Ependimom kanseri beyin ve omurilikte görülen nadir bir tümördür. Ependimom tüm yaş gruplarında gelişmektedir ancak çocuklarda daha sık görülmektedir. Ayrıca bu tümörlerin kesin nedeni bilinmemektedir. Bu makale de ependimom kanserinin tipleri, semptomları, tanısı ve tedavisi yer almaktadır.
Ependimom Kanseri Nedir?
Ependimom nadir görülen bir tümördür, omuriliğin merkezini ve beynin ventriküllerini kaplayan ependimal hücrelerin glial tümörüdür. Ependimom fiziksel olarak yumuşaktır, gri veya kırmızı renge sahiptir ve içinde mineral kalsifikasyonları veya kistleri içermektedir. Merkezi sinir sisteminde, ependimal hücrelerin bulunduğu her yerde bir tümör oluşmaktadır. Ependimom kanseri nadir görülen bir kanser türüdür. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde, erkeklerde ve kadınlarda nispeten eşit olarak oluşmaktadır. Bununla birlikte, Ependimom çocuklarda yetişkinlerden daha yaygın bir durumdur.
Türleri
Sınıf olarak da incelendiğinde birkaç farklı Ependimom kanseri türü vardır. Bu üç sınıfta ependimom kanserlerindeki kanser hücrelerinin normal hücrelere ne kadar benzediğine bağlı olarak sınıflandırma yapılır. Derece ne kadar düşük olursa, kanser hücreleri o kadar çok normal hücrelere benzemektedir. Omurga veya beyin içindeki farklı yerlerde farklı ependimom tipleri görülmektedir.
Evre I tümörleri: Bunlar subependimomları ve miksopapiller ependimomları içermektedir ve tipik olarak yavaş büyürler. Miksopapiller ependimomlar spinal kolonun alt ucunda ortaya çıkma eğilimindedir. Subependimomlar beyindeki ventrikülün yanında görünmektedir ve bu ventriküller beyin omurilik sıvısının oluşumunda rol oynamaktadır.
Evre II tümörler: Bunlar en yaygın ependimomlardır. Hücresel, papiller, tanitik, RELA füzyon pozitif ve berrak hücreli ependimomlar dâhil olmak üzere birçok ependimom alt tipi bu sınıfta bulunmaktadır. Bunlar, beyin omurilik sıvısının üretildiği ventriküler sistem boyunca herhangi bir yerde ortaya çıkmaktadır.
Evre III tümörler: Bunlar ana plastik ependimomlar olarak bilinmektedir ve tipik olarak diğer sınıflardan daha hızlı büyürler. Ana plastik ependimomlar genellikle kafatası, beyin, beyin sapında ve ayrıca omurilikte nadiren görülmektedir.
Tümör hücreleri bazen beyin omurilik sıvısından yayılmaktadır. Bu gerçekleştiğinde, beyin ve omurganın birden çok bölgesinde tümörler görülmektedir. Bununla birlikte, bu kanser tipinin vücudun diğer bölgelerine yayılması nadir bir durumdur.
Yetişkinlere Kıyasla Çocuklarda Görülme Sıklığı
Ependimom çocuklarda erişkinlerden daha sık görülmektedir. Ependimomlar tüm yaş gruplarında gelişmektedir ancak çocuklarda yetişkinlerden daha sık görülmektedir ve bireyin yaşına bağlı olarak değişmektedir. Çocuklarda tümör en sık beyinde bulunmaktadır, yetişkinlerde ise, bu tip kanserin omurga boyunca görülmesi daha olası bir durumdur. Ependimom olan bebeklerde sinir, uykuda zorluk ve düzensiz olarak baş büyümesi görülmektedir. Ayrıca çocuklar fiziksel veya zihinsel olarak beklenenden daha yavaş gelişme göstermektedir ve yaş tedavi yöntemlerini de etkilemektedir. Bununla birlikte küçük çocuklar belirli kanser tedavisi yöntemlerinden geçemeyebilirler.
Semptomları
Ependimom belirtileri durumdan duruma değişiklik göstermektedir. Birçok kişi tümörle birlikte gözle görülür semptomlar yaşamaktadır, ancak bazıları tanımlanabilecek az veya hiç semptom göstermektedir. Ependimom belirtileri bulunmaktadır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Boyun ağrısı
• Baş ağrıları
• Bulanık görme veya görme kaybı gibi görme değişiklikleri
• Sarsıntılı göz hareketleri
• Mide bulantısı ve kusma
• Denge veya yürüme zorluğu
• Nöbetler ve kasılmalar
• Uzuvlarda karıncalanma, uyuşma veya halsizlik
Teşhisi
Doktorlar ependimom bulmak ve tanı koymak için birçok test uygulamaktadırlar. Duruma bağlı olarak, tümörlerin vücudun diğer bölgelerine yayılıp yayılmadığını görmek için testler yapmaktadırlar. Doktorların önerdiği testler, şüphelenilen tümörün türüne, kişinin sağlığına ve gösterdikleri semptomlara göre değişmektedir ve çoğu tümör tipi biyopsi gerektirmektedir. Bu, test için tümör alanından küçük bir doku numunesinin çıkarılmasını içermektedir. Biyopsi yapmak imkânsız veya tehlikeli ise, doktorlar tanılarını koymada yardımcı olacak başka testler uygulamaktadır.
Teşhis sürecinin bir parçası olarak, bir çeşit görüntüleme yöntemi kullanılmaktadır. Bu testler, tümörü incelemek ve ölçmek için doktorların vücudun içine bakmasını ve fotoğrafını çekmesini sağlamaktadır. Bu genellikle CT taraması veya MRI ile yapılmaktadır. CT taraması, farklı açılardan çekilen bir dizi X-ışını görüntüsü oluşturur, vücudun iç kısmının daha eksiksiz bir resmini sağlamaktadır. MRI, X ışınları yerine manyetik alanları kullanarak benzer bir görüntü oluşturmaktadır. Bazen daha net bir görüntü elde etmek için bireye özel bir boya maddesi veya başka bir kontrast madde enjekte edilmektedir.
Ependimom vakalarında lomber ponksiyon veya omurilik de gerekli olmaktadır. Doktor, tümör hücrelerini incelemek için sırttın alt bölgesinden bir iğne yardımıyla küçük bir beyin omurilik sıvısı örneği almaktadır. Birçok ependimom vakası nörolojik muayene gerektirmektedir. Doktorlar bir dizi sorular sorarak, beyni ve kişinin sinir fonksiyonunu kontrol etmek için tasarlanmış testleri uygularlar. Ependimom tanısı zaman almaktadır, ancak her adım önemlidir. Ayrıntılı teşhis doktorların bu tip kanseri tedavi etmenin en iyi yolunu bulmalarına yardımcı olmaktadır.
Tedavi
Radyoterapi ameliyatla alınmayan kanser hücrelerini yok etmek için kullanılmaktadır. Tümörün çok küçük olduğu ve herhangi bir acil tehlikeye neden olmadığı durumlarda doktorlar, ilerlemesini beklemeyi ve izlemeyi önermektedir. Aksi takdirde, aktif tedavide ilk adım genellikle tümörün mümkün olduğu kadar çoğaltılmasıdır. Tüm tümör belirli durumlarda çıkarılmaktadır, diğerleri ise sadece bir kısmının çıkarılmasına izin veren daha hassas alanlarda olmaktadır. Genellikle doktorlar ameliyat sonrası kalan tüm tümör hücrelerinden kurtulmak için radyasyon tedavisi önermektedir. Kemoterapinin uygulanması, bazı ependimom tiplerine de yardımcı olmaktadır, ancak yararlılığı değişiklik göstermektedir.
Kişiler, ortaya çıkan değişiklikleri izlemek için tedavi sırasında yakından gözlenmektedirler, böylece eğer gerekliyse tedavide değişiklikler yapılmaktadır. Halen ependimomlar için farklı tedavi yöntemleri geliştirmek üzere yeni klinik denemeler devam etmektedir ve doktorlar yardımcı olabileceğini düşündüklerinde bunlardan birini önermektedir. Klinik araştırmalara katılma seçiminin her zaman bireye bağlı olduğunu hatırlamak önemlidir. Doktorlar hem tümörün hem de kanser tedavilerinin semptomlarını yönetmeye yardımcı olmak için ilaçlar reçete etmektedirler veya bazı tedaviler önermektedirler.
Uzun Dönem Etkileri
Ependimom veya cerrahiden uzun süreli ya da geç yan etkiler bazı durumlarda ortaya çıkmaktadır. Bu yan etkiler ameliyattan aylar veya yıllar sonra gelişme göstermektedir ve vücutta herhangi bir yerde oluşmaktadır. Fiziksel uzun süreli etkiler kalp problemlerini, akciğer problemlerini ve ikincil kanserleri içermektedir. Diğer uzun vadeli etkiler hafıza, düşünme, endişe, depresyon veya öğrenme güçlüğü ile ilgili problemleri içermektedir. Doktorlar kalıcı etkilerini kontrol etmek için kişiyi düzenli olarak izlemek istemektedirler. Bazı sorunları tespit etmek için ek testler gerekmektedir. Bazı kişiler fizik tedavi, işitme cihazı veya bilişsel terapi gibi farklı rehabilitasyon biçimlerine ihtiyaç duymaktadırlar. Ayrıca çocuklar gelişim sorunları ve hormon düzensizlikleri yaşamaktadırlar.
Ependimom kanseri nedeniyle tedavi gören bireyin, herhangi bir yeni semptomu not etmek için kişisel sağlık kaydını tutması yararlı olmaktadır. Tutulan bu sağlık kayıtlarını daha sonra başka tedavi koşullarını belirlemeleri için doktora bildirmeleri gerekmektedir. Ependimom için görünüm birçok bireysel faktöre bağlıdır. Tümörün tipi, derecesi ve yeri, ne kadar kolay çıkarıldığını etkilemektedir. Ayrıca bireysel bakış açısı tedavi edilen kişinin yaşına, sağlığına ve herhangi bir kanser hücresinin ameliyat sonrası hala vücutta kalıp kalmamasına da bağlıdır. Tekrarlayan tümörlerle geri dönmeyen tümörlerden farklı bir görünüme sahiptirler. Yapılan istatistiklere göre, Amerika Birleşik Devletleri Merkezi Beyin Tümörü Kayıt Merkezi (CBTRUS) tarafından belirlenen ependimom vakalarında 5 yıllık göreceli sağ kalım oranı yüzde 83,4’tür.
Kaynakça:
cancer.gov
macmillan.org
nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu