Herkes, güneşin zararlı etkilerine karşı dikkatli olmalıdır. Güneş varsa ondan korunmaya da ihtiyaç vardır. Pek çok insanın sadece yaz aylarında güneş koruyucu kullanılması gerektiğini düşünmesine rağmen tüm yıl boyunca ihtiyaç duyulmalıdır. Dışarı çıkarken genellikle güneş kremi kullanılması tavsiye edilir. Güneşten korunma özellikle cilt kanserleri, güneş yanığı ve erken yaşlanmayı önlemek için gereklidir.
Güneş Kremi Nedir?
Adından da anlaşılacağı gibi güneş kremleri cildin maruz kaldığı zararlı ışınları filtreler, UVA ışınlarından korur, uzun süreli hasarları kimyasal olarak önler ve onarır, ayrıca yeni benlerin oluşumunu önler. Güneş koruyucularda genellikle avobenzon ve oksibenzon gibi aktif 
maddeleri kullanılmaktadır. Çok kalın olmadıklarından günlük kullanım için idealdir ancak yoğun güneşin altında yeterli koruma sağlamayabilir. Yağlı değildir, makyaj rutinini etkilemez ancak makyajdan önce güneş koruyucu uygulanmalıdır. Güneşten koruyan losyon ya da kremler sadece yoğun güneşli yaz aylarında değil kış aylarında kayak yapılırken de kullanılmalıdır çünkü su gibi kar da güneşin UV ışınlarını yansıtmaktadır.
SPF Nedir?
SPF temel olarak Güneş Koruma Faktörü (Sun Protection Factor)’dür. SPF güneşin yakıcı etkisini, güneş koruyucu kremlerin yakma etkisini bloke etme miktarını gösterir. Herkesin cilt tipi farklı olduğundan güneşte kaldığında kızarma süresi de farklıdır. SPF değeri yazılı ürünler güneşe dayanıklılık süresinin uzamasını sağlar. Herkes cildinin hiçbir koruma olmadan ne kadar sürede yanabileceğine bağlı olarak ve seçtiği güneş kreminin SPF değerine bakarak kendini ne kadar koruyabileceğini belirleyebilir. Korumasız bir şekilde güneşte kalan birinin cildi 20 dakika içinde pembeleşiyor, kızarıyorsa, seçtiği ürün SPF 6 ise bu ürün o kişiyi 6x 
20=120 dakika süreyle koruyacaktır. Bir başka örnek, güneş kremi SPF 30 ise ve kişinin cildi herhangi bir güneş kremi olmadan 20 dakika içinde yanmaya başlıyorsa kremin koruma süresi 30×20=600 dakika yani yaklaşık 10 saat olacaktır. SPF değeri yükseldikçe ürünün koruma süresi de artmaktadır.
Normal bir yaz gününde eğer dışarıda sadece kısa bir süre kalınacaksa, düzgün bir şekilde uygulanırsa SPF 15 yeterli olacaktır. Açık havada veya yurtdışında tatilde çok fazla zaman harcayacaksa en azından SPF 30 (aynısı çocuklar için de geçerlidir) güneş koruyucu krem ya da losyon kullanılması gerekir. Cildi açık tenli, hassas ve alerjik olanlar koruma faktörü yüksek ürünleri tercih etmelidir. Ülkemizde güneş kremlerinin Nisan ayı ile Ekim arasında kullanılması uygundur.
Güneş Kremleri Tek Başına Etkili midir?
Güneş kremi sürmenin güneşe karşı korunmada tek başına yeterli olduğunu varsayma gibi bir tehlike mevcuttur. Sadece güneş koruyuculara güvenilmemelidir. Güneşe maruz kalma hakkında daha fazla farkındalığa ve dışarı çıkıldığında güneş koruyucu kullanma önerisine ve kullanılıyor olmasına rağmen cilt kanseri özellikle melanom görülme sıklığı önemli ölçüde 
artmaktadır. Birçok çalışma güneş koruyucu kullanan bireylerin güneşte daha uzun süre kalmaya meyilli olduğunu ve bu nedenle cilt kanseri riskinin artabileceğini göstermiştir yani aslında cilt kanseri riskini artıran güneş koruyucular değil yüksek oranda güneşe maruz kalmaktır. En iyi strateji mümkün olduğunda güneşe maruz kalmamaktır. Güneş koruyucu kremler yaklaşık iki saatte bir tekrarlanmalıdır.
Mineral Bazlı Güneş Koruyucular
Mineral bazlı güneş koruyucular tipik olarak daha güvenli bir seçenek olarak kabul edilir ancak birkaç uyarıda bulunmak gerekir. Bazı mineralli güneş kremleri de kimyasal bileşenler içerir ve kimyasal içerikli güneş koruyucularla aynı riskleri oluşturur. Ayrıca çinko oksit veya titanyum oksit nano parçacıkları kullanılıyorsa bunlar vücuda girebilir. Bu parçacıklar fiziksel engel sunduğundan bazı mineral içerikli güneş kremlerinin SPF’sini doğru bir şekilde belirlemek de zordur.
Güneşten Sakınmak ve Vücudu İçten Desteklemek
Eğer güneş ışığına maruz kalmak büyük bir endişe kaynağıysa ya da kişinin ailede cilt kanseri öyküsü varsa en güvenli seçenek güneş koruyucu kremlerden kaçınmak ve güneşten uzak kalmaktır. Güneş hasarından kaçınmanın en kolay ve güvenli yolu gölgede kalmak, bir şapka kullanmak veya uzun kollu giymektir. Cildi güneş hasarından korunmak için vücudun içten desteklenmesi de önemlidir ancak inflamasyonu (iltihaplanmayı) artıran işlenmiş bitkisel yağlar, işlenmiş tahıl, aşırı şeker gibi yiyeceklerden kaçınmak gerekir.
* D3 vitamini: Ortaya çıkan kanıtlar D3 vitamininin güneş yanığı ve cilt kanserine karşı koruyucu bir etkisi olabileceğini göstermektedir.
* C vitamini: Güçlü bir anti-enflamatuardır ve bağışıklık sistemi için de iyidir
* Günde bir bardak bitki çayı içinde eritilen 1/4 fincan Hindistan cevizi yağı: Hindistan cevizinden gelen orta zincirli yağ asitleri ve doymuş yağlar yeni cilt oluşumu için vücut tarafından kolayca kullanılır ve yanmaya karşı korur.
* Fermente Morina karaciğeri yağı/yüksek vitaminli tereyağı karışımı: Güneşten korunma için önemli takviyedir. Aynı zamanda sindirim, ağız ve diş sağlığı için de harikadır.
* Astaksantin: Araştırmalar tarafından bir dâhili güneş koruyucu işlevi gördüğü gösterilen güçlü bir antioksidandır. Karideslerde, vahşi somon gibi balıklarda, kırmızı alabalıkta, ıstakozlarda, yumurta sarısında, kırmızı renkli sebze ve meyvelerde, portakalda, yaprakları koyu yeşil olan sebzelerde doğal bir şekilde bulunan kırmızı-turuncu renkli bir karotenoid olan astaksantin (kısaca ASTA) serbest radikallerden kaynaklanan DNA hasarlarına karşı etkilidir. Bu etkili antioksidan güneşin sebep olduğu cilt kızarıklıklarını ve ciltteki nem kayıplarını azaltır, elastikiyeti artırır, kırışıklıkları azaltır.
Görülüyor ki en güvenli yol cilt sağlığını içten ve dıştan korumak ve desteklemektir. Mineralli güneş kremleri de iyi bir seçenektir ancak çoğunlukla sprey ve kimyasal güneş kremlerinden kaçınılmalıdır. Suya dayanıklı olan ürünler suya girildiğinde veya terleme olduğunda bile etkilerini uzunca bir süre devam ettirir.
Güneş En Çok Ne Zaman Zarar Verir?
Biraz güneş ışığı almak vücudun güçlü kemikler için önemli bir tamamlayıcı olan D vitamini üretmesine yardımcı olması, ruh halini ve uyku/uyanıklık döngülerini düzene sokan serotonin ve triptamin gibi nörotransmitterlerin seviyesininin ayarlanması için önemlidir. Yine de güneşte çok fazla kalmak güneş yanıklarından cilt kanserine kadar bazı sağlık sorunlarına neden olabilir. Güneşte doktorlar tarafından önerilenden daha fazla zaman harcanmaktadır. 
Güneş gökyüzünde yüksekte olduğunda dışarıdaki bir kişinin UV ışınlarına maruz kalması en yüksek seviyededir. Hatta yağmur yağıyor olsa bile yaz aylarında hala zararlı ışınlara maruz kalınabilir. Güneşli günlerde güvende olmak için sabah 10.00 veya 11.00 ile öğleden sonra 15.00 veya 16.00 arasında içeride kalmak, güneşe çıkmamak ya da iyi bir güneş koruyucu kullanmak hayat kurtarıcı olabilir.
Çok fazla güneş almak ultraviyole radyasyon nedeniyle kötüdür, ışınların yüzde 90’ı ozon tabakası tarafından emilmeyen ve cildin derinliklerine nüfuz eden ultraviyole A (UVA) şeklinde gelir. Bu ışınlar cildi erken yaşlandırır, güneş lekelerinden ve cilt kanserinden sorumludur. Ultraviyole B (UVB) ışınları gerisini oluşturur. Bu ışınlar kısmen ozon tabakası tarafından emilir (Bu nedenle ozon tabakası sağlığımız için çok önemlidir.) ve cildimize derinlemesine nüfuz etmedikleri için ıstakoz kırmızı güneş yanıklarına neden olabilir. UV ışınlarının her iki tipinin de cilt kanserine neden olduğu düşünülmektedir. Çoğu güneş kremi en azından bir miktar UVB radyasyonunu bloke ederken birçoğu UVA ışınlarını hiç elemez ve kullanımları riskli olabilir.
Güneş Kremi Nasıl Kullanılır?
Yaz mevsiminde yüksek SPF’li bir krem kullanılmalıdır. Güneş kremleri ya da losyonları kullanırken şunlara dikkat edilmelidir:
* Güneş kremi boyun ve yüz bölgesi de dahil olmak üzere açıkta kalan cildin tamamına bolca uygulanmalıdır.
* Güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürülmelidir.
* Yüzdükten, terledikten vb. sonra güneş kremini yeniden uygulanmalıdır.
* İç mekânlarda olunsa bile her 4 saatte bir güneş koruyucu krem uygulanmalıdır.
Kimler Güneş Koruyucu Kullanmayabilir?
Melanom dâhil olmak üzere cilt kanserinin önlenmesi için güneş koruyucular önerilmektedir. 
Daha koyu tenli kişilerin cilt kanseri riskleri çok düşük olduğundan güneş koruyucu kullanması şart değildir. Bununla birlikte güneşten gelen yaşlanma etkilerinden korunmak isteyenler güneş koruyucu kremler, güneşten koruyan giysiler ve güneş altında kalmama gibi korunma alışkanlıklarından faydalanmaya devam etmelidir.
Neden Çoğu Güneş Kremi Zararlıdır?
Güneş kremleri cildi güneşin zararlı ışınlarından korumak için tasarlanmıştır ancak bu konuda yapılan iddialardan bazıları yarardan daha fazla zarar verebileceği şeklindedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanan bir rapor güneş koruyucu kremleri kullanan kişilerin hiç kullanmayan insanlardan daha fazla cilt kanseri riski altında olabileceğini çünkü kendilerini çok daha uzun süre güneşe maruz bıraktıklarını belirtmektedir.
Güneş koruyucu krem ya da losyonlar tetrasiklinler, sülfonamidler, fenotiyazinler vb. gibi bazı kimyasalların kullanılmasından dolayı yan etkilere neden olabilir ve risk oluşturabilir. Güneş kremlerinde yer alan oksibenzon (diğer adı benzophenone-3) adlı kimyasalın bazı insanlarda alerjik reaksiyonlara neden olduğu bilinmektedir ancak bu yaygın değildir. Oksibenzonlu 
güneş koruyuculardan kaçınılsa bile plastik, saç spreyi ve oje dâhil diğer birçok ürünle karşılaşılabilir. Son zamanlarda Çevre Çalışma Grubu (EWG) ve Tüketici Raporları sonuçlarına dayanılarak tüketiciler, özellikle çocuklar birçok geleneksel güneş kremine karşı uyarılmaktadır.
Mineral ve Kimyasal Bariyerler
Medya şirketleri ve doktorlar cilt kanserine ve güneş yanığına karşı korunmak için güneş koruyucuların yararlarını ortaya çıkardıkça kullanımları her geçen yıl artmıştır ancak tüm güneş koruyucular içerik bakımından eşit değildir ve çoğu zaman güneş kremleri zararlıdır. Bunun nedeni şudur: Bir güneş koruyucusunun cildi güneş hasarından koruyabilmesi için mineral bir bariyer veya kimyasal bir bariyer ile koruma olmak üzere iki yol vardır. Mineralli güneş kremleri tipik olarak cildi güneşten korumak için fiziksel bir bariyer oluşturan çinko oksit veya titanyum dioksit gibi bileşenler içerir.
Sprey güneş kremleri son yıllarda giderek daha popüler hale gelmiştir ancak özellikle solunduğunda tehlikeleri vardır. Tüketici Raporları sprey güneş kremlerinin çocuklarda kullanılmaması, yetişkinlerin dikkatli davranması ve yüz bölgesine uygulanmaması veya solunmaması gerektiği konusunda uyarılarda bulunmaktadır.
D Vitamini İkilemi
Çoğu güneş kremi vücudun D vitamini üretme kabiliyetini tamamen engeller. D vitamini eksiklik kanser ve kalp hastalığı riski ile ilişkilidir ancak çoğu insan güneş kremi için önerilen
miktardan çok daha az kullandığı ya da sadece tatillerde kullandığı için genellikle D vitamini eksikliğinin sebebi güneş koruyucular değildir. Eksiklik varsa doktorlar günlük 800 IU D3 vitamini gibi bir takviye önerebilir.
Güneş Kremlerinin Yan Etkileri
Güneş koruyucu kremlerin bazı yan etkileri şunlardır:
1. Alerjik reaksiyonlar: Güneş koruyucularda kızarıklık, şişme, tahriş ve kaşıntı gibi cilt tahrişine neden olabilecek bazı kimyasallar bulunur. Bunlardan biri PABA’dır. Birçok güneş kreminde kullanılan PABA (Para Amino benzoic Acid) yüksek oranda alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle tanınmış markaların birçok güneş koruyucusundan kaldırılmaktadır. Güneş koruyucularda “hipoalerjenik” etiketi bulunabilir. PABA içermeyen güneşten koruyucu maddeler sıklıkla etiketlenir ancak diğer bazı kimyasal maddeler de alerjik sorunlara yol açabilir. Bazı insanlarda döküntüler ve yoğun kaşıntılı ciddi alerjik reaksiyonlar gelişir. Bu alerjik reaksiyon güneş koruyucularındaki koku ve koruyucu gibi kimyasalların bir sonucu olabilir. Güneş koruyucu bir ürünün neden olabileceği alerjik reaksiyondan emin olunamıyorsa dermatolog tarafından bir yama testi yapılmalıdır. Daha az alerjik oldukları için çinko oksit içeren mineralli güneş kremlerden birini kullanmak çözüm olabilir.
2. Aknelerin kötüleşmesi: Akneye meyilli bir cildi olanlarda güneş koruyucu üründeki bazı kimyasallar sorunu kötüleştirebilir. Güneş kreminin bu yan etkisinden kurtulmak için komedojenik olmayan ve yağlı olmayan, su bazlı ürünler seçilebilir. Cilt tipine en uygun güneş kremi kullanılmalıdır. Vücut için geliştirilen güneş koruyucular yüze uygulanmamalıdır.
3. Göz tahrişi: Göze güneş kremi bulaşması ağrı ve tahrişe neden olabilir. Bu aynı zamanda yanmaya ve ışığa karşı geçici duyarlılığa yol açabilir hatta kimyasal güneş kremlerinin körlüğe neden olabileceğini iddia edilmektedir. Güneş kremleri göze kaçarsa soğuk suyla iyice durulanmalı veya doktora gösterilmelidir.
4. Meme kanseri riskini artırır: Bazı güneş kremleri meme kanseri hücreleri üzerinde östrojenik etkiye sahip bileşenler içerir ve bu bileşenler kandaki östrojen seviyeleri üzerinde
etkili olabilir. Çocukları üzerinde kimyasal güneş koruyucular kullanmaktan kaçınılmalıdır çünkü ciltleri kimyasalları anında emer.
5. Kıllı bölgelerde ağrı: Piyasada birçok güneş kremi çeşidi olduğundan dolayı içlerinden birini seçmek zor olabilir. Güneş koruyucuların jeller, losyonlar, spreyler, merhemler, kremler gibi birçok formu mevcuttur. Jeller kafa derisi veya erkek göğsü gibi kıllı alanlar için en iyisidir. Bazı güneş kremleri cildin sıkılaşmasına veya kurumasına ve kıllı bölgelerde ağrıya neden olabilir.
6. Saç foliküllerinde iltihap: Güneş koruyucuları ciltte kabarık kırmızı döküntülere dönüşme eğilimi gösteren kaşıntılı lekelere neden olabilir. Bazen bunlar saç köklerinin etrafında irin dolu kabarcıklara dönüşür.
Yan Etkileri Önlemek İçin İpuçları
*Kızarıklığa veya tahrişe neden olursa güneş koruyucu yıkanmalıdır.
*Doktorla konuşulmalı veya eczacıdan tavsiye alınmalıdır.
*Uzun süre dışarıda kalınacaksa her 2 saatte bir güneş koruyucu tekrarlanmalıdır.
*Dudak kremi şeklinde güneş koruyucu kullanılıyorsa sadece dudak bölgesine uygulanmalıdır.
*Çocuklar için güneş koruyucu seçimi daha dikkatli yapılmalıdır.
*6 aydan küçük çocuklarda güneş kremi kullanmaktan kaçınılmalıdır.
*Yağlı bir cildi olanlar yağsız ve komedojenik olmayan güneş kremleri seçmelidir.
Yukarıda bahsedildiği gibi güneş koruyucuların birçok yan etkisi vardır. Bu tür sorunlardan kurtulmanın en iyi yolu kimyasal madde içermeyen doğal ürünler kullanmaktır. Alerjik reaksiyonları veya östrojenik etkileri uzak tutmak için titanyum oksit veya çinko oksit bazlı güneş kremlerinden biri seçilebilir.
Güneşten Koruyucu Kremlerinin Son Kullanma Tarihi Var mıdır?
Güneş kremlerinin de diğer birçok madde gibi belirli bir son kullanma tarihi bulunmaktadır. 
Bu süre genellikle 6 aydır. Tarihi geçen ürünler güneşten gelen zararlı ışınlardan korumayacaktır.
Güneş Koruyucular Neden Pahalıdır?
Güneş koruyucular normal nemlendiricilere göre çok daha maliyetlidir çünkü bu ürünleri yapmak için gereken malzemeler ve ürünün test edilmesi pahalıdır.
Kaynakça:
https://www.medikalakademi.com.tr
https://www.ciltguzellik.com
https://www.stylecraze.com
Yazar: Müşerref Özdaş