Birkaç tür dışında tüm memeliler doğum yaptıktan sonra plasentalarını tüketirler. Bazı uzmanlar bunun, bebek sahibi olduktan sonra plasenta tüketmenin sağlayabileceği besinsel faydalardan kaynaklandığını düşünmektedir. İnsanlarda plasenta tüketimine dair anekdot niteliğindeki kanıtların çoğunluğu olumlu olmakla birlikte bu konuya olan bakış açısı, yasalar, örf, adetlere göre değişiklik göstermektedir. Bir kişinin plasentasını tüketmesinin birkaç farklı yolu vardır ve plasentanın kapsüllenmesi tüketimi için en popüler yöntemdir. Bu yazıda plasenta kapsüllemenin ne olduğu ve kullanımının güvenli olup olmadığı üzerine bilgiler bulunmaktadır.
Plasenta Kapsülleme Nedir?
Plasentayı tüketme geleneği asırlardır Çin tıbbında uygulanan, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise son on yıldır popülerlik kazanan bir gelenektir. Plasenta geçici bir organdır hamilelik sırasında vücut tarafından oluşturulur. Plasenta, gelişmekte olan bir bebeğe besin ve oksijen sağlar ve B6, B12 ve demir gibi vitamin ve minerallerle doludur. Plasenta ayrıca progesteron ve östrojen açısından zengin bir hormondur.
Plasenta kapsülleme, plasentayı hap haline getirildikten sonra yutma uygulamasıdır. Bu uygulamada plasentaları önce zencefil ve mür ile buharda buharlaştırarak, onları gıda sınıfı bir kurutucuda dehidre ederek, plasentayı bir toz haline getirir ve tozu yutulmak üzere bir hap halinde kapsülleyerek içine alır. Plasentalarını kapsüllemeyi seçenler için, kapsülleme süreci tipik olarak doğumdan hemen sonra gerçekleşir ve doğum sonrası ebeveyn plasentalarını birkaç gün içinde tüketmeye başlar.
Plasenta kapsülleme süreci tipik olarak doğumdan sonraki 24 saat içinde başlatılır. Plasenta bir chux pedine veya başka bir korumalı yüzeye yerleştirilir ve alıcı isterse plasentadan kapsülleme yapılır. Bu uygulamada göbek kordonu plasentadan amniyotik keseyle birlikte çıkarılır. Daha sonra plasenta su altına alınır ve nazikçe temizlenir. Daha sonra plasenta set üstü ocak üzerinde bir buharlayıcıya yerleştirilir. Plasenta yaklaşık 20 dakika zencefil ile buharda pişirilir, ısınan bir bitki olduğu için ve mikrobik olduğu için zencefil seçilir. Plasenta buharda pişirmeyi bitirdiğinde, buharlı pişiriciden çıkarılır ve dilimler halinde kesilir. Plasenta dilimleri daha sonra gıda sınıfı bir kurutucuya yerleştirilir. Alıcı isterse, göbek kordonu hatırasını yapmak için göbek kordonu kurutucuya da yerleştirilebilir. Plasenta kurutulduktan sonra, bir mutfak robotuna yerleştirilir ve bir toz haline getirilir. Toz daha sonra kapsüller halinde işlenir. Kapsüller bir cam şişede saklanır ve tüketilinceye kadar buzdolabında bekletilir.
Özet olarak plasenta kapsüllenmesi, tüm bir plasentanın doğum sonrası alınabilecek haplara dönüştürüldüğü bir işlemdir. Plasenta yemenin birkaç farklı yolundan biridir, ancak en popüler olanıdır. Aslında, plasentalarını yiyen annelerin yüzde 70 ila 80’i kapsüllemeyi tercih etmektedirler.
Plasenta Kapsüllenmesi Güvenli midir?
İlk başta plasenta kapsüllemesinin gerçek bir dezavantajı var gibi görünmeyebilir. Ancak plasenta hapları almak, kısmen kapsülleme süreci için herhangi bir standart olmadığı için bazı önemli sağlık riskleri oluşturmaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre, yanlış kapsüllenmiş plasentalar kişiyi ve bebeğini hasta etme potansiyeline sahip tehlikeli bakterileri barındırmaktadır. Örneğin bebek emziriliyorsa, annenin yakaladığı bir enfeksiyon bebeğe bulaşabilmektedir. Plasenta tüketimi, hamilelik sırasında, haplar güvenli bir şekilde hazırlansa bile, plasentada biriken ağır metaller gibi çevresel toksinlere de maruz kalmaktadır.
Plasenta Kapsülleme Artıları
Plasenta kapsüllemesine ilişkin çok az kanıta dayalı bilgi olsa da, anekdot raporları, birçok faydası olduğunu göstermektedir. Plasenta kapsüllemenin olası faydaları şunları içerir: doğum sonrası duygu durum bozukluklarında azalma, oksitosin üretiminde artış, stres hormonlarında azalma, doğumdan sonra kanamayı takiben demir seviyelerinde iyileşme ve artan süt tedariki şeklindedir. Küçük bir çalışmada elde edilen veriler, hazırlık sürecini takiben hormonların plasentalarda bulunduğunu göstermiştir. Araştırmacılar, hem progesteron hem de östradiol seviyelerinin, tüketildiğinde fizyolojik etkilere neden olabilecek kadar yüksek seviyelerde bulunduğunu bulmuşlardır. Amerikan Hamilelik Derneği’ne göre, plasenta kapsüllemesinin oksitosin seviyelerini takviye ederek duygu durum dengelemesine yardımcı olduğu gösterilmiştir.
Plasenta vitaminler ve B6 vitamini, B12 vitamini ve demir gibi minerallerle yüklüdür. Ayrıca doğum yaptıktan sonra östrojen ve progesteron gibi üreme hormonları açısından da zengindir. Teorik olarak, tam veya hap şeklinde plasentayı tüketmek anne için gerçekten iyi gibi görünmektedir. Uygulamanın destekçileri, plasenta haplarının anemiyi önlemeye, süt ihtiyacını artırmaya, hormonları dengelemeye ve hatta doğum sonrası depresyon geçirme riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini söylemektedirler. Gerçekten de, plasentalarını yiyen kadınların küçük bir araştırması, yüzde 40’ının ruh halinde iyileşme, yüzde 26’sının daha fazla enerji ve daha az yorgunluk bildirdiğini, yüzde 15’inin emzirmenin daha iyi olduğunu ve yüzde 7’sinin daha az vajinal kanama ve akıntı olduğunu bildirmişlerdir.
Sorun şu ki, bu iddiaları destekleyecek çok fazla bilim kanıt vardır. Araştırmanın gözden geçirilmesi, plasenta tüketiminin yararları üzerine yapılan çalışmaların çoğunun kalitesiz olduğu sonucuna varmıştır. Bir randomize, çift kör, plasebo kontrollü çalışma ve bilimsel çevrelerde altın standart olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Plasenta hapları almanın bir kadının doğum sonrası demir seviyeleri üzerinde hiçbir etkisi olmadığı bulunmuştur. Plasenta kapsüllemesinin postpartum depresyonu önleyebileceği veya tedavi edebileceği fikrini destekleyen kanıt bulunmamaktadır.
Plasenta Kapsülleme Eksileri
Plasenta kapsüllemesiyle ilişkili herhangi bir risk olduğunu öne süren büyük bir randomize çalışma şu anda mevcut değildir. Çok nadir durumlarda bazı kadınlar, kapsüllenmiş plasentalarını tükettikten sonra, kafein tüketenler gibi kendini gergin hissettiklerini veya anksiyetede artış yaşadıklarını bildirirler. Bazı raporlar, kadınların plasentalarını yedikten sonra süt arzındaki artıştan ziyade, süt tedarikinde bir düşüş yaşamalarının mümkün olduğunu öne sürmektedirler. Her birey, plasenta kapsüllemesinin kendileri için doğru olup olmadığına karar vermek için potansiyel riskleri değerlendirmelidir. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) şu anda plasenta kapsüllenmesine karşı uyarıda bulunmaktadır, ancak bu tavsiyeyi desteklemek için belgelenmiş sınırlı riskler vardır.
Riskler veya Potansiyel Dezavantajları
Plasenta kapsüllenmesi, bilinmesi gereken bazı ciddi risklerle birlikte gelmektedir. Bu riskler aşağıdaki gibidir:
Enfeksiyonlar: Plasentalar kolayca kontamine edilebilen ham, kan dolu organlardır. Steril değildirler ve plasenta kapsüllenmesi zararlı patojenleri öldürmemektedir. Bu, bir kadının intrauterin enfeksiyonu varsa, plasenta haplarını tükettiğinde kendini bakteri veya virüse maruz bırakabileceği anlamına gelmektedir. Ve eğer emziriyorsa, bu enfeksiyon bebeğine bulaşabilmektedir. Aslında, yakın tarihli bir CDC raporu, anne ve bebeğinin plasenta haplarındaki B grubu strep’ten (GBS) hastalandıkları bir vakayı vurgulamıştır. Plasenta kapsülleme işlemi sırasında kontamine olursa, örneğin düzgün bir şekilde soğutulmamışsa, enfeksiyon riski de olmaktadır.
Ağır metallere maruz kalmak: Kurşun, arsenik ve cıva gibi ağır metaller hamilelik sırasında plasentada birikmektedir ve plasenta haplarında görülmektedirler. Hapları tüketmek bu metallerin düşük dozlarına maruz bırakabilmektedir, bu da hapları uzun süre alındığında potansiyel olarak zararlı olmaktadır.
Süt arzında azalma: Bazıları plasenta kapsüllerini kullananların, plasenta haplarının süt tedarikini artırabileceğini söylemektedirler. Ancak bunu destekleyecek hiçbir araştırma yoktur. Çünkü plasenta, süt üreten hormon prolaktin üretimini engelleyen gebelik hormonu progesteronunu içermektedir.
Kan pıhtıları: Kadınlar doğumdan sonraki ilk haftalarda zararlı kan pıhtıları geliştirme şansı daha yüksektir. Plasenta hapları bu riski arttırmaktadır, çünkü plasenta kandaki pıhtılaşma faktörlerinin seviyelerini artıran östrojen hormonu içermektedir.
Plasenta Kapsüllenmesi Plasenta Yemekle Aynı Şey midir?
Plasenta kapsüllenmesi plasentayı yemenin bir yoludur. Ayrıca çiğ, pişmiş, kavrulmuş, susuz ve hatta bir tentür haline getirilebilmektedir. Günümüzde, plasentayı yemek için bir yöntemin diğerlerinden daha yararlı olduğuna dair bir kanıt yoktur.
Plasenta Kapsüllemesi Nasıl Yapılır?
Plasenta kapsülleme işleminde, plasenta buğulanmakta, kurutulmakta, bir toz haline getirilmekte ve vitamin boyutlu kapsüllere kapatılmaktadır. Bazı anneler çevrimiçi talimatları bulmayı ve DIY (kendin yap) uygulamaları ile plasenta evde kendileri tüketecek hale getirmeyi seçebilmektedirler.
Plasenta Kapsüllemesinin Maliyeti
Plasenta kapsüllemesinde fiyatlar büyük farklılıklar gösterir. Bir şirket veya doula plasentalarınızı kapsüllemek için 125 $ ile 425 $ arasında herhangi bir yerde ödeme isteyebilir. Kişi evde kendisi yapmayı düşünüyorsa, sadece bazı temel ekipmanların maliyetini karşılamanız gerekir (kurutucu, lastik eldiven, kapsül, kapsül makinesi ve hapları saklamak için bir kavanoz gibi).
Plasenta Kapsülleme Üzerine Bilinmesi Gerekenler
CDC, plasenta kapsüllenmesinden kaçınılması gerektiğini bildirmektedir. Plasenta hapları tüketmenin anne ve bebeği için ciddi sağlık riskleri oluşturma potansiyeli vardır. Ayrıca, bilim hiçbir ölçülebilir fayda olmadığını göstermektedir. Plasentasını kapsüllemeyi düşünenlerin önce riskleri ve faydaları doktorunuzla tartmak önemlidir. Ve bir hastanede doğum yapılıyorsa plasentanın eve götürülmesine veya işlenmesine izin verip vermeyeceğinden emin olmak gerekir. Plasenta kapsüllenmesi son dönemlerde popüler olabilir, ancak sözde faydaları desteklemek için iyi bir kanıt yoktur ve plasenta hapları tüketmek anne ve bebeği için gerçek riskler oluşturabilir.
Plasenta, rahimdeki fetusu çevreleyen ve anne ile besin, kan ve atık değişimine izin veren organdır. Çocuğun doğumundan sonra uterustan atılır. Genellikle plasental kapsülleme olarak yapılan plasentayı tüketme geleneği, en çok Çin tıbbında uygulanan yüzyıllardır. On yıllardır Amerika Birleşik Devletleri’nde çekişmeye başlayan tartışmalı bir gelenektir. Plasental kapsülleme üzerine yapılan az sayıda bilimsel çalışma, bu uygulamanın etkilerini kesin olarak desteklememiş ve plasentayı yutmanın faydalarını tamamen ortadan kaldırmamıştır. Bununla birlikte, hamile anneler tarafından plasental kapsülleme ile ilgili sahip olduğumuz bilgilerin çoğunun neredeyse tamamen deneyen kadınların anekdotlarından geldiğine dikkat edilmelidir.
Plasental kapsülleme geleneğini desteklemek ya da buna karşı çıkmak için çok az araştırma mevcuttur. Plasenta doğru bir şekilde saklanır ve sadece anne tarafından yutulursa, geleneklerin bir dizi önerilen faydası ve sınırlı riskler vardır. Plasenta kapsüllemesinin kişi kendisi için uygun olduğunu düşünüyorsa, bunun için uygun prosedür hakkında daha fazla bilgi almak için sağlık uzmanınıza başvurması gerekir. Ve ülkedeki yasaların, örf ve adetlerin plasenta tüketimi ile ilgili ne söylediğini dinlemek ve bilmek önemlidir.
Kaynakça:
https://www.whattoexpect.com/first-year/postpartum-health-and-care/placenta-encapsulation/
https://www.everymum.ie/pregnancy/health-and-well-being/placenta-encapsulation-what-is-it-benefits-is-it-safe/
https://www.asac.ab.ca/placenta-encapsulation/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu