Yaygın Adı: Kızıl deniz düdükçünü (gri kumkuşu)
Bilimsel Adı: Phalaropus fulicarius
Familya: Phalaropodidae
Takım: Charadriiformes
Boyutları: Uzunluk: 20-23 cm; kanat açıklığı: 41-43 cm; ağırlık: 34-76,5 g
Fiziksel Özellikleri: Üreyen dişi neredeyse siyah baş, beyaz yanağa sahiptir. Kışın her iki cinsin de üstü gri, beyazdır.
Alışkanlıkları: Açık okyanusta yüzer; kışın sıklıkla karadan uzakta; olağan erkek-dişi rolleri terstir.
Yaşam Çizgisi: Bataklık tundrada sığ yuva içine ince bir tabaka ot döşer; 4 yumurta bırakır; kuluçka süresi 18-20 gün; erkekler kuluçkada yatar; yavrular 16-18 gün sonra uçar.
S
esi: Karşılaşma veya alarm durumunda alçak sesli “vit’ ıslık sesi, kur yapma esnasında heyecanlı bir tonla “ti” sesine dönüşür. Beslenme Tarzı: Çeşitli omurgalılar, böcekler, kabuklular ve solucanlar. Kışın sahilden uzakta olduğu zaman küçük balıkları ve planktonları yer. Yaşam Alanı: Yılın çoğu zamanında okyanusta yaşar. Kuzey Kutup sahilleri ve üreme mevsiminde tundra Yeryüzünde Dağılımı: Kuzey Kutbunun yüksekliklerinde Kutup Dairesi etrafından Kuzey Amerika, Grönland, Sibirya; kışları Batı Afrika ve Şili açıkları.
Türün Durumu: Küresel tehdit altında değildir fakat iklim değişikliği ile deniz seviyesinin yükselmesi onların Kuzey Kutbu’ndaki üreme alanlarını sel basmasına yol açabilir.
Kızıl deniz düdükçünü üremek için birkaç aylığına sahile gitme tehlikesini göze alması dışında, sahil kuşu olmaktan çok bir deniz kuşu gibi davranır. Daha da olağandışı olarak, dişileri erkekten daha renklidir.
Kızıl deniz düdükçünleri üreme davranışları, erkek ve dişi arasında tipik olarak tersine dönmüştür. Bunun sonucu olarak kur yapmayı dişi kuş başlatır ve duruma göre daha renkli tüylere sahiptir. Yazın kahverengi-siyah yüzü ve beyaz yanakları vardır. Fakat sırtında koyu kahve ve devetüyü rengi tundra deseni bulunur Alt kısımları kestane renklidir. Genellikle erkek, dişinin renginin solmuş şeklidir. Kışın her iki cins de tüylerim dökerek gri-beyaz olur ki bu da ona gri kumkuşu denmesinin nedenidir.
Okyanus Evi
Kızıl deniz düdükçünü için üreme mevsimi kurak kara ile kısa bir karşılaşmadır. Çünkü bu kuş yılın geri kalan kısmını denizde geçirir. Okyanus ona göç yolu, tüneme yeri (sürüler göç esnasında okyanus üzerinde dinlenir) ve yiyecek kaynağı sağlar. Sonbaharda kızıl kumkuşları karadan ayrılır ve tropikal ve yarı tropikal su yüzeyinde planktonların bulunduğu akıntılarda beslenir. Aynı zamanda balinalar da onları kendilerine çeker. Balinaların üzerine konarak parazitleri ve kabukluları yerler.
Haziran ayında üreme alanlarına ilk dönenler dişilerdir. Yavaş kanat çırpmaları, geniş daireler çizerek uçmaları ve ötme gösterileriyle eş aramaya başlarlar. Bazen kanatlarının altındaki beyazlıkları göstermek için kanatlarını kaldırırlar. Genellikle her bir uçuş, dişinin karada veya suyun içindeki erkeğin yanına konması ile sona erer ve dişi kur yapmak için erkeğe doğru yaklaşır. Kur yapma çeşitli gösterileri kapsar. Sıklıkla biri veya her ikisi de başları aşağıya doğru bir duruş sergiler. Dişi, gagası öne eğik durumda erkeğe doğru ilerler ve erkeği gagasıyla iter. Eğer erkek havalanırsa dişi onu kovalar ve kur yapmaya zorlar.
Bütün bu etkileşimler dişinin kontrolü altında yapılır. Dişiler bu etkileşimleri erkeklerini diğer dişilere karşı aktif bir şekilde savunur.
Erkeğin Sorumluluğu
Dişiler erkeklere kur yapma konusunda çok istekli olmasına rağmen, bağları kısa sürelidir. Dişi yumurtladıktan sadece birkaç gün sonra kuluçkaya yatma görevini erkeğe bırakarak ayrılır ve bir ilişkisi kalmaz. Onun yerine ikinci defa yumurtlamak için eş bulmaya çalışır. Bu esnada erkek kızıl deniz düdükçünü, kuluçkaya yatma ve yavruları yetiştirme işinde yalnız bırakılır. Erkeğin birinci sorumluluğu, böceklerle kendilerini besledikleri yuvalara yakın bir havuza gitmeleri için yavrularına yol göstermektir. Erkek ilk birkaç gün yavrularla gece-gündüz ilgilenir.
Kaynakça:
BBC Vahşi Hayat
Yazar:Tuncay Bayraktar