Bazen büyük bir nöbet olarak adlandırılan jeneralize bir tonik klonik nöbet, beynin her iki tarafının işleyişinde bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığa, beyinden uygunsuz bir şekilde yayılan elektrik sinyalleri neden olur ve genellikle bu, sinyaller kaslara, sinirlere veya bezlere gönderilir. Bu sinyallerin beyindeki yayılması, bilinci kaybına ve ciddi kas kasılmalarına neden olabilir. Nöbetler genellikle epilepsi denilen bir durumla ilişkilidir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, yaklaşık 5,1 milyon insanın epilepsi öyküsü vardır. Ancak, yüksek ateş, kafa travması veya kan şekeri düşüklüğü nedeniyle nöbet de oluşabilir. Bazen insanlar uyuşturucu veya alkol bağımlılığından çekilme sürecinin bir parçası olarak nöbet geçirebilir.
Tonik-klonik nöbetler, isimlerini iki ayrı aşamasından almaktadır. Nöbetin tonik aşamasında, kaslar güçlenir, bilincini kaybedilir ve düşülebilir. Klonik evre, bazen kasılmalar denilen hızlı kas kasılmalarından oluşur ve tonik klonik nöbetler genellikle 1-3 dakika sürmektedir. Nöbet beş dakikadan uzun sürerse, tıbbi bir acil durumdur. Şayet epilepsi varsa, geç çocuklukta veya ergenlikte tonik klonik nöbetleri yaygınlaştırmaya başlayabilir. Bu tip bir nöbet, 2 yaşın altındaki çocuklarda nadiren görülür. Epilepsiyle ilgili olmayan tek seferlik bir nöbet hayatın herhangi bir aşamasında olabilir. Bu nöbetler normalde beynin çalışmasını geçici olarak değiştiren bir tetikleyici olay ile ortaya çıkmaktadır. Jeneralize bir tonik-klonik nöbet, tıbbi bir acil durum olabilir. Nöbetin tıbbi bir acil durum olup olmadığı, epilepsi geçmişine veya diğer sağlık durumlarına bağlıdır. İlk nöbet ise, nöbet sırasında yaralanma yaşansıysa veya bir nöbet kümesi varsa hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Jeneralize Tonik-Klonik Nöbet Nedenleri
Jeneralize tonik klonik nöbetlerin başlaması çeşitli sağlık koşullarından kaynaklanabilir. Daha şiddetli durumlardan bazıları, beyinde bir felce neden olabilecek bir beyin tümörü veya yırtılmış bir kan damarından dolayı meydana gelebilir. Kafa travması ayrıca beynin nöbet geçirmesi için tetikleyebilir. Büyük bir nöbet için diğer potansiyel tetikleyiciler şunları içerebilir:
• Vücutta düşük seviyelerde sodyum, kalsiyum, glukoz veya magnezyum
• Uyuşturucu veya alkol bağımlılığı veya geri çekilme
• Bazı genetik koşullar veya nörolojik bozukluklar
• Yaralanma veya enfeksiyon
Bazen doktorlar nöbetlerin başlangıcını neyin tetiklediğini belirleyememektedirler.
Jeneralize Tonik-Klonik Nöbetler İçin Kimler Risk Altındadır?
Ailede epilepsi öyküsü varsa l tonik-klonik nöbet geçirme riski daha yüksek olabilir. Kafa travması, enfeksiyon veya inme ile ilgili beyin hasarı da sizi daha yüksek risk altına sokar. Büyük bir nöbet geçirme riskini artırabilecek diğer faktörler şunlardır:
• Uyku eksikliği
• Bir elektrolit dengesizliği nedeniyle diğer tıbbi koşulları
• Uyuşturucu ya da alkol kullanımı
Jeneralize Tonik-Klonik Nöbet Belirtileri
Bir tonik-klonik nöbet geçirilirse, bu semptomların bir kısmı veya tamamı oluşabilir:
• Aura denilen garip bir his ya da duyum
• İstemsizce çığlık atmak veya ağlamak
• Nöbet sırasında veya sonrasında mesane ve bağırsakların kontrolünü kaybetme
• Bayılmak ve uyanmak şaşkın veya uykulu hissetmek
• Nöbetten sonra şiddetli bir baş ağrısı
Tipik olarak, jeneralize olmuş bir tonik-klonik nöbet geçiren biri tonik dönemde sertleşir ve düşer. Ekstremiteleri ve yüzleri, kasları sarıldıkça hızlı bir şekilde sarsılır. Kötü bir nöbet geçirdikten sonra, iyileşmeden önce birkaç saat boyunca bilinç karışıklığı veya uykulu hissedebilir.
Jeneralize Tonik-klonik Nöbetler Nasıl Teşhis Edilir?
Epilepsi tanısı koymanın veya nöbetlere neyin sebep olduğunu teşhis etmenin birkaç yolu vardır:
Tıbbi geçmiş: Doktorlar diğer nöbetler veya yaşanılan tıbbi durumlar hakkında sorular soracaktırlar ve nöbet sırasında birlikte olan kişilerden ne gördüklerinin açıklamalarını isteyebilirler. Ayrıca nöbet gerçekleşmeden hemen önce hastanın ne yaptığını hatırlamasını da isteyebilir. Bu, hangi aktivite veya davranışların nöbeti tetiklediğini belirlemeye yardımcı olur.
Nörolojik sınav: Doktorlar denge, koordinasyon ve refleksleri kontrol etmek için basit testler yaparlar ve kas tonunu ve gücünüzü değerlendireceklerdir. Ayrıca, hastanın vücudunu nasıl tuttuğunu ve hareket ettirdiğini, hafıza ve kararının anormal görünüp görünmediğini kontrol edecektir.
Kan testleri: Doktorlar bir nöbetin başlangıcını etkileyebilecek tıbbi problemleri araştırmak 
için kan testleri yapabilirler. Bazı beyin taraması test taramaları ile beyin işlevinin izlemesine yardımcı olabilir. Bu, beyindeki elektriksel aktivite modellerini gösteren bir elektroensefalogram (EEG) içerebilir. Ayrıca, beynin belirli bölümlerinin ayrıntılı bir resmini sağlayan MRG’yi de içerebilir.
Tedavi
Şayet büyük bir nöbet geçirildiyse, tedavi gerektirmeyen izole bir olay olabilir. Doktorlar uzun süreli bir tedaviye başlamadan önce daha fazla nöbet geçirme konusunda izlemeye karar verebilir. Tedavi yöntemleri bazıları aşağıdaki gibidir:
Antiepileptik ilaçlar: Çoğu kişi nöbetlerini ilaçla yönetir ve muhtemelen düşük dozda bir ilaçla başlanır. Ve gerektiğinde dozu kademeli olarak arttırılacaktır. Bazı kişiler nöbetlerini tedavi etmek için birden fazla ilaca ihtiyaç duyarlar. En etkili dozu ve ilaç türünü belirlemek zaman alabilir. Aşağıdakiler dahil, epilepsi tedavisinde kullanılan birçok ilaç vardır
Cerra
hi: İlaçlar, nöbetleri kontrol altına almayı başaramazsa, beyin ameliyatı bir seçenek olabilir. Bu seçeneğin, beynin küçük bir bölümünü etkileyen kısmi nöbetler için genelleştirilenden daha etkili olduğuna inanılmaktadır.
Ek tedaviler: Büyük nöbetler için iki tür ek veya alternatif tedavi vardır. Vagus sinir stimülasyonu, boyundaki bir siniri otomatik olarak uyaran bir elektrikli cihazın implantasyonunu içerir. Ayrıca, yağ oranı yüksek ve karbonhidrat oranı düşük olan ketojenik bir diyetin de alındığı, bazı kişilerin belirli tür nöbetleri azaltmalarına yardımcı olduğu söyleniyor.
Nöbetlerin Görünümü
Bir defalık tetikleyici nedeniyle tonik klonik nöbet geçirilmesi uzun vadede kişiyi etkilemeyebilir. Nöbet bozukluğu olan kişiler sıklıkla dolu ve üretken bir yaşam yaşayabilir. Bu, özellikle nöbetler ilaç tedavisi veya başka tedaviler yoluyla yönetiliyorsa geçerlidir. Nöbet ilacının doktorun önerdiği şekilde kullanıma devam edilmesi önemlidir. İlacı aniden durdurmak vücudun uzun süre veya tekrarlanan nöbet geçirmesine neden olabilir ve bu da 
yaşamı tehdit edebilir. Genel olarak tonik-klonik nöbet geçiren ilaçlar tarafından kontrol edilmeyen kişiler bazen aniden ölebilirler. Bunun, kasılmaların bir sonucu olarak kalbin ritmindeki bir rahatsızlıktan kaynaklandığına inanılmaktadır. Nöbet geçmişi varsa, bazı etkinlikler kişi için güvenli olmayabilir. Mesela yüzerken, banyo yaparken ya da araba kullanırken nöbet geçirmek yaşamı tehdit edebilir.
Nöbetlerin Önlenmesi
Nöbetler iyi anlaşılmaması gibi bazı durumlarda, nöbetler belirli bir tetikleyiciye sahip görünmüyorsa, nöbetten korunması mümkün olmayabilir. Nöbetleri önlemek için günlük yaşamda adımlar atılabilir. Bu adımlara örnekler:
• Motosiklet kasklarını, emniyet kemerlerini ve hava yastıklı arabaları kullanarak travmatik beyin yaralanmasından kaçınmalı.
• Epilepsiye neden olan enfeksiyonlardan gerekli hijyen ile korunmak ve parazitik veya başka şeylerden kaçınmak için uygun gıda kullanımı uygulanmalı.
• Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, sigara ve hareketsizlik içeren inme için risk faktörleri azaltılmalı
Hamile kadınlar yeterli doğum öncesi bakım almalıdır. Düzgün doğum öncesi bakım almak, bebekte nöbet bozukluğunun gelişmesine katkıda bulunabilecek komplikasyonlardan kaçınmaya yardımcı olacaktır. Doğum yaptıktan sonra, çocuğun merkezi sinir sistemini olumsuz yönde etkileyebilecek ve nöbet bozukluklarına katkıda bulunabilecek hastalıklara karşı bağışıklık kazanması önemlidir.
Kaynakça:
cdc.gov
epilepsychicago.org
neurology.or
mayoclinic.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu