Büyük Buhran 1929’dan 1939’a kadar süren ve ABD tarihinin en kötü ekonomik bunalımı oldu.Ekonomistler ve tarihçiler, krizin başlangıcı olarak 24 Ekim 1929’da gerçekleşen borsa çöküşüne dikkat çekti.Gerçek şu ki, Büyük Buhran’ a tek bir olay değil, bir çok şey neden olmuştur.Birleşik Devlette Büyük Depresyon, Herbert Hoover başkanlığını sakat bıraktı ve 1932’de Franklin D. Roosevelt’in seçimine gitti.Ulusa New Deal vaat eden Roosevelt, ülkenin en uzun hizmet veren başkanı oldu.Ekonomik kriz sadece ABD ile sınırlı değildi; dünyanın büyük bir kısmını etkiledi.Naziler Almanya’da iktidara geldi ve II. Dünya Savaşı’nın tohumlarını ektiler.
1929 Borsa Krizi
Bugün ”Kara Salı” olarak hatırlanan 29 Ekim 1929’da ki borsa çöküşü, Büyük Buhran’ın da, krizlerinde tek nedeni değildir.Yaz mevsiminde rekor seviyeye ulaşan borsa, Eylül ayında düşmeye başlamıştı.24 Ekim Perşembe günü, borsa düşüşe başladı ve paniğe neden oldu.Yatırımcılar bu düşüşü durdurmayı başardı ancak beş gün sonra Kara Salı’da piyasa çöktü ve değerinin yüzde 12’sini kaybetti, 14 milyar dolarlık yatırımları yok etti.İki ay sonra, hissedarlar 40 milyar dolardan fazla kaybetti.Borsa, 1930’lu yılların sonuna kadar kayıplarının bir kısmını geri kazanmasına rağmen, ekonomi harap oldu.ABD gerçekten Büyük Depresyona girdi.
Banka Sorunları :Borsa krizi ekonomide dalgalanmalara neden oldu.Yaklaşık 700 banka 1929’da zayıflamaya başladı ve 1930’da 3000’den fazla banka çöktü.Federal mevduat sigortası henüz yoktu ve bu nedenle; bankalar başarısız olduğunda insanlar paralarını kaybetti.İnsanların paniklemeleri, paralarını umutsuzca çekip bankaları kapatmaya zorlayan banka işlemlerine neden oldu.On yılın sonunda 9 binden fazla banka battı.Kalanlar ise ekonomiye güvenmiyorlardı, kendi varlıklarını sürdürebilmek için borç vermeye isteksiz davrandılar.Bu tavır, durumun daha da kötüleşmesine yol açtı.Kurulu Karşılıklı Satın Alma İndirimi
İşçiler ise yatırımları değersiz olduğu, tasarrufları azaldığı veya tükendiği için var olmayan varlıklarına sıkı sıkıya sarılmakta ve hem tüketiciler hem de şirketler tarafından hareketsiz bırakılmaktadır.Sonuç olarak, işçiler toplu işten çıkarıldı.İnsanlar işlerini kaybetmeleri nedeniyle ödemelerini yapamadılar.Eşyalara el koyma ve tahliye işlemleri sıradan hale geldi.Gittikçe daha çok envanter birikmeye başladı.İşsizlik oranı yüzde 25’in üzerine çıktı ve ekonomik durumu hafifletmeye yardımcı olmak için daha az harcama yapıldı.
Avrupa İle Amerikan Ekonomik Politikası:Büyük Buhran’ın ulus üzerindeki etkisi arttığında hükümet harekete geçmek zorunda kaldı.ABD endüstrisini yurt dışındaki rakip firmalardan korumayı taahhüt eden Kongre, daha Smoot-Hawley Tarife olarak bilinen 1930 Tarife Kanunu’nu kabul etti.Söz konusu tedbir, geniş bir ithal mal yelpazesine yakın vergi oranlarını dayatıyor.Birkaç Amerikan ticaret ortağı, ABD yapımı mallara tarifeler uygulayarak misilleme yaptı.Sonuç olarak, 1929-1934 yılları arasında dünya ticareti üçte ikilik oranda azaldı.O zamana kadar, Franklin Roosevelt ve Demokratlar tarafından kontrol edilen bir Kongre, cumhurbaşkanının diğer uluslarla daha düşük tarife oranlarında görüşme imkanı tanıyan yeni yasayı onayladı.
Kuraklık Koşulları: Büyük Bunalım’ın ekonomik yıkımı, çevresel yıkımlarla daha da kötüye gitti.Yoksul tarım uygulamaları ile birleştirilmiş yıllar süren bir kuraklık, güneydoğudaki Colorado’dan Texas’a kadar geniş bir bölge oluşturdu.Büyük toz fırtınaları kasabaları boğuyor, bitki ve hayvanları öldürüyor; İnsanlar hasta oluyor ve anlatılamayan daha bir çok hasara neden oluyordu.
John Steinbeck’in yazdığı ” The Grapes of Wrath” adlı eserinde yer alan binlerce kişi ekonominin çökmesiyle bölgeden kaçtı.Bölgenin ve çevrenin iyileşmesi uzun yıllar sürdü.
Kaynakça:
https://www.thoughtco.com/causes-of-the-great-depression-104686
Yazar:Merve Karaca