Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Muammer El Kaddafi Kimdir?

0 564

5463_muammer_kaddafi_kimdir_(4)Libya’nın Akdeniz kıyısında yer alan Sirte’de (1942) doğan, asker ve aynı zamanda devlet adamıdır. İlk ve ortaöğrenimini Sebha’da tamamladı. Bingazi Üniversitesi Tarih Bölümü’nü, Libya Askeri Akademisini bitirdi.

İngiliz Sandhurst Kraliyet Askeri Akademisi’ nde zırhlı savaş stajı yaptı.1959 da sınıf arkadaşlarıyla birlikte kurduğu gizli örgüt, Bağımsız Birlikçi Subaylar Hareketi’nin(1966) çekirdeğini oluşturdu. Libya Gizli Servisinin varlığına karşın,ordu içinde yedi binin üzerinde yandaş toplayarak, Kral İdris el-Sunusi’yi devirme hazırlıklarına başladı.1969 da yüzbaşılığa yükseltildi Darbe hazırlıklarını sürdürürken,Ağustos 1969da,üst düzeydeki subayların Kral Sunusinin yeğeni Haşan Rida ya yönelik ayrı bir darbe düzenleyeceklerini öğrenince.1 Eylül 1969’da teymen, yüzbaşı rütbelerinde 60 genç subayla Trablusgarp ve Bingazi’de eyleme geçti. Kısa sürede kansız biçimde başarıya ulaşan darbeyi. Kral Sunusi, Türkiye’yi ziyareti sırasında haber aldı. Darbe sonrasında Devrim Komuta Konseyi Başkanlığını, savunma ve içişleri bakanlıkları görevlerini üstlendi.Devrim Komuta Konseyi’nce albaylığa yükseltildi (Ekim 1969).

Yeni yönetim olarak, sosyalist düzene geçileceğini, Kuran buyruklarının uygulanacağını,üçüncü dünya ülkeleriyle ilişkilerin geliştirilerek emperyalizmle mücadele edileceğini duyurdu. Kaddafi yönetimi ABD ve öteki batılı ülkelerce tanındı. Arap Dünyasının önderi Mısır Devlet Başkanı Cemal Abdülnasırın uygulamalarını kendine örnek aldı. ABD ve İngiliz askeri üslerini kapattı. Bankaları ve petrolü devletleştirdi. Aralık 1969’da, Mısır ve Sudan ile İsrail’e karşı ortak bir tutum izlenmesi için görüşmelerde bulundu. Ocak 1970’te yeniden düzenlenen hükümette başbakanlık ve savunma bakanlığını üstlenirken, başbakan yardımcılığı ve içişleri bakanlığına Binbaşı Abdülselam Callud’u atadı. Petrol gelirlerini,dış siyasette önemli bir koz olarak kullanma yoluna gitti. Nasır’ın ölümünden sonra (Eylül 1970,Arap dünyasının önderliğine soyundu. Arap ülkelerinin birliği için çeşitli girişimlerde bulundu. Bu amaçla Libya-Mısır-Suriyenın katılmasıyla Arap Cumhuriyetleri Federasyonu kuruldu (Nisan 1971).

Aynı yıl Fas ve Sudan’daki tutucu yönetimlere karşı girişilen askeri darbeleri destekledi. Malta’da işbaşına gelen Sosyalist Dom Mintoff’un bağlantısızlık siyasetini pekiştirebilmesi için parasal yardımda bulundu.SSCB ile ilişkileri geliştirerek askeri yardım karşılığında,bu ülkeye petrol vermeye başladı.1973’te Mısır, 1974’te Tunus ile birleşme girişimlerinden bir sonuç alamadı. 1972 başlarında. Çad’da ayaklanan Müslümanlara yardım ederek yönetime gelmelerini sağladı. Haziran 1972 de. Devrim Komuta Konseyi başkanlığı ve başkomutanlık dışında tüm görevlerinden ayrıldı. Başbakanlığa Abdülselam Callud’u atadı. Callud’a hazırlattığı beş yıllık bir kalkınma planıyla, karayolları, liman, konut, sağlık hizmetleri,sanayi yatırımlarına hız verdirdi.Nisan 1973 te,Kültür Devrimi”nî başlatarak,ülkede İslam ilkelerine dayalı bir Arap sosyalizmi kurma çabasına girişti. Bu doğrultuda dört yüzün üzerinde halk komitesi kuruldu. Yönetimde büyük boyutlara varan değişmeler, tutuklamalar oldu. 1975’te. Devrim Komuta Konseyi, halk kongreleri, halk komiteleri, meslek kuruluşları temsilcilerinin katılmasıyla 618 üyeli Arap Sosyalist Birliği Genel Ulusal Kongresi oluşturuldu. İlk toplantısını (Ocak 1976’da yapan kongrenin adı; Genel Halk Kongresi olarak değiştirilirken, Mart 1977’de ülkenin resmi adının Libya Sosyalist Arap Halk Cemahiriyesine dönüştürüldüğü duyuruldu.

