Dünyada çok geniş bir alanda doğal olarak yayılış gösteren ebegümeci, hem tıbbi hem de yenilebilir yeşil bir bitki olarak yaygın şekilde tüketilmektedir. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde farklı ebegümeci türleri bulunsa da en yaygın olarak tüketilen türü Malva sylvestris’dir. Pırasa, ıspanak, maydanoz gibi yetiştirilmese de doğal olarak tüketilen yabani bir türdür. Özellikle Egelilerin tercih ettiği bir ottur ebegümeci. Doğrudan toplanıp tüketildiği gibi, pazarlardan da satın alınmaktadır. İlkbahar ve yaz boyunca, genellikle pazar esnafı tarafından değil, köylüler tarafından satılmaktadır. Bu bitki tıbbi amaçtan ziyade daha çok yemeklik olarak tüketilmektedir.
Ebegümeci Ne Kadar Güvenlidir?
Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Biyoloji bölümünden şahsımın da katıldığı ve bir çok üniversitenin ortak olduğu bir çalışma ile bu bitkinin pazarda yaygın satışından yola çıkarak, ağır metaller açısından durumunun ne olduğunu anlamak için bilimsel bir araştırma gerçekleştirdik. Bahar mevsiminde İzmir’in; Buca-Heykel, Yeşilyurt, Karşıyaka, Güzelbahçe ve Şirinyer pazarlarından 19 örnek aldık. Bitki örneklerini toplarken satıcıların bunları nereden topladıklarını sorduk. Bitkilerin, İzmir’in Balçova, Bayındır, Buca, Güzelbahçe, Karşıyaka, Kemal-paşa, Menderes, Menemen, Torbalı ilçeleriyle Manisa’nın Turgutlu ilçesinden toplandığını öğrendik.
Ebegümeci örneklerini toplarken her bir satıcıdan iki örnek alındı. Bu örneklerden biri yıkanmadan analiz edilirken; diğer örnek, bitkilerin evlerde yıkanarak tüketildiği düşünülerek, yıkandıktan sonra analiz edildi. Yıkama evlerde olduğu gibi 3 kez yapıldı. Bitkilerin yıkanması sürecinde kullanılan suyun bileşiminin, bitkilerde belirlenmesi hedeflenen ağır metal miktarlarını etkileyebileceği düşüncesiyle şebeke suyunun değerleri de tespit edildi.Örnekler yıkanıp kurutulduktan sonra ICP cihazında; kadmiyum, krom, bakır, demir, mangan, nikel, kurşun ve çinko içerikleri tespit edilmiştir.
Yıkanmış bitki örneklerindeki ağır metal oranının yıkanmayanlara göre daha az olduğu tespit edildi. Bölgemizde bitkinin halk tarafından, hem sebze hem de bitkisel ilaç olarak kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda, bitkilerin iyice yıkanarak tüketilmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. Tıbbi amaçlarla kullanılmak üzere kurutulmuş olarak satılan bitki örneklerinin yıkanma durumları bilinmediğinden dikkatle tüketilmesi gerektiği açıktır.
Ebegümeci bitkisinin geniş yayılış göstermesi ve yaşam alanlarına yakın bölgelerde yetişmesi nedeniyle, insan kaynaklı etkilere açık olması tüketim açısından risk teşkil etmektedir. Ancak analiz sonuçlarının başka çalışmalarda tespit edilenlerden daha düşük olması, satılan bitkilerin riskli bölgelerden toplanmadığını göstermektedir. Bu çalışmamız sonunda tüketicilere İzmir pazarlarında satılan ebegümecini iyice yıkadıktan sonra iç huzuruyla tüketebileceklerini bildirmek isteriz.
Yazar:Enes Eker