Prostat bezi, erkeklerde mesanenin altında bulunur ve semende sıvı bileşenler oluşturur. 60 yaş ve üstü erkeklerin yarısından fazlası prostat bezi genişlemesine sahiptir. Bu duruma bazen iyi huylu prostat hiperplazisi (BPH) denir. Bu genişlemenin neden gerçekleştiği tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, BPH kanser değildir ve kansere neden olmaz. Bazı erkeklerde BPH semptomları yaşarken bazıları yaşamayabilir.
BPH Belirtileri
BPH belirtilerinden en sık görülenler aşağıdaki gibidir:
Sık idrara çıkma: BPH’nin en yaygın semptomu, genellikle geceleri daha fazla idrara çıkma zorunluluğunu içerir. Bunun nedeni, genişlemiş prostat bezinin idrarı vücuttan dışarı çıkaran üretraya bastırmasıdır. Bu basınç nedeniyle, mesane kasları idrarı atmak için daha çok çalışmak zorundadır. Mesane, az miktarda idrar olsa bile, daha sık idrara çıkma dürtüsü yaratarak büzülmeye başlayabilir.
İdrar yaparken zorluk yaşama: Üretra üzerine genişleyen bezden baskı ve mesane kaslarının gerektirdiği ek aktivitede diğer BPH semptomlarına yol açmaktadır. Bunlar arasında idrar akışının başlaması için daha uzun süre geçmesi ve eskisinden daha zayıf bir akışla idrar yapmak gelmektedir. İdrar damlayabilir veya idrarı bitirdikten sonra bile mesanenin içinde hala idrar olduğu hissedilebilir.
İdrar yapamama: BPH üretrayı tamamen bloke ederse, idrara çıkamamaya neden olabilir. Bu ayrıca enfeksiyonların bir sonucu olarak veya mesane kaslarının aşırı zayıflaması halinde de olabilir. İdrar yapamama, böbreklere veya mesaneye kalıcı olarak zarar verebilecek ciddi bir durumdur. Bu aniden olursa, bir hastanenin acil servisine başvurulması gerekir. Şayet BPH semptomları başladıysa semptomların kötüleşmesini önlemek için derhal doktorla görüşülmesi gerekir.
Büyümüş Prostat (BPH) Riski
Prostat bezi ergenlik çağından başlar, bir insanın hayatı boyunca büyür. Tipik olarak, 40 yaşından önce genişlemiş bir prostat semptomu yoktur. Erkeklerin% 90’ına kadarının 85 yaşında BPH semptomları vardır, ancak BPH semptomları olan erkeklerin sadece üçte biri semptomlardan rahatsız olmaktadır.
BPH Prostat Büyümesine Neden Olan Nedir?
Prostatın neden bir insanın hayatı boyunca genişlemeye devam ettiğini kimse bilmemektedir. Testosteron, dihidrotestosteron (DHT) ve östrojen gibi hormonlar prostat büyümesini düzenlemede rol oynayabilir. Vazektomi ve cinsel aktiviteye sahip olmak BPH alma riskini artırmaz. Bazı erkeklerin neden BPH ile semptomları olduğu, bazıları ise neden olmadığı anlaşılamamıştır.
Erken BPH Teşhisi
BPH’nin semptomları, tümörler ve enfeksiyonlar dâhil diğer durumların semptomlarını taklit edebilir. Dijital rektal muayene birçok hastada BPH’yi tespit edebilir. Belirtiler varsa, doktorun belirtilerin diğer olası nedenlerini ekarte etmesi için takip edilmelidir.
Prostat Kanserini Dışlamak
BPH’nin semptomlarından bazıları prostat kanseri ile aynıdır, bu yüzden çoğu erkek semptomlardan korkmaktadırlar. Ancak, BPH prostat kanserinden çok daha yaygındır. BPH’li erkeklerin prostat kanseri geliştirme olasılığı diğer erkeklerden daha fazla değildir. Bununla birlikte, doktorun ayrıntılı bir inceleme yapması önemlidir, çünkü iki durum semptomları paylaşır ve hatta bir arada bulunabilir.
Teşhis ve Testler
BPH’nin teşhisi semptomların öyküsünü temel almaktadır. Teşhis için yapılan testler şu şekildedir:
• Prostatın büyüklüğü ve şekli değerlendirmek için rektal muayene yapılır
• Ultrason muayenesi
• Prostatın Biyopsisi
• İdrar akışı çalışmaları
• Doktorun mesanenin içini görüp değerlendirebileceği sistoskopi
Tedavi
BPH’nin tedavi edilip edilmemesi, semptomlara ve ciddiyetine bağlıdır. Tekrarlayan enfeksiyonlar, idrar yapma sorunları, idrar kaçağı ve böbrek hasarı, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Şiddetli semptomlar varsa, ilaçlar veya cerrahi tedaviler yardımcı olabilir. Tedavi şekilleri aşağıdaki gibidir:
Dikkatli Takip
Doktor, sadece hafif semptomlar varsa durumu izlemeyi önerebilir. Yılda bir kez veya daha sık bir muayene için doktora gidilmesi gerekebilir. Belirtiler kötüleşmezse hiçbir zaman tedaviye ihtiyaç olmayabilir. Aslında, semptomlar hafif BPH vakalarının üçte birine kadar kendiliğinden düzelme eğilimindedir.
Yaşam tarzı değişiklikleri
Bazı yaşam tarzı değişiklikleri semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Yaşam tarzı değişiklerine örnek aşağıdakiler verilebilir:
• Alkol ve kafeinden kaçınmak
• Yatmadan önce sıvı almaktan ve gün boyunca daha az miktarda içmekten kaçınmak
• Dekonjestan ve antihistaminik ilaçlar almaktan kaçınmak
• Düzenli egzersiz yapmak
• Dürtü olduğunda banyoya gitmeyi alışkanlık haline getirmek
• Çift boşaltma alıştırması yapmak (mesaneyi boşaltmak için biraz bekleyerek sonra tekrar denenir)
• Stres yönetimi ve rahatlama tekniklerini uygulamak
İdrar akışı için ilaçlar: Genellikle yüksek tansiyon tedavisi için reçete edilen ilaçlar olan alfa blokerleri mesane ve prostattaki kasları gevşetmeye yardımcı olarak idrarın daha serbest şekilde akmasını sağlar. BPH’yi tedavi etmek için FDA onaylı alfa blokerleri silodosin, alfuzosin, tamsulosin, doksazosin ve terazosini içerir. Bu ilaçların ortak bir yan etkisi azalmış veya boşalma eksikliğidir.
Prostat büyümesini yavaşlatan ilaçlar: 5-alfa redüktaz inhibitörleri, prostat büyümesini durdurabilen veya hatta boyutunu küçültebilen ilaçlardır. DHT hormonunun üretimini azaltarak çalışırlar. Bu ilaçların örnekleri dutasterid ve finasteriddir. Bu ilaçların olumsuz tarafı, cinsel dürtülerini azaltabilmeleri ve erektil disfonksiyona neden olmalarıdır. Bu ilaçların yararlarını görmek bir yıla kadar sürebilir.
Daha Az İnvaziv İşlemler
İlaçlar semptomların hafifletilmesinde etkili olmadığında, aşırı prostat dokusunu çıkarma prosedürleri düşünülebilir. Bir ürologun ofisinde genellikle iki işlem yapılabilir: radyofrekans ablasyonu olarak da bilinen transüretral iğne ablasyonu (TUNA) ve transüretral mikrodalga tedavisidir (TUMT). Bu işlemler ameliyattan daha az invaziftir ve bir saatten daha kısa sürede yapılabilir.
Cerrahi
İlaç tedavisinin yeterli olmayan vakalarda uygulanan bazı ortak BPH ameliyatları uygulanması gerekebilir. Bu ameliyat türleri:
• Prostatın Transüretral Rezeksiyonu (TURP): TURP, BPH’nin rahatlatlaması için cerrahi bir prosedürdür. Bu prosedürde, prostat dokusunun bir bölümünü çıkarmak için penis içine ve üretraya bir alet sokulur.
• Transüretral Lazer Cerrahisi: Transüretral lazer cerrahisi günümüzde TURP’dan daha yaygın olarak yapılmaktadır. Üç farklı lazer prosedürü vardır.
• Prostatın Buharlaştırılması (PVP): Bu prosedürde, idrar kanalını açmak için fazla prostat dokusunu eritmek (buharlaştırmak) için bir lazer kullanılır.
• Prostatın Holmium Lazeri Ablasyonu (HoLAP): PVP’ye benzer bir işlemdir, ancak fazla 
prostat dokusunu eritmek (buharlaştırmak) için farklı bir lazer tipi kullanılır.
• Prostatın Holmium Lazeri Enükleasyonu (HoLEP): HoLEP ameliyatında, lazer, üretrayı tıkayan fazla dokuyu kesmek ve çıkarmak için kullanılır. Morcellator adı verilen başka bir cihaz, prostat dokusunu kolayca çıkarılabilecek küçük parçalara kesmek için kullanılır.
BPH Seks Hayatını Etkiler mi?
Prostat, erkek cinsel anatomisinin önemli bir parçasıdır. Sperm üretmek ve prostat uyarılması, orgazm olunması gibi tüm işlevler üzerinde etkilidir. Bazı kanıtlar, BPH’li yaşlı erkeklerin yaşlarına göre diğer erkeklerden daha fazla cinsel problemi olabileceğini ve BPH’yi tedavi etmek için kullanılan bazı ilaçların ereksiyon ve boşalma problemlerine neden olabileceğini göstermektedir. Bu problemleri görülürse, doktorla görüşülmelidir, çünkü ilaçlardaki değişiklikler semptomlar hafifletilebilir.
Pek çok erkek BPH’ye sahip olduğunu asla bilemez ve bazıları semptomlarından asla rahatsız olmaz. Ancak rahatsız edici semptomları olanlar için, mevcut birçok tedavi seçeneği vardır. Herhangi bir belirti görür görmez doktorla görüşülmesi gerekir.
Kaynakça:
mayoclinic.org
urologyhealth.org
southerncross.co.nz
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu