Cilt Kanseri Türleri Nelerdir?

Ciltteki bir nokta şüpheli görünüyorsa, bir temel kural vardır: uzman bir doktora görünmek. Çünkü en tehlikeli melanom dâhil cilt kanserlerinin üçü erken teşhis ve tedavi edilirse yüzde 100’e yakın tedavi edilebilir. Dikkat edilmez ve tedaviye başlanmaz kendi haline bırakılırsa, bir büyüme daha büyük, daha derin ve daha kötüleşebilir. Hatta bazıları normal çalışmayı bozabilir, tehlikeli tipler yayılabilir ve hayati tehlike oluşturabilir.
Çoğu insan için, bir doktor tarafından yapılan yıllık cilt muayeneleri ve düzenli olarak kendi kendine muayene, erken teşhis için gereklidir. Birçok dermatolog, insanların ayda bir kez (veya özellikle risk yüksekse daha fazla) ciltte kendi kendine muayene yapmalarını önermektedir. Zemin boy aynası ve el aynası bulunan iyi ışıklandırılmış bir odada yapılması gereken bu kontrol, 10 dakika civari sürmektedir. Saç derisinden (gerekirse saçı kaldırmak için fön makinesi kullanarak) cildin her santimini hatta ayaklarınızın tabanına kadar cildin her bölümü incelenmelidir.
Bu kendi kendine muayeneler ne kadar sık yapılırsa, kişi vücudundaki her çil, ben, boğaz, yumru ve lekeye ne kadar aşina olursa yeni işaretler veya değişiklikler şeklinde potansiyel sorunu daha iyi tanıyabilir. Ayrıca mevcut noktaların boyutu, şekli veya rengi değiştiği zaman fark edebilir. Kişi vücudunda bulunan leke, ben, yumrular için bir kayıt tutarsa hangisinin normal hanginin normal olmadığını belirleyebilir, riski fark edebilir.
Bazal hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve melanom, tüm cilt kanserlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur. Bu üç kanserin birkaç ortak noktası vardır:
• Çoğunlukla güneş ışığından veya bronzlaşma yataklarından ultraviyole (UV) ışınlarına aşırı maruz kalma ile bağlantılıdır.
• Hepsi, kolayca çillenen veya yanan açık ten de dahil olmak üzere aynı ek risk faktörlerinin birçoğuyla ilişkilidir.
• En erken aşamada tedavi edildiğinde, hepsi neredeyse her zaman iyileştirilebilir.
Ancak her kanser türü farklı bir cilt hücresinden kaynaklanır ve benzersiz bir şekilde gelişir. Her biri ayrıca vücudun diğer bölgelerine yayılma olasılığına ve ilerlemesindeki tehlike durumuna göre değişir.

Bazal Hücreli Karsinom

Çok yaygın olarak görülen bazal hücre kanseri, her yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde teşhis edilen yaklaşık 4.3 milyon vaka ile tüm cilt kanseri vakalarının yaklaşık yüzde 80’ini oluşturmaktadır. Bu kanser, cildin en dış tabakasında (epidermis) bulunan bazal hücrelerde gelişir. Bazal hücreler sürekli olarak bölünür, epidermiste hareket eder ve yassılaşır, yassı bir hücre adı verilen farklı bir cilt hücresine dönüşmektedir. Bazal hücreli karsinom genellikle vücudun alışkanlıkla güneşe maruz kalan bölgelerinde, özellikle yüz, kulaklar, boyun, kafa derisi, omuzlar ve sırtta görülür. Ellerin üstüde bir sorun bölgesi olabilir.
Nadiren, bazal hücre kanseri vücudun güneşe maruz kalmayan bir kısmında gelişir ve araştırmacılar neden olduğunu bilmemektedirler. Bazal hücre kanseri çok yavaş büyür. Bununla birlikte, tedavi edilmezse, bir büyüme önemli ölçüde genişleyebilir ve derinleşebilir, çirkinleşebilir veya fonksiyonel sorunlara neden olabilir. Bazal hücreli karsinomun hayatı tehdit edici hale gelmesi olası değildir. Ancak hayati tehdit edici ciddiyette olabilirde: ABD’de bu kanser her yıl yaklaşık 3.000 ölümlü vaka ile sonuçlanır. Bazal hücre kanseri gelişen insanlar, özellikle büyüme burun veya kafa derisinde ise, başka bir kanser alma riski yüksektir. Nüksler genellikle iki yıl içinde gerçekleşmektedir.

Skuamöz Hücreli Karsinom

Diğer kanser türüne göre daha derine inebilen skuamöz hücre kanserleri, tüm cilt kanseri vakalarının yaklaşık yüzde 20’sini oluşturur ve ABD’de her yıl yaklaşık bir milyon vaka teşhis edilir. Kanser, epidermisin üstünde bulunan yassı hücreleri etkilemektedir. Vücut sürekli olarak eski skuamöz hücreleri atar ve bunları yenileriyle değiştirir. Bazal hücreli karsinom gibi, skuamöz hücre türü genellikle yüz, kulaklar, boyun, dudaklar, kafa derisi ve ellerin üstü gibi güneşe düzenli olarak maruz kalan alanlarda gelişir.
Bu bölgelerdeki cilt genellikle kırışıklıklar, yaşlılık lekeleri ve kırık kan damarları dahil olmak üzere diğer güneş hasarı belirtilerini gösterecektir. Skuamöz hücre kanseri, özellikle Afrikalı Amerikalılarda önceden var olan enflamatuar cilt rahatsızlıkları veya yanık izleri bulunan bölgelerde büyüyebilir. Bu karsinomlar mukoza zarlarında veya genital bölgede de gelişebilir. Genital bölgedeki yassı hücreli kanserlerin çoğu, belirli insan papilloma (HPV) virüs tipleri ile enfeksiyon ile ilişkili olabilir. Bazal hücreli karsinom ile karşılaştırıldığında, skuamöz hücre kanserinin daha derin cilt katmanlarına dönüşme ve yayılma olasılığı daha yüksektir. Metastaz riski çok düşük olmakla birlikte, gerçek: Skuamöz hücre kanseri ABD’de her yıl yaklaşık 15.000 kişiyi öldürmektedir.
Genital bölgede teşhis edilen skuamöz hücre kanseri bu ölümlerin neredeyse yarısını oluşturmaktadır. Birçok doktor keratoakantom adı verilen kubbe şeklindeki tümörleri yassı epitel hücreli kanser türü olarak kabul etmektedir. Bu büyümeler bazen güneşe maruz kalmış ciltlerde gelişir. Keratoakantomlar hızlı bir şekilde genişlerken, büyümeleri tipik olarak yavaşlar. Bazı tümörler kendiliğinden geçerken bazıları büyümeye devam edebilir ve birkaç tanesi de vücudun diğer bölgelerine yayılabilir.

Yassı Hücre Prekanserleri

Aşağıdaki durumlar skuamöz hücreli karsinomun potansiyel belirtileridir; hatta bazıları bu kanserin çok erken formları olarak düşünülebilir. Hepsi için en büyük risk faktörü aşırı UV ışınlarına maruz kalmasıdır.
• Aktinik veya güneş keratozları: Bu kaba, pullu, hafif yükselmiş büyüme tipik olarak güneşte onlarca yıl geçirmiş yaşlı insanlarda gelişir. Bazı tahminlere göre, yassı hücreli kanserlerin yüzde 40 ila 60’ı tedavi edilmemiş aktinik keratoz olarak başlamaktadır.
• Aktinik keilit: Bu, alt dudakta gelişen, kuru, çatlak, pullu ve soluk veya beyaz deri ile sonuçlanan bir aktinik keratoz türüdür.
• Lökoplaki: Bu durum ağız içindeki mukoza zarlarını etkiler ve dil, diş etleri veya yanaklarda beyaz lekelere neden olmaktadır.
• Bowen hastalığı: Bu durum, sedef hastalığına veya egzamaya benzeyen kırmızı-kahverengi, pullu bir yama olarak görünebilir. Nedeni güneşe maruz kalma veya arsenik maruziyeti olabilir, ancak diğer tetikleyiciler radyasyon, kimyasal kanserojenler, genetik, travma veya belirli HPV virüslerine maruz kalmayı içermektedir.

Melanom

Nadir görülen ama potansiyel olarak ölümcül olan Melanom, bazal hücre ve skuamöz hücreli karsinomlarla karşılaştırıldığında nadirdir ve tüm vakaların sadece yüzde 1’ini oluşturur. 2018 yılında teşhis edilen melanom sayısının 178.560 olduğu tahmin edilmektedir. Bu kanser, birçoğu zararsız olan mollerden de sorumlu olan melanositler olarak adlandırılan epidermiste pigment üreten hücrelerde gelişmektedir. Ancak çok sayıda molün olması bir melanom risk faktörüdür. Melanom diğer cilt kanserlerinden daha tehlikelidir çünkü yayılma olasılığı daha yüksektir.
İmmünoterapi, tümörlerin genetiğine odaklanan hedefe yönelik tedaviler ve diğer tıbbi atılımlar, gelişmiş melanomlu kişilerin yaşamlarını sadece aylarca değil yıllarca uzatmaktadır. Ancak metastatik melanom hala yenilmesi zor bir hastalık olabilir. 2018’de melanomaya atfedilebilecek tahmini ölüm sayısı 9.320’dir.

Kaynakça:
https://www.everydayhealth.com/skin-cancer/guide/symptoms/
https://www.everydayhealth.com/skin-cancer/types/

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu