Ormansızlaştırma, arazinin diğer kullanımlar için kullanılabilir hale getirilmesi için ormanların kalıcı olarak yok edilmesidir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) göre, her yıl yaklaşık olarak 18 milyon hektarlık bir alan yok edilmektedir.
Diğer Bazı İstatistikler
FAO’ya göre, dünyanın tropikal ormanlarının yaklaşık yarısı temizlendi. National Geographic’e göre ormanlar şu anda dünyanın toprak kütlelerinin yaklaşık yüzde 30’unu kaplıyor. Dünya Vahşi Yaşam Fonu’na (WWF) göre yılda 187 milyon hektarlık orman kaybeder; bu sayı her dakika 27 futbol sahasına eşittir. WWF’ye göre, tüm sera gazı emisyonlarının yüzde 15’inin ormansızlaşmadan kaynaklandığı tahmin ediliyor. Maryland Üniversitesi’ne göre 2016 yılında küresel ağaç örtüsü kaybı 29.7 milyon hektara ulaştı.
Yer
Tropik yağmur ormanları özellikle hedeflenmiş olsa da, ormansızlaşma tüm dünyada gerçekleşmektedir. National Geographic’e göre, şu andaki ormansızlaşma seviyeleri devam ederse, dünyanın yağmur ormanları 100 yıl içinde tamamen yok olabilir. Birleşmiş Milletler Çevre Programı işbirliği merkezi GRID-Arendal’a göre, 2016 yılında önemli ölçüde ormansızlaşan ülkeler arasında Brezilya, Endonezya, Tayland, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Afrika’nın diğer bölgeleri ve Doğu Avrupa bölümleri vardı. En çok ormansızlaşmaya sahip ülke Endonezya’dır. Geçtiğimiz yüzyıldan bu yana, Maryland Üniversitesi ve Dünya Kaynakları Enstitüsü tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Endonezya en az 15.79 milyon hektar ormanlık arazi kaybetti. Ormansızlaşma son 50 yılda hızla artmış olmasına rağmen, tarih boyunca uygulanmaktadır. Örneğin, Michigan Üniversitesi’ne göre kıta Amerika Birleşik Devletleri’nin yerli ormanının yüzde 90’ı 1600’den beri kaldırıldı. Dünya Kaynakları Enstitüsü, dünyanın kalan yerli ormanlarının çoğunun Kanada, Alaska, Rusya ve Kuzeybatı Amazon havzasında bulunduğunu tahmin etmektedir.
Nedenler
Ormansızlaşmanın birçok nedeni var. WWF & raporları, yasadışı olarak ormanlardan çıkartılan ağaçların yarısının yakıt olarak kullanıldığını bildiriyor.
Diğer bazı yaygın nedenler şunlardır:
– Konut ve kentleşme için daha fazla arazi kullanılabilir hale getirmek
– Kağıt, mobilya ve evler gibi ticari ürünler oluşturmak için kereste hasat etmek
– Palmiye ağaçlarından elde edilen yağlar gibi yüksek oranda ödüllü tüketici ürünleri oluşturmak için büyükbaş hayvancılık için yer yaratmak
– Yaygın olarak ortaya çıkan ormansızlaşma yöntemleri, ağaçlar yakıyor ve net bir şekilde kesiliyor. Bu taktikler araziyi tamamen çorak terk ediyor ve tartışmalı uygulamalar.
Net kesim, büyük arazilerin bir kerede tamamen kesilmesidir. Doğal Kaynaklar Savunma Konseyi tarafından aktarılan bir orman uzmanı, “büyük bir volkanik patlama dışında doğada emsal teşkil etmeyen bir ekolojik travma” olarak net bir şekilde kesilmesini açıklar.
Ormansızlaşma ve İklim değişikliği
Ormansızlaşma, küresel iklim değişikliğine katkıda bulunan faktörlerden biri olarak kabul edilir. Massachusetts, Newton’daki Lasell Koleji’nde çevre bilimleri profesörü olan Michael Daley’e göre, ormansızlaşmanın neden olduğu 1 numaralı problem, küresel karbon döngüsündeki etkidir. Termal kızılötesi radyasyonu emen gaz molekülleri, sera gazları olarak adlandırılır. Sera gazları yeterince büyük miktarda ise, Daley’e göre iklim değişikliğini zorlayabilirler. Oksijen (O2) atmosferindeki en bol ikinci gaz iken, sera gazları gibi termal kızılötesi radyasyonu emmez. Karbondioksit (CO2) en yaygın sera gazıdır. Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre, tüm ABD sera gazlarının yaklaşık yüzde 82,2’sini CO2 hesaplamaktadır. Yine de ağaçlar yardım edebilir. Greenpeace’e göre, yaklaşık 300 milyar ton karbon, fosil yakıtların yıllık sera gazı emisyonlarının 40 katı, ağaçlarda depolanıyor. Ağaçların ormansızlaşması sadece depolanan karbon miktarını azaltmakla kalmaz, aynı zamanda karbondioksiti havaya bırakır. Bunun nedeni, ağaçlar öldüğünde, depolanmış karbonu serbest bırakmalarıdır. 2010 Küresel Orman Kaynaklarının Değerlendirilmesine göre, ormansızlaşma, bir önceki on yılda kaydedilen rakamlar kadar yüksek olmasa da, yılda ortalama yaklaşık bir milyar ton karbon salmaktadır. Ormansızlaşma, 2009 yılında Nature’da yayınlanan bir araştırmaya göre,% 6 ile% 17 arasında değişen, (fosil yakıt yanmasından sonra) atmosfere karbondioksitin en büyük ikinci insan kaynaklı olduğu bildirilmiştir. Karbon, ormansızlaşmadan etkilenen tek sera gazı değildir. Su buharı ayrıca bir sera gazı olarak kabul edilir. Daley, Ormansızlaşmanın atmosfer ve karasal yer yüzeyi arasındaki su buharı ve karbondioksit değişimi üzerindeki etkisi, iklim sistemi açısından en büyük endişe kaynağı olduğunu belirtmiştir. Atmosferik konsantrasyonlarındaki değişiklikler, iklim üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olacaktır. Ulusal Bilimler Akademisi tarafından yayınlanan bir makaleye göre, ormansızlaşma, küresel buhar akışlarını karadan yüzde 4 azaltmıştır. Buhar akışındaki bu ufak değişiklik bile doğal hava desenlerini bozabilir ve mevcut iklim modellerini değiştirebilir.
Ormansızlaşmanın Diğer Etkileri
Ormanlar, gezegendeki hemen hemen her türünü etkileyen karmaşık ekosistemlerdir. Bozulduklarında, hem yerel hem de dünya çapında yıkıcı bir olaylar zinciri oluşturabilirler.
Türlerin kaybı: National Geographic’e göre, dünyadaki bitki ve hayvanların yüzde yetmişi ormanlarda yaşıyor ve habitatlarını ormansızlaşmaya uğratıyor. Habitat kaybı, türlerin yok olmasına neden olabilir. Ayrıca, avcılık ve tıp için ormanlardaki hayvanlara ve bitkilere dayanan tıbbi araştırmalar ve yerel popülasyonlar için olumsuz sonuçlar doğurmaktadır.
Su döngüsü: Ağaçlar, su döngüsü için önemlidir. Yağmur yağmasını emer ve atmosfere salınan su buharı üretirler. Ağaçlar ayrıca, Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’ne göre kirli su akışını durdurarak sudaki kirliliği de azaltıyor. Ulusal Coğrafya Kurumu’na göre, Amazon’da, ekosistemdeki suyun yarısından fazlası bitkiler içinde tutuluyor.
Toprak erozyonu: Ağaç kökleri toprağı tutturur. Ağaçlar olmadan, toprak kaymasına engel olmak mümkün değildir, bu da bitki örtüsü büyüme sorunlarına yol açabilir. WWF, bilim adamlarının, dünya ekilebilir arazisinin üçte birinin, 1960’tan bu yana ormansızlaşmaya yitirildiğini tahmin ettiğini belirtmektedir.
Yaşam kalitesi: Toprak erozyonu aynı zamanda göllere, akarsulara ve diğer su kaynaklarına giren siltlere de yol açabilir. Bu, yerel su kalitesini düşürebilir ve bölgedeki popülasyonlarda sağlıksızlığına katkıda bulunabilir.
Yerli halkın rahatsızlığı: Birçok yerli kabile, dünyanın yağmur ormanlarında yaşar ve onların yıkımı, bu insanların evlerinin ve yaşam biçiminin tahrip edilmesidir.
Çürüyen Ormansızlaşma: Birçok kişi, ormansızlaşmaya karşı çıkmanın insanların daha fazla ağaç dikmesine ihtiyaç duyduğuna inanıyor. Büyük bir yeniden üretim çabası, ormansızlaşmanın yol açtığı sorunların hafifletilmesine yardımcı olsa da, bunların hepsini çözmeyecektir.
Ağaçlandırma Kolaylaştırır: Karbon depolama, su bisikleti ve vahşi yaşam alanı da dahil olmak üzere ormanlar tarafından sağlanan ekosistem hizmetlerinin geri yüklenmesi gerekmektedir.
Atmosferdeki Karbondioksit Oluşumunu Azaltmak
Yeniden ağaçlandırma, hasarı tamamen düzeltmez. Örneğin, Daley, fosil yakıtların yakılması ve fosil yakıt emisyonlarının azaltılması yoluyla ormanların tüm insanlara atmosfere yaydığı ormanların yok edilemeyeceğine dikkat çekiyor. Atmosferde birikmeyi önlemek için hala gereklidir. Ağaçlandırma, ormansızlaşma nedeniyle yok olmasına da yardımcı olmayacaktır. Daley, “Ne yazık ki, çok sayıda türün popülasyonunu büyük bir ağaçlandırma çalışmasıyla bile kurtarılamayacak kadar büyük tahribata neden olmuştur” diyor. Ağaçlandırmaya ek olarak, ormansızlaşmayı önlemek veya yavaşlatmak için başka taktikler de yapılmaktadır. Hayvan yetiştirmek için arazinin temizlenmesi ihtiyacını azaltacaktır. Global Forest Watch, ormansızlaşmaya karşı farkındalık yaratmak için bir proje başlattı. Kuruluş, ormansızlaşmanın diğerlerini tespit etmek ve uyarmak için uydu teknolojisi, açık veri ve kitle kaynak kullanmaktadır. Çevrimiçi toplulukları da kişisel deneyimlerini ve ormansızlaşmanın olumsuz etkilerini paylaşmaları için teşvik edilmektedir.
Kaynakça:
https://www.livescience.com/27692-deforestation.html
Yazar: Meltem Yıldırım