Birçok kişi tırnaklarını ısırır veya bir şeytantırnağını koparmak için çiğner, ancak kişi istemdışı parmaklarındaki deriyi, tırnağı veya eti ısırmayı devam ederse, bu durum dermatofaji olabilir. Dermatofaji, vücut odaklı tekrarlayan davranış (BFRB) olarak bilinen rahatsızlıktır. Yani kişinin zorunlu olarak ısırdığı, çiğnediği, kemirdiği veya derisini yediği psikolojik bir durumdur. Genellikle kişilerin parmaklarının etrafındaki cildi etkiler. Sadece tırnak ısırmanın veya ara sıra parmakta çiğnemenin ötesine geçer, ayrıca bir alışkanlık ya da tik değil, bir rahatsızlıktır. Bu durum, ruh sağlığı araştırmalarında ortaya çıkan bir kavramdır. Bu nedenle tam olarak ne olduğu ve diğer koşullardan nasıl farklı olduğu konusunda az sayıda çalışma yapılmıştır.
Ruh sağlığı uzmanlarına göre bazen dermatofajiyi saplantılı-kompulsif ve ilgili bir bozukluk olarak sınıflandırılmaktadır. Bu, obsesif-kompulsif düzensizliğin (OKB) ilişkili veya bir parçası olduğu anlamına gelmektedir. Bu şartla, bir kişi sürekli, kontrol edilemez, tekrar eden düşünce ve davranışlara sahiptir. Bu rahatsızlığı olan kişiler derilerini kemirip yiyip, kanlı, hasarlı ve bazı durumlarda enfekte olmuş halde bırakırlar. Zorunluluk, en sık tırnak etleri ve parmaklar gibi elleri etkiler. Bununla birlikte, vücudun diğer bölgelerinde de oluşabilir.
Belirtileri
Dermatofajili bir kişi zorunlu olarak ısırır, kemirir veya derisini yer. Bu onların derisini ham bırakabilir. Cilde verilen bu hasar, cilt enfeksiyonu gelişme riskini de artırabilir. Bazı uzmanlar bunun vücut odaklı tekrarlayan bir davranış olduğunu düşünmektedir. Diğer benzer davranışlar aşağıdaki gibidir:
• Cilt kaşıntı ya da çekme
• Tırnak yemek (onikfaji)
• Sac çekmek (Trichotillomania)
• Yanak ısırmak
• Kronik dil çiğnemek
• Saç yemek (Trichophagia)
• Kronik dudak ısırma
2015’ten itibaren yapılan araştırmalara göre, obsesif-kompulsif ve ilişkili bir bozukluğu olan bir kişi bu durumundan dolayı utanç hissi yaşayabilir. Bu duygu, zihinsel sağlık sorunları etrafındaki azalan işaret nedeniyle ortaya çıkabilir veya bir kişinin semptomlarına özgü olabilir. Dermatofaji diğer belirtilerinden bazıları şu şekildedir:
• Genellikle tekrar tekrar cildi kemirmek ve yemek
• Etkilenen bölgede kırmızı, ham cilde sahip olmak
• Etkilenen bölgede kanama
• Yara izi, nasır veya renk değişikliği gibi ciltte hasar varsa
• Davranışlarını ciddi ölçüde etkiler veya günlük hayata müdahale ederse.
Nedenleri
Bazı kişilerin neden dermatofaji geliştirdiği açık değildir. Bu durum hem genetik hem de sosyal faktörlerin bir rolü olabilir. Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, OKB olan kişilerin OKB olan aile üyelerine sahip olma olasılığı daha yüksektir. Bunun genetik olup olmadığı, öğrenilen davranışlardan mı, yoksa bu faktörlerin bir kombinasyonundan mı kaynaklandığı açık değildir. Bir kişinin OKB geliştirip geliştirmeyeceğini etkileyen faktörlerin dermatofajili kişilerde aynı rolü olup olmadığı da açık değildir.
Risk Faktörleri ve İlgili Koşullar
BFRB’ler kadınlarda erkeklerden daha yaygın olarak görülmektedir. Diğer değişkenler riski etkileyebilir dermatofaji ve diğer BFRB’ler için şunları içerir:
• Kişilik ve huy
• Çevre
• Yaş (BFRB belirtileri genellikle ergenlik döneminde başlar)
• Stres seviyeleri
Komplikasyonlar
Dermatofaji şikayeti genellikle önemli tıbbi komplikasyonların sebebi olmayabilir, ancak bazı durumlarda fiziksel ve zihinsel sağlığı önemli ölçüde etkileyebilir. Bazı komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
Enfeksiyon
Dermatofajinin en önemli fiziksel komplikasyonu enfeksiyondur. Cilt çiğ kaldığında ve ısırmaya açık kaldığında, bakteriler vücuda yaradan girebilir. Enfeksiyon olasılığını azaltmak için yaralar kapatılmalıdır. Bir cilt enfeksiyonunun belirtileri şu şekildedir:
• Etkilenen bölgedeki ısı veya şişlik
• İrin akan bir yara
• Acı veya hassasiyet
• Ateş veya titreme
Sosyal İzolasyon
Bazı durumlarda, dermatofaji kişilerin davranışlarından utanmasına ve sosyal etkileşimlerden çekilmesine neden olabilir. Bu utanç, düşük özgüven ve depresyona neden olabilir.
Teşhisi
Dermatofahi, zihinsel sağlık araştırmalarında oldukça yeni bir kavram olduğundan, bir doktor mutlaka kesin bir teşhis koyamayabilir. Ayrıca OKB gibi başka bir ilgili durumda teşhis etmesi veya sınıflandırması daha olasıdır. OKB teşhis karmaşıktır ve doktor ancak bazı durumlarda teşhis koyabilir. Bu durumları şu şekilde sıralayabiliriz:
• Kişinin düşünce, davranışları sürekli ve kontrol edilemez bir şekilde kronik olarak gerçekleşir
• Dermatofaji, strese neden olur veya kişinin yaşamını önemli ölçüde engeller
• Dermatofayi neden olabilecek herhangi bir ilaç ya da diğer sağlık koşulları yoktur.
• Dermatofaji başka tür ruh sağlığı durumuyla ilişkili değildir
Doktor kişinin belirtileri, genel ruh hali ve tıbbi geçmişi hakkında sorular sorar. Dermatofaji ve diğer benzer BFRB’ler, Beşinci Baskı (DSM-5), Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabına dâhil edilmemiştir. Bunun yerine, belirlenmiş diğer obsesif kompulsif ve ilgili bozukluklar altındadırlar. BFRB olarak sınıflandırılmak için, davranış, ciddi kendine zarar verme, hasara neden olma ve günlük olarak çalışma yeteneğini etkilemelidir. Çoğu vakanın teşhis edilmemesine rağmen, nüfusun yaklaşık yüzde 3’ünün BFRB olduğu tahmin edilmektedir. Ciddiyet büyük ölçüde değişebilir. BFRB’ler kesmek gibi bir kendi kendine sakınma biçimi olarak kabul edilmez. BFRB’li insanlar genellikle kasıtlı olarak kendilerine zarar vermek yerine stresi hafifletmek veya hareketten zevk almak için davranışta bulunurlar. BFRB’ler bedensel hasara yol açsa da, istenmeyen bir durumdur. Kişi deri ısırmasına bağlı herhangi bir enfeksiyon belirtisi görürse, tıbbi yardım almalıdır.
Tedavi
Bilişsel davranışçı terapi dermatofaji tedavisinde yardımcı olabilir. Doktorun önerdiği tedavi, bu rahatsızlığın şüpheli nedenlerine bağlıdır ve kişinin bir tür OKB olduğunu düşünüyorsa, davranışsal terapi, ilaç tedavisi veya ikisinin bir kombinasyonunu önerebilir. Araştırmalar bilişsel davranışçı terapinin (CBT) OKB’yi ve bununla ilgili koşulları tedavi etmenin etkili bir yolu olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, doktor dermatofajinin OKB dışında ki bir şey tarafından açıklanabileceğini düşünebilir. Bu durum da, muhtemelen farklı bir tedavi planı önerebilir. Uzun süreli tedavi dermatofajiye neyin sebep olduğuna ve tedavi yöntemlerinin ne kadar iyi çalıştığına bağlı olacaktır. CBT’nin bir kişiye semptomlarını azaltma becerisi kazandırması veya durumu kontrol altına almak için ilaca ihtiyaç duyması olabilir. Altta yatan bir başka zihinsel sağlık durumu neden oluyorsa, doktor ilk önce onu tedavi etmeyi amaçlar. Davranış kişinin kontrolünden uzaklaştığında, mevcut birkaç tedavi yöntemi vardır. Bu tedavi yöntemlerinden bazıları aşağıdaki gibidir:
Terapi
Bilişsel davranışçı terapi (CBT), dermatofaji gibi BFRB’lerin tedavisinde etkili olabilir. Bu terapi türü düşüncelere, davranışlara odaklanır ve bu düşüncelere davranışsal tepkileri 
ayarlama yönünde çalışır. Alışkanlık ters çevirme eğitimi (HRT) de kullanılabilir ve HRT, bilinçlendirme eğitimi, rakip tepki eğitimi ve sosyal desteği içerir.
İlaç
BFRB’lerin tedavisi için özel olarak onaylanmış hiçbir ilaç yoktur, ancak bazı ilaçlar semptomları azaltmaya ve bunlara eşlik eden anksiyete, depresyon gibi sorunları tedavi etmeye yardımcı olabilir. Doktorun önerebileceği bazı ilaçlar arasında selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ve clomipramin (Anafranil) sayılabilir.
Doğal Tedaviler
Dermatofaji semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilecek çok çeşitli bütünsel tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri vardır. Bu tedaviler ve yaşam tarzı değişikleri aşağıda ki gibidir:
• Masaj
• Akupunktur
• Hipnoz
• Egzersiz, nefes egzersizleri ve diğer sağlıklı yaşam tarzı seçenekleri gibi stres azaltıcı faaliyetler
• Cildi ısırmak yerine sakız gibi yiyecekleri çiğnemek
Cilt Tedavisi
Dermatofaji nedeniyle zarar görmüş cildi tedavi etmek için, bölgeyi temizlenene ve iyileşene kadar bandajla kaplı tutulmalıdır. Bazı durumlarda, etkilenen bölgelerde enfeksiyonu tedavi etmek veya önlemek için antibiyotik gerekebilir.
Görünüm
Dermatofaji, zihinsel sağlık araştırmalarında ortaya çıkan bir kavram olduğundan, bir kişinin bakış açısı, doktorun kilit nedenlerin ne olduğunu düşündüğüne bağlı olacaktır. Kişi dermatofaji şüphesi duyuyorsa, mümkün olan en kısa sürede tıp uzmanıyla görüşmelidir. Tıp uzmanı her durum da, kişinin neden dermatofajiye sahip olduğunu çözmesine ve durumu tedavi etmesine yardımcı olmak için en iyi şekilde yardım edecektir. Bu soruna ne kadar erken teşhis edilirse, davranışı yönetmeye yardımcı olacak en etkili stratejileri o kadar erken bulunabilir.
Kaynakça:
bfrb.org
cdc.gov
sepsis.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu