Burun delikleri arasındaki ince duvar, kıkırdak ile kemikten oluşmaktadır ve bu septum olarak adlandırılmaktadır. Bu kıkırdak veya kemik merkez dışında bir tarafa sapmış veya eğri olduğunda, sapmış septum olarak adlandırılmaktadır. Burun boşluğunu bölen bu duvar çarpıklaştığında, yani sapmış septum ile sonuçlandığında solunum sorunlarından kronik sinüzite kadar her türlü soruna neden olmaktadır. İdeal olarak, kıkırdak ve kemikten oluşan bu duvar, doğrudan burun boşluğunun orta çizgisinden geçerek eşit olarak iki boyutlu geçide ayrılmaktadır.
Kişide sapmış bir septumu varsa, nazal septumun merkez dışındadır. Bazı kulak burun boğaz uzmanları, burun septumunun nüfusun yüzde 80’inde en azından biraz merkez dışında olduğunu tahmin etmektedir. Bununla birlikte bir kişi sapmış bir semptomla doğabilmektedir veya burun yaralanmasından sonra ortaya çıkabilmektedir, hatta yıllar önce meydana gelen okul bahçesinde yaşanmış basit bir kazadan sonra bile oluşabilmektedir.
Sapmış Septum Belirtileri
Burun tıkanıklığı veya tıkalı burun, burnun içine ve dışına hava akışını engelleyen bir durumdur. Aksine, burun akıntısı terimi, burun pasajlarından gelen bir akıntıya (sıvı) karşılık gelmektedir. Burun tıkanıklığı en sık burun pasajları ve sinüslerin astar dokularının iltihaplanması ve şişmesinin sonucudur. Kişinin sapmış bir septumu varsa, burun yollarının boyutları arasındaki eşitsizlik o kadar şiddetli olabilir ki bir veya her iki burun deliğinde bir tıkanıklık oluşturmaktadır. Bu nedenle, sapmış septum bazı sorunlara yol açmaktadır ve bu sorunlar aşağıdaki gibidir:
• Burun içinden nefes almada sorun
• Burun tıkanıklığının, genellikle bir tarafta diğerinden daha fazla olması
• Tıkalı tarafta sinüs drenajı ile ilgili sorunlar
• kronik sinüzit gibi Tekrarlanan sinüs enfeksiyonları
• Tekrarlayan burun kanaması
• Altta yatan sinüs enfeksiyonu nedeniyle yüzdeki ağrı
• Baş ağrısı sonrası burun akıntısı
• Postnazal damla
• Horlama
• Uyku apnesi
Ayrıca sapmış septum ile ilişkili burun semptomları, burun boşluğunun bir tarafında genellikle daha şiddetlidir. Ancak, sapmış septum hafif olduğunda, soğuk algınlığı olana kadar genellikle fark edilmemektedir, bu da solunum ve tıkanıklık problemlerini tetiklemektedir.
Sapmış Septumun Nedenleri
Çoğu kişi düzgün düz septuma sahip değildir, ancak iki ana nedenden dolayı sapmış semtum ortaya çıkmaktadır ve bu nedenler aşağıdaki gibidir:
• Bir kişi sapmış septum (doğuştan) ile doğabilmektedir veya çocukluktaki normal büyüme nedeniyle bükülebilmektedir
• Sapmış septumun bir başka nedeni, kırık bir burun gibi yaralanma veya travma sonucu
Sapmış Septum ile İlgili Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?
Kişi de sapmış septum varsa ve bazı sorunlar yaşıyorsa doktoruna danışmalıdır. Bu sorunlar aşağıdaki gibidir:
• Burun solunumu ile ilgili sorunlar
• Uyku problemleri özellikle uyku apnesi
• Kronik sinüs problemleri
Sapmış septum bu sorunlardan herhangi birine neden olmaktadır, ancak bu semptomların ortaya çıkmasının başka nedenleri de bulunmaktadır, doğru bir teşhis ve tedavi için doktora gitmek önemlidir.
Sapmış Septum Teşhisi
Genellikle ENT olarak adlandırılan kulak, burun ve boğaz uzmanı kişinin tıbbi geçmişini gözden geçirmektedir ve sapmış bir semptomun kişiye sorunlara neden olup olmadığını belirlemek için fiziksel muayene yapmaktadır. Sağlık uzmanı fizik muayene sırasında sapmış septumu teşhis etmektedir. Genellikle parlak ışık ve burun deliğini (burun spekulum) açarak burun septumunu görselleştirmeye yardımcı olabilecek bir alet doğru tanı koymaya yardımcı olmaktadır. Bazı sapmış septumlar burnun derinlerinde bulunmaktadır, küçük bir teleskop veya endoskop ile daha fazla değerlendirme gerektirmektedir. Görüntüleme, bulgularla ilişkili kapsamı ve diğerlerini görüntülemek için zaman zaman BT taraması ile yapılmaktadır, ancak bu genellikle yapılmamaktadır. Belirtiler ve geçmişte yaşadığı bir burun veya önceki bir burun ameliyatı gibi burun ile ilgili sorunların olup olmadığı doktorla ayrıntılı olarak konuşulmalıdır.
Sapmış Septum Tedavisi
Sapmış septum son derece yaygın bir durumdur ve sapmış bir septumu olan birçok kişinin tedaviye ihtiyacı bulunmamaktadır. Ancak doktor sapmış septumun sorunlara yol açtığını belirlerse kronik sinüzit, burun hava yollarının tıkanması, sık burun kanaması semptomlarını kontrol altına almaya yardımcı olmak için tedaviye ihtiyaç duyulmaktadır. Tıkalı burun veya postnazal damla gibi bazı semptomlar, dekonjestanlar, antihistaminikler veya burun spreyleri gibi ilaçlarla hafifletilebilmektedir. Birçok durumda, ameliyat önerilmeden önce ilaçlar denenmektedir. Kişinin sapmış septumu varsa, solunum problemlerine, uyku apnesine veya horlamaya neden olursa, septumu onarmak için ameliyat önerilmektedir. Ve buna sapmış septumunu düzeltmek için septoplasti adı verilen cerrahi bir prosedürün olması gerekmektedir.
Septoplastide, cerrah burun septumuna bir kesi yaparak düzeltebilmektedir ve bu lokal veya genel anestezi altında yapılmaktadır. Bu, septumun merkez dışı olmasına neden olan fazla kıkırdak ve kemiğin çıkarılmasını içermektedir ve bazen septumu çıkarmak, düzleştirmek ve buruna yeniden yerleştirmek anlamına gelmektedir. Septum düzeltildikten sonra, doktor burun iyileşirken semtumu yerinde tutmak için ateller, sütürler veya küçük tüpler kullanmaktadır. Eğer sadece sapmış septum kronik sinüzitin nedeni ise, septoplasti sorunu ortadan kaldırabilmektedir. Diğer durumlarda kronik sinüzit devam etmektedir ve sinüsleri doğrudan açmak için sinüs cerrahisine ihtiyaç duyulmaktadır.
Septoplasti genellikle yaklaşık 60 ila 90 dakika sürmektedir ve tüm ameliyat burun deliklerinden yapılmaktadır. Çoğu kişi ameliyatlarının yapıldığı gün taburcu edilmektedir. Septoplastiden kurtulmak için yaklaşık bir haftaya ihtiyaç duyulmaktadır ve bir ay sonra tam bir iyileşme görülmektedir. Septoplasti uygulanan tek prosedür ise, ameliyattan sonra şişme veya morarma çok az olmalı veya hiç olmamalıdır. Bununla birlikte, septorinoplasti yapılırsa, prosedürü takiben bir veya iki hafta şişlik ve morarma normaldir. Mümkünse, burun büyümesini durdurana kadar, 15 yaş civarında, ameliyat olmak için beklemek en iyisidir. Gerçek cerrahiden kaçınan ve ofis ortamında yapılan balon septoplasti tekniklerini kullanan daha yeni prosedürler ortaya çıkmaktadır ve Bunlar daha hafif vakalar için yapılmaktadır.
Sapmış Septum Önleme
Burun veya yüz yaralanmasından kaynaklanan sapmış septum, güvenlik önlemleriyle önlenebilmektedir ve bu önlemler aşağıdaki gibidir:
• Spor yaparken her zaman uygun kask ve başlık takılmalıdır
• Araba sürerken daima emniyet kemeri yakılmalıdır.
Sapmış Septum Cerrahisi Riskleri
Hiçbir ameliyat tamamen risksiz değildir ve ameliyat olmanın faydaları, bu durumda daha iyi nefes alabilmek, risklerden ağır basmalıdır. Septoplasti ve septorinoplasti yaygın ve güvenli prosedürlerdir, yan etkiler nadir görünmektedir. Yine de, tedavi kararı vermeden önce olası ameliyat riskleri hakkında doktorla görüşülmelidir. Nadiren de olsa septoplasti veya rinoplasti riskleri bulunmaktadır ve bu riskler aşağıdaki gibidir:
• Enfeksiyon
• Kanama
• Septumun deliği (delikli)
• Koklama yeteneğinin kaybı
Kişi de nazal semptomları varsa ve sapmış bir septumu olabileceğini düşünüyorsa, kulak, burun ve boğaz doktoru veya KBB görmek için randevu almalıdır. Kronik sinüzit veya burun alerjileri de dâhil olmak üzere bu belirtileri yaşamanın birkaç nedeni bulunmaktadır. İhtiyacı olan tedaviyi alabilmek için doğru teşhis koyulduğundan emin olmalıdır.
Kaynakça:
sinusandnasalspecialists.com
runninginaskirt.com
sciencedirect.com
ohioentandallergy.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu