Psikoloji, insan davranış ve düşüncelerini inceleyen bir bilim dalıdır. Yani psikoloji, insan davranışlarının altında yatan nedenleri ruhsal, biyolojik ve genetik yönden değerlendiren bir bilim dalıdır. Psikoloji bebeğin anne karnındaki gelişim döneminden başlayarak bireyin yaşlılık dönemine kadar olan süreçlerin tamamını incelemektedir. Psikoloji kaynağını felsefe ve biyolojiden almaktadır.
WilhelmPsikolojinin ayrı bir bilim dalı olarak ortaya çıkışı Wilhelm Wundt tarafından 1879 yılında Almanya’;da psikoloji laboratuarını kurmasıyla gerçekleşmiştir. Wilhelm Wundt laboratuarında duyguları ve düşünceleri sübjektif bir yöntem olan içebakış yöntemiyle tespit etmeye çalışmıştır. Psikoloji tarihinde pek çok farklı düşünce okulu ortaya çıkmıştır. Yapısalcılık, davranışçılık, bilişsel yaklaşım, psikanaliz, hümanizm ve işlevselcilik bu düşünce okullarından bazılarını oluşturmaktadırlar. Bu sayılan ekollerin her birisi psikoloji bilimine çok önemli katkılarda bulunmuştur.
Psikoloji bugün, davranış ve zihinsel işleyişlerin bilimi olarak kabul görmüştür. Psikoloji insanların dünyayı nasıl algıladıklarıyla, dünyaya nasıl tepkiler verdikleriyle ilgilenmektedir. İnsan nasıl öğrenir, nasıl anlar, nasıl algılar, nasıl yorumlar, diğer insanlarla ne tür ilişkiler kurar, insanın toplumdaki fonksiyonu nedir vb. sorulara yanıt bulmaya çalışmaktadır.
Psikolojinin 49 alt alanı mevcuttur. Bu 49 alt alan 6 ana başlık altında incelenmektedir.
-GELİŞİM PSİKOLOJİSİ: Anne karnından başlayıp bebeklik, çocukluk, ergenlik, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerinin tamamında gerçekleşen gerek davranış boyutunda ki gerekse zihinsel boyutta ki bütün gelişim süreçlerini inceleyen psikolojinin alt ana alanına gelişim psikolojisi denilmektedir. Yani gelişim psikolojisi bireyin yaşı ile davranışının türü arasındaki ilişkiyi inceler. Duyu organlarının yaşla beraber nasıl geliştiği, bazı karmaşık davranışların hangi yaşlarda ve hangi basamaklardan geçerek öğrenildiği konusu üzerinde yoğunlaşan bir psikoloji dalıdır. Gelişim psikolojisi çocukluk dönemiyle yani çocuğun gelişim dönemleri ile ilgilendiği kadar, yaşlılık dönemiyle de ilgilenmektedir.
-FİZYOLOJİK PSİKOLOJİ: Organik süreçlerin yani insan fizyolojisinin davranışlar üzerindeki etkisini inceleyen bilim dalına fizyolojik psikoloji denilir. Fizyolojik psikoloji insanın anatomik yapısı, sinir sistemi, salgı bezleri vb. fizyolojik olayların davranışlarla olan ilişkisini incelemektedir. Vücudun salgıladığı hormonların davranışlar üzerinde ki etkisi ya da herhangi bir hastalığın davranışlar üzerinde nasıl bir etki yaptığı vb. konular üzerinde çalışarak incelemelerde bulunan psikolojinin alt dalıdır.
-DENEYSEL PSİKOLOJİ: Öğrenme, algı, bellek, dürtü vb. temel psikolojik süreçleri inceleyen psikolojinin alt alanına deneysel psikoloji denilmektedir. Deneysel psikoloji, psikolojiye doğa bilimi olarak bakmakta ve onu deneysel yöntemlerle anlamaya çalışmaktadır. Psikolojinin bu alt alanı özellikle zihinsel faaliyetler ve davranışı belirleyen süreçler üzerinde durur. Deneysel psikoloji, psikolojinin diğer alanlarında kullanılan pek çok yöntemi içinde barındırmaktadır. Özellikle motivasyon( isteklendirme ), duygu ve toplumsal psikoloji konuları üzerinde durmaktadır. Bu konuların yanı sıra nöroloji, gelişim psikolojisi, algılama, öğrenme, bellek, bilinç, düşünme ve dil konularında da araştırmalar yapan bir bilim dalıdır.
-KİŞİSEL PSİKOLOJİ: Özsaygı, saygınlık, saldırganlık gibi kişiden kişiye farklılık gösteren özellikleri inceleyen bilim dalına kişisel psikoloji denilmektedir. Kişisel psikoloji insanları birbirlerinden ayrı ve özel yapan özellikler üzerinde durmaktadır. Bir bireyi diğer bireyden ayıran bir sürü özellik vardır ve kişisel psikoloji kişiyi odak alarak bu özelliklerin incelemesini yapar. Bir bireydeki saldırganlık davranışı başka bir bireyde olmayabilir. Bir kişinin kendisine duyduğu öz saygı başka bir kişinin kendisine duyduğu saygıdan daha üst düzeylerde bulunabilir vb özellikleri incelemek kişisel psikolojinin alanına girmektedir. Kişisel psikoloji bireyden bireye farklılık gösteren davranışlar ve bu davranışlara sebep olan etkenler üzerinde durmaktadır.
-KLİNİK PSİKOLJİ: Bir hastalığın tespiti, nedenleri ve iyileştirilmesi ile ilgilenen psikolojinin alt alanına klinik psikoloji denilir. İnsanların zekâ, kişilik, ruh hastalıkları gibi çeşitli konularda ki problemler üzerinde çalışan uygulamalı bir psikoloji alt dalıdır. Klinik psikoloji özellikle zihinsel, davranışsal ve duygusal bozuklukları inceler. Kişinin zihinsel, davranışsal ve duygusal bozukluklarının değerlendirilmesi ve tanının konulması ve gerekli tedavinin yapılması klinik psikolojinin alanıdır. Yine stres, fobi, cinsel işlev bozuklukları, depresyon ve birçok ruhsal bozuklukların belirlenmesi ve tedavisi klinik psikolojinin konuları arasına girmektedir. Ruh hastalıklarına kliniklerde teşhis konulmaktadır.
–SOSYAL PSİKOLOJİ: İnsanların birbirleriyle etkileşimlerini ve birbirlerine olan etkilerini inceleyen psikolojinin alt alnına sosyal psikoloji denilir. Sosyal psikoloji toplumsal şartların insanlar üzerinde ki etkisini araştırır. Bu tarz araştırmalar psikologlar ve sosyologlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Sosyal psikologlar her ne kadar toplum üzerinde çalışıyor olsalar bile birey üzerinde de araştırmalar yapmaktadırlar. Çünkü toplum bireylerden oluşmaktadır. Yani birey toplumun en küçük parçasıdır.
Sosyal psikoloji insan davranışlarının, düşüncelerinin ve duygularının diğer insanlarla olan ilişkileri nasıl etkilediği üzerinde durmakta ve bu konularda araştırma yapmaktadır. Sosyal psikolojinin içerisinde farklı konular yer alır. Özellikle sosyal davranış, liderlik, sosyal algı, sosyal uyum vb. konular üzerine incelemeler yapmaktadır.
Bu 6 alan 49 alanı içinde barındırır. Yani bu 6 alanın içerisinde 49 alt alan mevcuttur. Örneğin eğitim psikolojisi, sosyal psikolojinin alt alanıdır. Aynı zamanda eğitim psikolojisi gelişim psikolojisine de bağlıdır. Çünkü insan sürekli öğrenen ve eğitilen bir varlıktır.
Kaynakça:
Temel Psikoloji Kursu
Yazar:Derya Talas