Kaddafi, Genel Halk Kongresi genel sekreteri oldu) Devrim Komuta Konseyi’nin işlevi sona erdi,hükümetin yerini bölüm sekreterliklerinden oluşan genel Halk Komitesi aldı.Yurtdışındaki elçiliklerin de halk bürolarına dönüştürülmesiyle(Ekim 1979)yeni düzendeki değişiklik süreci tamamlanmış oldu. İçerdeki bu gelişmelerin yanı sıra, dışarıda ABD’ye karşı izlenen siyaset daha da sertleşirken,gergin ilişkiler içinde bulunduğu Tunus, Fas ile arasını düzeltti.1979’da Mısır ile İsrail arasında imzalanan Camp David Antlaşması’na büyük tepki gösteren Kaddafı,Enver Sedat’ı Arap davasına ihanet etmekle suçladı ve Mısır ın Arap Birliği Örgütü nden çıkarılmasını istedi.1980’de,Çadda desteklediği Goukıni Veddey yönetimin devrilmesi üzerine,bu ülkeye Libya birlikleri gönderdi.Kaddafi, bu arada FKÖ Başkanı Yaser Arafat ile de ters düştü.İran-lrak Savaşında, ağırlığını İrandan yana koydu. ABD Başkanı Ronald Reagan. Kaddafiyi Batı ülkelerine terör ihraç etmekle suçlayarak. Libyaya 1981 den bu yana uygulanan ekonomik ambargonun sürdürüleceğini duyurdu.Son yıllarda, İngiltere,Almanya, Fransa gibi ülkelerde Kaddafi’nin siyasal karşıtı Libyalıların öldürülmesi, ülkede Kaddafi’ye karşı,muhalefetin giderek,”güçlendiğini ortaya koydu.

Bu olguda, petrol fiyatlarındaki sürekli gerileme sonucu,yıllık petrol gelirinin 22 milyar dolardan 5 milyar dolara düşmesi devrim muhafızlarının ve Sovyet, Demokratik Alman, Suriyeli subayların orduda kilit noktalara getirilmesinin rolü büyüktü. Bazı Batılı kaynakların 1984′ te Kaddafi’ye karşı iki kez darbe girişiminde bulunulduğu haberleri doğruluk kazanmadı. Bu arada İngiltere ve ABD’ nin Libyalı diplomatları, Libya’nın da bu ülkelerin diplomatlarını sınırdışı etme kararı, Libya-Batı ilişkilerindeki gerginliği doruğa tırmandırdı. ABD’nin, Akdeniz’de çıkarlarına ters düşecek bir durumda Libya’yı gerekirse bombalayacağı ya da müdahalede bulunacağı, olaya yeni boyutlar kazandırdı. Kaddafi-Reagan söz düellosu,1986 başına kadar sürdü.

ABD 6.Filosu, Libya açıklarında 1 hafta süren bir tatbikat gerçekleştirdi. Bu tatbikatın hemen ardından, bu kez Libya deniz ve hava kuvvetlerinin Sırte Körfezi ve Libya açıklarında bir tatbikat yapacağı,tatbikat alanına giren yabancı uçak ve gemilerin düşürüleceği açıklandı.Tatbikat sırasında, ABD 6.Filosuna bağlı jet uçakları, Sirte Körfezi üzerinde iki Libya uçağını düşürdü. Kaddafi, bunun yanıtsız kalmayacağını söyledi.

1986’da, ABD, Trablus, Bingazi kentlerini ve Kaddafi’nin başkanlık sarayını bombaladı, aralarında Kaddafi’nin 13 yaşındaki kızı da bulunan 40’ın üzerinde insan öldü. 1 ABD savaş uçağı düşürüldü.Hava saldırısı, dünya kamuoyunda sert tepki uyandırdı.Kaddafi, gerçek teröristin Reagan yönetimi olduğunu vurguladı. ABD saldırısı karşısında büyük bir prestij kaybına uğrayan Kaddafi’nin ülke içindeki konumu da yeniden gündeme geldi.1986 Ağustosunun son haftasında kara ve hava kuvvetlerinden 43 üst rütbeli subayın darbe girişimi bastırıldı,olaydan 1 hafta sonra Kaddafi, Libya Devriminin 15.yıldönümü kutlama törenlerinde ortaya çıkarak yaptığı konuşmada, Arap Birliğini gerekirse zor kullanarak, devrim yoluyla gerçekleşeceğini söyledi.

1987’de Çad’ı işgal girişimi,Fransa’nın desteklediği H.Habre’ce başarısızlığa uğratıldı.Bunun üzerine Habre yönetimin itanımak zorunda kaldı;iki ülke arasında temel anlaşmazlık konusunu oluşturan Aouzu Şeridi ile ilgili bir barış antlaşmasına imza koydu(eylül 1989).Irak’ın Kuveyt’i işgaline destek verdi.H. Habre’yi deviren general İ.Debi’nin arkasında olduğu öne sürüldü(Aralık 1990).ABD’nin Lockerbie uçak faciasından sorumlu tuttuğu iki Libyalı teröristi BM yetkililerine teslim etmeyi reddetmesi nedeniyle BM ambargosuyla (Nisan 1992) yüz yüze kaldı. 2011 yılında Arap Baharı’yla libyada bir iç savaş yaşandı. 23 Ağustos 2011 günü Trablus’unda düşmesiyle beraber Kaddafi rejimi yıkıldı.20 Ekim 2011 yılında vefat etti.

Kültür Devrimi sonrasında kaleme aldığı ”Yeşil Kitapın ” birinci cildinde siyasal görüşlerini, ikinci cildindeyse Libya sosyalizminin yeni açıkladı.

Kaynakça:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Muammer_Kaddafi

Yazar:Doğan Bülbül

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku