Yeryüzündeki bir noktanın ya da tamamının çeşitli özelliklere göre bir ölçeğe ve amaca göre çizilerek, düzlem üzerine aktarılmasına harita adı verilmektedir.
Harita bilimi, kartografya olarak adlandırılmaktadır. Kartografya biliminin 2 temel özelliği bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, haritalar kesinlikle bir ölçeğe göre çizilmelidir. Ölçeksiz harita asla çizilemez. İkinci temel kural ise, haritalar kuşbakışı olarak çizilmektedir.Bir noktanın haritası çizilmeden önce haritanın nerede ve niçin kullanılacağının bilinmesi gerekir. Amacı olmadan harita çizimi isteneni veremez. Amaç belirlendikten sonra, haritanın hangi yöntemle çizileceği belirlenmelidir.En son olarak da düzleme aktarılacak noktanın enlem, boylam ve yükselti gibi bilgilerinin bilinmesi gerekir.
Harita Çeşitleri
1)Ölçeklere Göre Çizilmiş Haritalar
Bu tür haritalar, ayrıntı olarak diğer harita çeşitlerinden oldukça üstündür. Bu tür haritaların ölçekleri 1/20.000 den büyük ölçeklidir. Ölçeklerine göre çizilmiş haritalar, genellikle küçük noktaların ve yerleşim yerlerinin çizimlerinde kullanılmaktadır. Ve ölçekler küçüldükçe, haritada ayrıntı azalmaktadır. Ölçek ise, kesrin payının büyümesiyle küçülür.
* Büyük Ölçekli Haritalar: Bu tür haritaların ölçeği, 1/20.000 ile 1/100.000 arasında değişmektedir. Bu tür haritalar askeri amaçlı olarak çizilir ve bu haritaların çizimlerinde izohipsler (eş yükselti eğrileri) kullanılmaktadır.
* Orta Ölçekli Haritalar: Bu haritaların ölçekleri ise, 1/100.000 ile 1/1.000.000 arasında değişmektedir. Bu türden haritalarda, yerleşim yerleri, büyük akarsular ve çok yüksek dağlar gösterilir.
* Küçük Ölçekli Haritalar: Bu haritalarda diğer türlerine oranla oldukça azdır. 1/1.000.000 ve daha küçük ölçekler kullanılır. Duvar haritaları bu türdendir. Yeryüzünün tamamı veya büyük kısımları bu türden haritalardır.
2) Konularına Göre Haritalar
*Genel Haritalar: Bu türden çizilen haritalar, turistik, gezi, coğrafya, atlas, şehir, siyasi, idari ve fiziki gibi amaçlarla çizilirler. Çizim amaçlarına bakıldığında, bu haritalar geniş kesimlerce kullanılmaktadır.
*Özel Haritalar: Bir konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır. İklim haritaları, toprak şekillerini gösteren haritalar, yağmur oranlarını gösteren haritalar gibi haritalar bu türden haritalardandır.
Bir Haritada Ölçek Hesabı Nasıl Yapılır?
Haritaların temel özellikleri arasında, haritaların kesinlikle bir ölçekle çizilmesi gerektiği kuralı bulunmaktadır. Ölçeğin ise, iki çeşidi bulunmaktadır. Bunlar çizgi ve kesir ölçeklerdir. Çoğu haritada, bu iki ölçek aynı anda kullanılmaktadır. Bir haritada ölçeğin bulunması için formül;
Ölçek: Harita Uzunluğu/Gerçek Uzunluk
Çizgi ölçeklerde bir kısmın kaç kilometreye denk geldiği bilinirse, haritalarda çeşitli aralıkların kilometresi hesaplanabilir.
Yazar:Erdoğan GÜL