İntraserebral kanama aniden beyinde kan sızdığında beyin dokusuna zarar vermektedir. Acil tıbbi müdahale gerektiren ve hayatı tehdit edici acil bir durumdur. İntraserebral kanama, beyindeki bir kan damarının patlamasından sonra beyin dokusunu kanla doldurduğunda meydana gelmektedir. Beyindeki aşırı kan, beyin hücrelerine zarar verebilecek derecede basınç yükselmesine neden olmaktadır. Kanın çok hızlı yükseldiği durumlarda, kişi bayılma yaşamaktadır hatta bu ölümle sonuçlanabilmektedir. Beynin birkaç farklı bölgesinde intraserebral kanama gerçekleşmektedir. Bu en yaygın yerler aşağıdaki gibidir:
• Bazal ganglion
• Beyincik
• Beyin sapı
• Korteks
intraserebral kanama gerçekleştiğinde yaşanabilecek semptomlar vardır. bu ilk semptomlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Halsizlik
• Vücutta kısmi felç
• Baş ağrısı
• Karışıklık
Ayrıca intraserebral kanama semptomları olan kişinin en kısa sürede tıbbi yardım alması hayati önem taşmaktadır. İntraserebral kanamayı tedavi etmek, kanamayı durdurmak ve kanı potansiyel olarak boşaltmak için hızlı hareket etmek önemlidir. Hasar miktarına ve kanamanın beyinde bulunduğu yere bağlı olarak, kişinin uzun süreli tedavi görmesi gerekmektedir.
Nedenler ve Risk Faktörleri
İntraserebral kanamalar herhangi bir yaşta herhangi birisinde ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte, yüksek tansiyonu olan kişiler, intraserebral kanama geliştirme riski altındadır. Yüksek tansiyon, özellikle gerçekleşmemiş veya tedavi edilmeyen yüksek tansiyon, intraserebral kanamanın en sık nedenlerinden biridir. Birçok kişi, hiçbir semptomu olmadığından ve başka bir tıbbi sorun için bir kontrol yapılana kadar teşhis edilmediğinden yüksek tansiyonu olduğunu bilmemektedir. Yüksek tansiyon şikayeti yaşayamaya daha az meyilli olan genç kişiler için, beyindeki anormal kan damarları intraserebral kanamaya neden olmaktadır. İntraserebral kanamaların daha az yaygın nedenleri bulunmaktadır. Bu az yaygın nedenleri aşağıdaki gibidir:
• Travma veya kafa travması
• Tümör
• Kan inceltici kullanımı
• Yırtılmış serebral anevrizma
• Kanın pıhtılaşması ile ilgili sorunlar
• Madde bağımlılığı
• Orak hücre anemisi gibi kan hastalıkları
Bir kişinin intraserebral kanama riski yaşlandıkça artmaktadır, özellikle yaşlı erişkinlerde yüksek tansiyon daha sık görülmektedir. Kişi, intraserebral kanama gelişme riskini bazı yollarla azaltabilmektedir. Bu yollardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Diyabet kontrolü
• Sigaramım bırakılması veya hiç sigara içilmemesi
• Kalp hastalığının tedavisi
• Düzenli egzersiz yapılması
• Sağlıklı diyet programı uygulanması
• Yüksek tansiyon tedavisi
Semptomları
İntraserebral kanamanın birçok potansiyel semptomu bulunmaktadır. Bazıları baş ağrısı gibi nispeten zararsız görünmektedir. Ancak, en belirgin belirti ve semptomların bazılarının farkında olmak önemlidir. Bu semptomlar aşağıdaki gibidir:
• Karışıklık, başkalarını anlamada zorluk ve koordinasyon kaybı gibi semptomların tümü intraserebral kanama belirtileri olmaktadır.
• Ani, şiddetli baş ağrısı
• Konuşma zorluğu
• Başkalarını anlamada zorluk
• Ani yazma veya okuma yetersizliği
• Kol, bacak veya yüzün bir tarafında ani karıncalanma veya güçsüzlük
• Sayıklama
• Bilinç kaybı
• Aşırı yorgunluk
• Mide bulantısı ya da kusma
• Denge kaybı
• Bir veya iki göz de görme sorunları
• Karışıklık
• Koordinasyon kaybı
Bununla birlikte kişi yukarıdaki semptomlardan herhangi birini yaşarsa, derhal tıbbi yardıma ihtiyaç duymaktadır. Beyinde ki kanama, yaşamı tehdit edici bir tıbbi acil durumdur.
Teşhisi
Doktor genellikle kanaması olup olmadığını ve nedenini bulmak için BT taraması veya MRG kullanarak beynin içine bakmaktadır. Bu görüntüleme testleri, kişinin intraserebral kanamadan veya inme gibi başka bir durumdan semptomları olup olmadığını belirlemek için kullanılmaktadır. Bazı durumlarda, kişinin kan hücrelerinde anormallikleri aramak için anjiyogram kullanabilmektedir. Anjiyogram, kan damarlarına bakmak için X ışınlarını kullanmaktadır. Son olarak, doktor kan testleri istemektedir. Kan testleri, otoimmün hastalıklar veya kanın pıhtılaşması ile ilgili sorunlar dahil olmak üzere diğer altta yatan nedenlerin belirlenmesine yardımcı olmak için kullanılmaktadır.
Tedavi
İntraserebral kanamayı doğrulamak için MRI veya BT taraması kullanılmaktadır. İntraserebral kanama için acil ve uzun süreli iki tür tedavi seçeneği bulunmaktadır. Genel olarak, kişi kanama başladıktan sonraki 3 saat içinde tedavi edilirse daha iyi bir sonuç vermektedir. Kişi tedavi görmeden geçirdiği hastalık süresi uzadıkça, ölüm dahil ciddi komplikasyonlar yaşama olasılığı da artmaktadır. İntraserebral kanama için acil tedavi genellikle kan basıncını ve kanamayı kontrol etmeyi içermektedir ve bazı durumlarda ameliyat gerekmektedir.
Ameliyat sırasında, doktor kan pıhtısını gidermek için hasarlı arterleri onarır ve beyindeki baskıyı hafifletmektedir. Ayrıca kişi, baş ağrısı ve yüksek tansiyon gibi acil semptomları tedavi etmek için ilaç kullanmaktadır. Doktor ayrıca aylarca hatta yıllarca kullanılabilecek nöbet önleyici ilaçlar da önermektedir. Uzun süreli bakım için, kişi yüksek tansiyonu kontrol etmek ve gelecekteki kanama riskini azaltmak için ilaç önerilmektedir. Ek tedavi beyindeki hasarın miktarına bağlı olarak değişmektedir. Kas kontrolünü yeniden kazanmalarına ve başkalarına bağımlılığı azaltmalarına yardımcı olmak için mesleki terapi gerekmektedir. Ayrıca kişinin başkalarıyla iletişim kurma yeteneğini yeniden kazanmasını sağlamak için konuşma terapisi önerilmektedir.
Kaynakça:
my.clevelandclinic.org
avert.org
jaad.org/article
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu