Çeşitli artrit türleri diz eklemini etkileyebilir. Genellikle orta yaşlı ve yaşlı yetişkinlerde görülen eklem hastalığı olan osteoartrit, diz eklem kıkırdakları ve omuzda görülür. Donuk omuz (yapışkan kapsülit olarak da adlandırılır ve genellikle bir kişi bir seferde en az birkaç hafta süren omuz sertliği ve ağrı yaşadığında teşhis edilen bir durumdur. Omuz hareketsizliği nedeniyle omuz çevresinde iltihaplanma arttığında veya omuzu normal şekilde esnetme ve bükme problemleri olduğunda ortaya çıkması daha olasıdır.
Bu şikâyet genellikle yaralanma sonrası iyileştiğinde ortaya çıkar. Donuk omuz bazen bir kişi bir askı veya alçı takarken, ameliyattan sonra iyileşirken, artritten mustaripken veya hareketsiz bir yaşam tarzının bir sonucu gibi başka bir nedenle sınırlı bir hareket açıklığı yaşadığında ortaya çıkar. Yetişkin nüfusun yüzde 2 ila 5’inin herhangi bir zamanda donuk omuz yaşadığını tahmin edilmektedir. Çoğu insan, aşamalar halinde donuk omuz geliştirirken bu birkaç ay veya daha uzun süre yaşanan sertlikle birlikte kalıcı kas veya eklem ağrısı yaşayabilirler.
Donuk omuzun tedavi edilmezse bir yıla kadar dayanması zor bir hale alabilir. Bu durum kişinin egzersiz yapmasını, normal uyumasını ve ağrısız olarak diğer normal yaşam aktivitelerine devam etmeyi zorlaştırabilir. Genellikle omuz ağrısı ne kadar uzun sürerse hareket kabiliyeti o kadar sınırlı olur. Bu durum donuk omuz ağrısını uzun vadede daha da kötüleştirme eğilimindedir.
Donuk omuz şikâyetlerinin hedefe yönelik omuz egzersizleri, esnemeler ve doğal anti-enflamatuar uygulamalar kullanılarak erken tedavisi, semptomların kontrol edilmesine ve sertliğin kötüleşmesinin önlenmesine yardımcı olabilir. Harvard Tıp Fakültesi omuz germe egzersizlerini donuk omuz tedavisinin temel taşı olarak adlandırmaktadır.
Yaşlı insanlar ve yüksek düzeyde iltihaplanma ile ilgili diğer tıbbi rahatsızlıkları (diyabet veya tiroid sorunları gibi) olanlar, donuk omuz yaşama olasılıkları daha yüksektir, bu nedenle bu koşulları sağlıklı bir yaşam tarzı ile kontrol etmek, yaralanma ve komplikasyon riskini de azaltmaya yardımcı olur.
Donuk Omuz Belirtileri
Donuk omuzun en yaygın semptomları şunları içerir:
• Omuz içinde ve çevresinde sertlik; bu genellikle bir seferde bir omuzda olur (her ikisinde birden değil) ve aynı omuzda geri dönme olasılığı daha yüksektir. Bununla birlikte, Amerikan Fizik Tedavi Derneği, bir kolunda donuk bir omuza sahip olan kişilerin, diğer kolda da omuz geliştirme şansının yaklaşık yüzde 20 ila 30 olduğunu bildirmektedir.
• Omuzlarda veya kollarda ve çevresinde kas, eklem ve kemik ağrısı
• Sınırlı hareket aralığı
• Omuzları veya kolları normal şekilde hareket ettirmekte ve kullanmakta güçlük çekmek (uzanma, giyinme, araba kullanma, nesneleri önünüzde tutma, bir şeyleri taşıma ve normal uyku gibi)
Donuk omuz vakalarının çoğu tipik olarak yavaş yavaş gelişir ve semptomlar birkaç hafta veya ay içinde kötüleşir. Doktorlar genellikle donuk omuz ilerlemesini, her biri tipik olarak 1 ila 3 ay süren ve farklı seviyelerde ağrı ve sertliğe neden olan üç ila dört aşamaya ayırır. Donuk omuzun belirtileri hangi aşamada olduklarına bağlıdır.
New York City’deki Özel Cerrahi Hastanesi, donuk omuzun iki aşama olarak şu şekilde sınıflandırmaktadır:
• İlk aşama (2-9 ay): Ağrının başladığı dönemdir ve kademeli olarak tutulmalar başlar
• İkinci aşama (9-12 ay): Ağrı yavaş yavaş azalmaktadır ancak ttutukluklar ve hareket kısıtlılığı devam etmektedir.
Donuk aşama, sert bir omuz ile karakterize edilir, ancak artık istirahatte ağrılı değildir. Omuz kapsülünün kalınlığı ve yara izi hareket açıklığını sınırlar ve esneme veya uzanma sırasında ağrıya neden olur. Son çözülme aşamasında, omuzdaki hareket açıklığı iyileşebilir, ancak özellikle geceleri veya omuz yuvasına baskı uygulandığında ağrı gelip gidebilir.
Donuk Omuz Sendromu Nedenleri
Donuk omuz gelişimi için risk faktörleri şunları içerir;
• 40 yaşın üzerinde olmak; donuk omuz en çok 40 ile 70 yaş arasındaki insanları etkiler.
• Omuz ve kolun normal hareket aralığını sınırlayan bir yaralanma veya ameliyattan iyileşme
• tiroid bozukluğu da dâhil olmak üzere hormonal dengesizliklere sahip olmak veya son zamanlarda menopoza girmek
• Araştırmalar, donuk omuzlu yetişkinlerin yüzde 70’inin kadın olduğunu belirlemektedir. Araştırmacılar, hormonal dengesizliklerin, erkeklerden daha fazla kadının donuk omuz yaşamasının bir nedeni olduğunu düşünmektedir.
• Omuz çevresindeki sinirleri etkileyen bir felç veya servikal disk hastalığından iyileşme
• Başka sebeplerde ağrı veya yaralanmalardan dolayı kolu hareket ettirmemek (artrit, rotator manşet yırtılması, bursit veya tendinit gibi)
• Kalp hastalığı veya diyabet dahil olmak üzere önceden var olan bir enflamatuar tıbbi duruma sahip olmak
• Son zamanlarda açık kalp ameliyatı veya omurga ameliyatı geçirmek
• Kötü beslenme ve hareketsiz bir yaşam tarzı yaşamak gibi faktörlerden dolayı yüksek düzeyde iltihaplanma
Donuk omuz sendromu; omuz kapsülü, eklemler ve bağların iltihaplanması ile birlikte omuz çevresindeki hareket ve esneklik eksikliğinden kaynaklanır. Omuz ekleminin “kapsülü”, omuz kemiklerini bir arada tutan ve normal harekete yardımcı olan bağlar içerir, ancak kapsül yaralanma, aşırı kullanım, ameliyat veya omuz kemiklerinin kayma yeteneğini bozan diğer nedenlerle iltihaplanabilir. Omuz kapsülü kalınlaşıp sıkıldıkça omuz ekleminin eklemlerini daha da daraltır ve hareketi çok ağrılı hale getirir. 
Donuk omuzla ilişkili iltihaplanma ağrıya neden olarak başladığından, genellikle daha az hareketle sonuçlanır. Bu, aşağı doğru bir spirali başlatarak daha az harekete ve hatta daha fazla sertliğe katkıda bulunur. Bu şekilde maalesef donuk omuz bazen kısır bir döngü haline gelir. İlk ağrı ve azalan hareketlilik sertliğe neden olur, bu da sadece daha fazla hareket kabiliyeti ve ağrıya neden olur. İşte tam da bu nedenle donuk omzu germek ve egzersiz yapmak, durumu önlemeye ve çözmeye yardımcı olur.
Donuk Omuz ve Bursit
Bursit, omuzları etkileyen ve donuk omuza benzer semptomlara neden olan başka bir enflamatuar durumdur. Ancak, bursit olduğunda kemikler, tendonlar ve eklemler arasında bulunan küçük, sıvı dolu keselerin (bursalar) herhangi birini de etkileyebilir. Bursit normalde kemikler arasında doğal yastıklar gibi davranırken, emilime ve hareketine yardımcı olur. Ancak bazen iltihaplanabilirken özellikle omuz eklemleri, dizler, dirsekler ve kalçalarda ağrıya neden olabilirler.
Yaşlı insanlar, romatoid artrit, gut semptomları veya şeker hastalığı olanlar büyük olasılıkla bursit hastasıdır. Sık sık tekrarlayan hareketler gerçekleştiren eklemlerin çevresinde bursit gelişmesi de en yaygın olanıdır ve omuzlar kesinlikle bu kategoriye girer. Omuzlar, yaralanma ve iltihaplanma söz konusu olduğunda en fazla kullanılan ve en duyarlı vücut kısımlarından biridir.
Kişinin işi ağır nesneleri kaldırmayı ve omuzları veya kollarınızı sık sık kullanmayı gerektiriyorsa, omuzlarınızı strese sokan sporlar yapıyorsa, hobilerden hoşlanıyorsa (tenis, bahçe işleri, enstrüman oynamak, golf veya basketbol oynamak gibi) daha çok risk altındadır. Bir noktada iltihaplı kas ağrıları ve bursit veya donuk omuz dahil eklem ağrıları geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Bursit ve donuk omuz tedavisi çoğunlukla aynıdır ve omuz eklemlerinden ve kemiklerinden baskı almaya, bölgeyi dinlendirmeye, iltihabı azaltmaya ve kendini yorucu aktivitelerden ve tekrarlayan omuz hareketlerinden bir mola vermeye odaklanır. Bu adımlar, omzu daha fazla travma veya hasardan korumaya yardımcı olur ve birkaç hafta içinde ağrı ve sertlik genellikle azalır. 
Özet olarak donuk omuz aynı zamanda yapışkan kapsülit olarak da adlandırılır ve genellikle omuz çevresindeki hareket eksikliği ve esneklik sorunlarından kaynaklanır. Bu yaygın durum genellikle bir seferde sadece omuzu etkiler ve yavaş yavaş gelişir. Belirgin semptomlar omuzda kas, kemik ve eklem ağrısı ile birlikte omuz sertliğini içerir. Sınırlı hareket açıklığı ve normal bir hareket aralığında hareket etmekte zorlanma da yaygın semptomlardır.
Hareket eksikliği yaygın bir neden olduğundan, belirli yaralanmalardan, kırık kemiklerden veya ameliyatlardan iyileşen kişiler (özellikle kadınlar arasında iltihaplı durumlar ve hormon dengesizlikleri de rol oynasa da) donuk omuz için özel bir risk altındadır. Neyse ki, belirli esnemeler ve hafif egzersizler donuk omuz tedavisinde çok etkilidir, ancak evde bakım işe yaramadığında bazen fizik tedavi gereklidir.
Kaynakça:
https://www.webmd.com/a-to-z-guides/what-is-a-frozen-shoulder https://www.nhs.uk/conditions/frozen-shoulder/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu