Spor yapanlar, yaptıkları spor dalında en yüksek performansı sergilemek isterler. Bunu başarmak için fiziksel faktörlerin yanı sıra zihinsel faktörleri de dikkate almaları gerekir. Fiziksel olarak en iyi özelliklere sahip olan, yetenekli kişiler bile etkileyici fiziklerinin yanı sıra, zihin gücü ve o sporu yapma istekleri olmadan başarılı olamayacaklarını bilmeleri gerekir. Bu yazıda motivasyona ve bunun fiziksel aktiviteyi nasıl etkileyebileceğine dair bilgiler bulunmaktadır.
Motivasyon ve Spor Performansı
Motivasyon, bir insanın kalkmasını ve aktifleşmesini sağlayan iradedir. Motivasyon olmadan hiçbir şey yapılmaz. Bunu bu şekilde düşünüldüğünde, motivasyonun (veya eksikliğinin) performansı nasıl etkileyebileceği açıktır. Motive olmayan bir kişi eğitim oturumlarına katılmaya meyilli olmayacak ve çok fazla antrenman yapmayacaktır. Bir atlet kendini kazanmadığı takdirde asla başarılı olmayı beklememelidir. Bu nedenle kazananları kaybedenlerden ayıran ana faktörlerin başında motivasyonun geldiğini söylemek yanlış olmaz.
Peki motivasyon gerçekten ne kadar fark yaratmaktadır? Ve motivasyonun ölçülebileceği bir ölçek var mıdır? Bir tutumu ölçmek zor olsa da, yapılacak testler oldukça tutarlı sonuçlar vermektedir. Bu tür bir ölçüm kullanarak, araştırmacılar bu konuda birkaç çalışmadan daha fazlasını yapmışlardır. Bu çalışmada, sporcuların sadece başarısız olmamak için motive olmaktan ziyade başarılı olmak için motive olduklarında üstün sonuçlar elde ettiklerini tespit edilmiştir. Bu mantıklı bir durumdur çünkü kazanmak için motive olan bir kişi hedeflerine olumlu bir bakış açısı getirir. Aksine, sadece başarısızlıktan kaçınmaya çalışan bir kişi, zafer aramak yerine başarısızlıktan korkan olumsuz bir görüş sergilemektedir. Bu kısmen çoğu insanda olumsuz yan görüşe eşlik eden kaygıdan kaynaklanabilir.
Motivasyon Üzerine Üç Teori
Çalışması ve ölçülmesi biraz zor olan bir şeyle uğraşıldığı zaman motivasyon ile ilgili farklı teoriyi gözden geçirmek gerekir. Bu teoriler şunlardır:
Orlando insan ilişkileri teorisi: Elton Mayo adında bir sosyal bilimci tarafından geliştirilen bu teori, bir bireyin sosyal ihtiyaçlarının en önemli motive edici faktör olduğunu savunmaktadır. Mayo’nun zamanının diğer teorilerinin çoğu ortalama işçinin maddi ihtiyaçları ve arzuları üzerine yoğunlaşırken, Mayo işverenlerin çalışanlarına kolektif olarak çalışmak yerine bireyler olarak davranmaya çalışması gerektiğini önermektedir. Fikir şu şekilde özetlenebilir: İnsanlar mutlu olduklarında en iyi işleri çıkartırlar.
Maslow ve Herzberg’in insan ihtiyaçları teorisi: Bu, motivasyonun herhangi bir faktör tarafından belirlenmediğini belirten geniş bir teoridir. Özünde, bu teori her şeyi en önemliden en önemsize doğru ayrılmış bir dizi psikolojik motivasyonla sınırlar. Bu teori ile ilgili tek gerçek sorun, insanların her insan ihtiyacının nasıl sıralanması gerektiğine asla tam olarak katılmayacakları gerçeğidir. 
Taylor’ın bilimsel yönetim teorisi: Bu teori kesinlikle üçünün en basitidir. Taylor teorisinin savunucuları, bir işçi için asıl motive edici faktörün para olduğunu ve çok az olduğunu söylemektedir. Bu mantığı bir spor ortamında uygulamak için kazanmanın motive edici faktör olduğunu söylenmelidir. Her iki durumda da, bir kişi doğrudan çabaladıkları şeyle motive olur. Bu teori artık eskisi kadar saygı görmemektedir, çünkü daha yüksek ücretin uygulanması genellikle memnun olmayan işçiler arasında muhalefetin giderilmesini başaramamıştır. Adil olmak gerekirse, o zamanki çalışma koşulları o kadar kötüydü ki, hafif bir ücret artışının neden çok iyi sonuç vermediğini görmek kolaydır.
Motivasyonu Artırma Yolları
Motivasyonu artırmaya ve hayal edilen sonuçlara ulaşmaya olanak tanıyacak birkaç püf nokta vardır. Öncelikle ilk adımın olumlu düşünme olduğunu bilerek, dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
Bir yol arkadaşı seçmek: İtiraf etsin ya da etmesin herkes bilerini etkilemek ister. Aslında, bu muhtemelen ilk etapta eğitime başlama nedenin bir parçasıdır. Bu gerçeği reddetmek yerine, kişi bunu kendi yararına kullanabilir. Bu yüzden beraber çalışma yapılabilinecek bir yol veya çalışma arkadaşı seçilmelidir. Bilim bu faktörün önemini doğrulamıştır. Örneğin iki grup kilo vermek için rejimine başlamış olsunlar. Bir çalışmada bir çalışma arkadaşı seçerek başlayanlar % 95 başarı oranına sahipken, tek başına çalışanlar% 76 başarı oranına sahiptirler. 
En güçlü rakibe odaklanmak: Kişi ne zaman kendini yorgun ve pes etmenin arifesinde hissetse, gözünün önüne rakibini getirmelidir. En zor eğitimleri tamamladığını ve başarması gerektiğini düşünmelidir. Bu düşünce tarzı kişiyi tekrar motive ederek güç kazanmasını sağlar. Hamle yapmak içinse rakibinin biraz gevşediği ve yorulduğu anlarını izlemelidir.
Daha küçük hedefler belirlemek: Her şeyi aynı anda yapmak yerine bir dizi küçük eğitim hedefi belirlemek iyi bir fikirdir. İnsan zihni, tüm rejimin sadece bir aşaması olsa bile, başarı hissini sever.Bu yüzden belirlenen küçük hedefleri başarmanın vereceği motivasyon, ana hedefe götüren büyük bir güç demektir.
Motive eden şeylere odaklanmak: Herkesi motive eden şeyler vardır ve bunlar farklı farklıdır. Mesela bu iyi bir şarkı veya en sevdiği filmi izlemek olabilir. Veya bir slogan veya gerçekten hayran olunan birinden bir alıntı da olabilir. Motive eden her ne ise tespit edilmeli, kullanılmalı ve avantajından faydalanılmalıdır.
Motivasyon gerçekten öğretilemeyen bir durumdur. Her ne kadar motivasyonu artıran yollar ve bazı ipuçları sunulsa da, kişi ancak işi zorlaştığında onu başarıya götürecek motivasyon yolunu bulabilir. Kişi antremanında gerçekten zorlandığı noktaya geldiğinde, çoğu insanın başarısız olduğuna dair düşüncelere kapılır ve motivasyonu düşünebilir. Fakat motivasyonunu düşürmemek adına başarısız olanlara değil başarılı olanlara odaklanırsa kendisi de başaranlar arasında yer alabilir.
Kaynakça:
https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-power-prime/200910/sports-what motivates
https://www.nataliecook.com/blog/how-does-motivation-affect-sports-performance
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu