Kışın her evde ortak bir çığlık yankılanır; “Kapıyı kapat soğuk giriyor!“. Kışın herkese tanıdık gelen bu çığlığı duyma olasılığı, yaz aylarında ısıyı dışarıda tutmak ve klimadan tasarruf etmek için kapı ve pencerelerin kapatılmasına yönelik uyarılardan daha yüksektir. Bunların yanında yaşam kalitesi açısından, aynı zamanda sağlıklı ve iyi havalandırılmış, hava geçirmez, enerji açısından verimli bir eve nasıl sahip olunacağı konusu da önemli bir detaydır. Isı geri kazanımlı havalandırma (HRV) ve enerji geri kazanımlı havalandırma (ERV), ısının kaçmasına izin vermeden evinize temiz hava getirerek bir havalandırma çözümleri sunar. Bu yazıda bu havalandırma sistemlerinin nasıl çalıştığına dar bilgiler bulunmaktadır.
Neden Isıyı Geri Kazanmamız Gerekiyor?
Genellikle son on yılda inşa edilen modern evler, önce inşa edilenlere göre çok daha yüksek teknik standartlarda inşa edilir Bu durum bu binaları büyük ölçüde daha iyi ısı yalıtımlı yapar ve çok daha enerji verimli kılar. Enerji tasarrufu açısından kilit olarak görülen iyileştirme alanlarından biri ise binaları daha hava geçirmez hale getirmek ve böylece içlerine verdiğimiz ısıyı daha uzun süre tutmalarını sağlamaktır. Ancak bir dezavantajı vardır; bu da evlerimizin sağlıklı kalması için düzenli olarak hava değişimine ihtiyacı vardır. Çünkü banyolar ve duşlar alınması, yemeklerin yapılması , çamaşır yıkanması ve kurutulması havada şaşırtıcı miktarda su üretir ve solunum yolları açısından riskli bir durumdur.
Önde gelen havalandırma üreticisi Vaillant’a göre, tipik bir aile her gün 10-15 litre (3-4 galon) nem üretir! Bu sorunu kontrolsüz bırakırsanız küf ve mantar, toz akarları ve daha büyük astım riski gibi sorunlar yaşanabilir. Kapıları ve pencereleri açmak, nemden kurtulmanın ve temiz hava getirmenin bariz yoludur, ancak bunu kışın yaparsanız, dışarıya kaçan sıak hava ciddi düzeyde para kaybedilebilir. Çünkü zaten pahalıya ısıtılan bir evdeki tüm ısı birkaç dakikada uçup gider ve kaybolur.
Eski yöntem elektrikle ısıtılan bir evde muhtemelen havalandırma sırasında ısıtıcıyı kapatmak ve sonra tekrar açmak enerji tasarrufunu düşürüyor gibi görünse de aslında hiçte öyle değildir. Çünkü dondurucu soğukta havalandırdıktan sonra tekrar ısıtıcıyı açmak ve derecesini yükseltmek zorunda kalmak dazla enerji yakılmasına neden olur. Modern enerji tasarruflu bir ev, bu sorunu taslakta çözer, ancak temiz alınması konusunda sıkıntı yaşanabilir. Peki ne yapmalı?
Isı Geri Kazanımlı Havalandırma (HRV) Nedir?
Burnunuz bir tür ısı geri kazanımlı havalandırma sistemi olarak çalışır. Nefes verdiğinizde, burun geçişleriniz dışarı çıkan havanın ısısıyla ısınır. Nefes aldığınızda, gelen soğuk hava, aksi takdirde boşa gidecek olan bu ısının bir kısmını alır. Çocukken, burnunuz ısındığı ve gelen havayı filtrelediği için burnunuzdan nefes almanın ağzınızdan nefes almaktan daha iyi olduğunu öğrenmiş olabilirsiniz.
Burnunuzun gerçekte yaptığı şeye ısı değişimi (veya daha teknik olarak rejenerasyon) denir. Bu işlemde dışarı çıkan hava, çıkarken burun pasajlarınızı ısıtır; çünkü gelen soğuk hava ciğere giderken aynı ısı enerjisinin bir kısmını alarak ısınır. Sonuç olarak, soluduğunuz hava normalde olacağından daha sıcakken, verdiğiniz hava daha soğuktur, bu, vücudunuzun ısı enerjisini muhafaza etmesine yardımcı olur.
Bir HRV (ısı Geri Kazanımlı) Havalandırma Nasıl Çalışır?
Basitçe HRV çalışma düzenneği şu şekildedir; evden gelen sıcak nemli atık hava, binadan çıkarken ısı eşanjöründen geçerken neredeyse tüm ısısını verir. Gelen soğuk, kuru hava (kahverengi kanaldan akar) bu ısıyı içeri girerken alır. İdeal olarak, ısı kaybı olmaz. Gelen ve giden hava akımı zıt yönlerde geçtiğinden, bu yaklaşım ters akış olarak bilinir.
HRV’ler esasen evlerin burunları gibidir; çünkü bir evin içi ve dışı arasında geçen yan yana çalışan iki havalandırma kanalından oluşurlar. Biri serin temiz hava taşır, diğeri nemli, bayat havayı dışarı taşır. En ilginç ve doğadan ders alınması gereken kısmı ise, hava akımlarında yer alan iki hava akımının birbirine karışmadan, çıkan havanın ısısının çoğunu gelen havaya geçirmesine izin veren bir ısı eşanjörü adı verilen bir cihazdan geçmesidir. Genellikle her kanalda sıcaklık ve nem seviyelerine bağlı olarak manuel veya otomatik olarak açılıp kapatılabilen bir fan (üfleyici) bulunur. Gelen hava kaynağına ayrıca bir baypas takılmış olabilir, böylece dışarısı içeriye göre daha soğuk olduğunda, dışarıdaki soğuk hava, giden havayla karşılaşmadan doğrudan eve yönlendirilebilir (bir kanat penceresinin açılması gibi).
Küçük evlerde, bir HRV, kapılar odalar arasında açılıp kapanırken zaman içinde tüm binayı etkili bir şekilde havalandıran bir duvardaki tek bir üniteden oluşabilir. Daha büyük evlerde ve ofislerde, her odada binanın zeminleri veya tavanları arasında uzanan kanalları dış duvardaki tek bir vantilatöre besleyen havalandırma ızgaraları olabilir.
HRV ve ERV Arasındaki Fark Nedir?
Tüm HRV’ler tam olarak aynı şekilde çalışmaz. Enerji geri kazanımlı havalandırma (ERV) adı verilen alternatif bir sistem de benzer şekilde çalışır ancak dışarı çıkan hava akımından gelen nemin bir kısmını gelen havaya aktarır, böylece evinizdeki nemi sabit bir seviyede tutar. Evinizin çok kuru olmasını istemiyorsanız bu önemlidir. Genel bir kural olarak, klimanız varsa ve nemli bir iklimde yaşıyorsanız ERV daha iyi bir seçenektir, çünkü nemi dışarıda tutmaya yardımcı olur. Böylelikle klimanızın yükünü azaltır ve klima faturalarından tasarruf sağlar.
HRV’nin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
HRV yani ısı geri kazanımlı havalandırmanı her sistemde olduğu gibi artı ve eksileri vardır. Bunların bilinmesi karar verirken kolaylık sarlarken, ayrıca sistemin daha verimli olarak kullanılabilmesini sağlar.
HRV sistemin artıları;
HRV’lerin ve ERV’lerin bariz bir çekiciliği vardır: size sıcak ve iyi havalandırılmış bir ev sağlarlar ve pencerelerinizi her açtığınızda enerji kaybedilmez. Böylelikle kışın, ısıtma faturalarınızdan tasarruf etmenize yardımcı olabilirlerken, yaz aylarında klima ihtiyacını azaltırlar. Fazla nemi evinizden uzak tutarak, binanız, mobilyalarınız ve sağlığınız için daha iyidirler (düzgün havalandırılan ne çok sıcak ne de çok nemli olan evlerde astımın çok yaygın bir tetikleyicisi olan toz akarları bulunma olasılığı daha düşüktür. ) Ve evinizin içindeki iklimin daha sabit bir seviyede tutulmasına yardımcı olurlar.
Tipik olarak, normalde evinizden havalandırma yoluyla kaybedilecek ısının yaklaşık üçte ikisi ila dörtte üçünü tutarlar (bazı üreticiler yüzde 85-95 olduğunu iddia eder), bu nedenle gerçekten enerji tasarrufu sağlarlar. Ne kadar enerji? İngiliz çevre denetçisine göre Nicola Terry’nin hesaplamalarına göre HRV, enerji kaçağı olan bir evde saat başına hava değişimi sayısını güvenli olarak yaklaşık yüzde 50 oranında azaltabilir. Ayrıca havalandırma yoluyla kaybedilen enerjiyi yaklaşık yüzde 65 oranında azaltabilir. Bu enerjinin küçük bir miktarı, HRV sistemindeki elektrikli fanlara güç sağlamak için kullanılır (tipik olarak yaklaşık 50–100 watt ve bazı durumlarda 300 watt’a kadar çıkabilir), ancak yine de kayda değer bir enerji tasarrufu vardır.
HRV sistemin eksileri;
Olumsuz tarafı, HRV’lerin başlangıçta kurulumu pahalıdır (tipik olarak birkaç bin dolar) ve yapılan geri masrafın kazanılması uzun sürebilir(tipik yıllık tasarruf birkaç yüz dolar olabilir). Diğer yandan, HRV’den en fazla verim aşırı iklimlerde görülebilir yani yaz, kış veya her ikisinde dış ve iç sıcaklık arasındaki farkın en fazla olduğu zamanlarda. Daha ılıman iklimlerde, faydalar çok azalır ve bazı durumlarda hiç olmayabilir. Tipik bir HRV’nin birkaç küçük, elektrikliiçinde fan üfleyiciler vardır ve çalıştırma maliyeti yüksek olabilir. Yalnızca kurulum maliyetlerini karşılayabilirseniz ve çalıştırma maliyetlerini de karşılayacak kadar tasarruf sağlayabilirseniz toplam paradan tasarruf edersiniz.
Çevre bilincine sahipseniz ve para sorun olmaktan çıkıyorsa, ısı geri kazanımında sistemin kendisinde kullandığınızdan daha fazla enerji tasarrufu yapmak kesinlikle odaklanmanız gereken bir durumdur. HRV’yi özellikle soğuk iklimlerde kullanıyorsanız, sistemin donmasını önlemek için biraz daha karmaşık ekipmana ihtiyacınız olacaktır. HRV’lerin ayrıca, genellikle her 6-12 ayda bir temizlenmesi veya değiştirilmesi gereken filtrelerle düzenli bakıma ihtiyacı vardır. Son olarak, evinizde ciddi nem varsa, mutfaklarda ve banyolarda çok fazla nem oluşuyorsa, birden fazla HRV ünitesine veya daha karmaşık bir kuruluma ihtiyacınız olabilir.
Kaynakça:
https://www.ecohome.net/guides/2276/choosing-between-an-hrv-and-an-erv/
http://enora.nortekhvac.com/literature/a856b.pdf
https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02913536/document
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu