düzenlenmedi. Festival 2017’de de yoktu.
Bir Süs Bitkisi
Bunya çamı, süs bitkisi ve besin kaynağı olarak yetişen ilginç bir ağaçtır. Ağaç yavaş büyür, bu yüzden bazen iç mekan bitkisi olarak kullanılır. Ancak, ağaç büyüdüğü zaman dışarıya ekilmesi gerekmektedir.
Çimlenme çok uzun sürdüğü için, bazı insanlar bunya çamını, bir tohumdan ziyade bir fide olarak almayı tercih ediyorlar.
Ağaç tam güneşi sever, ancak biraz soğuğu tolere eder. Düzenli olarak sulanması gerekir. Ağacın bulunduğu yer çok dikkatli bir şekilde seçilmelidir, çünkü çok uzayacak ve sonunda potansiyel olarak tehlikeli kozalaklar oluşturacaktır. Tesisin etrafındaki alanın, dişi kozalakların mülke zarar vermemesi veya düşerken insanlara zarar vermemesi için korunması gerekir.
Kaynakça:
https://owlcation.com/stem/The-Bunya-Pine-A-Strange-and-Interesting-Plant
Yazar: Katibe Melis Dinçer