Acanthamoeba: Göz Enfeksiyonu ve Keratit

 Acanthamoeba Nedir?

Acanthamoeba, insanlarda parazit haline gelen, mikroskopik, tek hücreli bir organizmadır. Gözde, acanthamoeba keratit adlı bir hastalığa neden olur. Bu hastalık durumunda, hastanın korneası bulanıklaşır ve görmeyi zorlaştırır. Eğer bozukluk tedavi edilmezse, kalıcı görme problemleri olabilir ve hatta körlük ile sonuçlanabilir. Özellikle kontakt lens kullanıcıları hastalığa karşı hassastır. Hastalık nadir olarak görülmektedir. Birçok acanthamoeba türü mevcuttur. Farklı türleri görsel olarak ayırt etmek zordur, ancak bilim adamları onları genetik olarak tanımlayabilir. Yaygın bir dağılıma ve ilginç özelliklere sahiplerdir.

Çevrede Dağılım

Acanthamoeba türleri çevrede çok yaygındır. Amipler toprakta, bitkilerde ve tatlı suda bulunur. Musluk suyunda, yüzme havuzlarında, göllerde, nehirlerde ve göletlerde bulunabilirler. Ayrıca deniz suyunda ve havada da bulunurlar. Maden suyu ve damıtılmış su şişeleri, sebzeler, duş başlıkları, ısıtma ve iklimlendirme cihazları, hastane ekipmanları, kanalizasyon ve temaslı Iens vakaları dahil, kullanılan ürün ve ekipmanlarda keşfedilmişlerdir.
Kişilerin, organizmaya rutin olarak maruz kaldığı ve sıklıkla vücuda girdiği düşünülmektedir. Ancak çoğu zaman, bu durum kişileri hasta yapmaz. Kontakt lens kullanıcılarında, acanthamoeba keratit görülme sıklığı yüksek olmasına rağmen, lensleri takan birçok kişinin kornea enfeksiyonu geliştirmediği görülmüştür. Kornea enfekte olduğunda, enfeksiyonun vücuda daha fazla girmesi önlenir.
Bu durumlar, insan vücudunun kişileri parazitten veya en azından parazit çeşitlerinin çoğundan korumak için çok etkili yollara sahip olduğunu göstermektedir.

Acanthamoeba Hücreleri

Acanthamoeba bakterisi, maya ve organik parçacıklarla beslenir. Tuzağa düşürmek için, taklitlerini avının etrafında uzatır. Daha sonra av, sindirimin gerçekleştiği bir yiyecek kofuluna girer. Amip, genellikle vücudundan, akantopodi denilen ince, omurga benzeri bir taklidini uzatır.
Parazitin çekirdeği küreseldir ve merkezinde bir çekirdekçik vardır. Hücrenin bir veya daha fazla kasılma kofulu vardır. Bunlar, hücreye giren suyu emer ve daha sonra hücre zarındaki geçici bir delikten serbest bırakır.
Acanthamoebanın yaşam döngüsünde iki aşama vardır: trofozoit ve kist. Trofozoit, amoeboid ve besleyen evredir. Kist, aktif olmayan çift duvarlı bir evredir. Koşullar, hücre için potansiyel olarak tehlikeli olduğunda oluşur. Bu koşulların örnekleri arasında yiyecek eksikliği, pH’larda bir değişiklik, aşırı sıcaklık ve zararlı kimyasalların varlığı sayılabilir.
Bazı acanthamoeba tiplerinde dev virüsler bulunmuştur. Dev virüsler, küçük akrabalarına göre çok büyüktür ve bazı belirgin özelliklere sahiptir.

Korneanın Yapısı ve İşlevi

Kornea, gözün önündeki ve en dıştaki şeffaf tabakadır. Objelerden yansıyan ışık ışınları, korneanın içinden geçer ve sonra göz küresinin arkasındaki retinaya gider. Retina, optik sinir boyunca beyne görüntü gönderen bir sinyal gönderir. Kornea bulanıklaşırsa ve artık retinaya ışık ışınları göndermezse, göremeyiz.
Kornea beş katmandan oluşur. Gözün önünden başlayarak, bu katmanlar aşağıdaki gibidir:
-Epitel: 5-7 hücreli bir yüzey tabakasıdır ve korneayı korur.
-Bowman Tabakası: Kolajenden yapılmış ince bir katmandır. Vücuttaki önemli bir proteindir.
–Stroma: Korneanın en kalın kısmıdır. Kolajen lifleri ve keratositler adı verilen hücreleri içerir.
-Descemet Zarı: Stromadan farklı bir biçimde olan kolajen liflerinden yapılmış ince bir tabakadır.
-Endotel: En içteki ince tabakadır.
Korneadaki kolajen liflerinin, özel bir düzenlemesi vardır. Bu düzenleme, korneanın şeffaflığını korumak için hayati önem taşımaktadır. Liflerin ve aralarındaki boşlukların hizalanması değişirse, kornea bulanıklaşır.

Acanthamoeba Keratitinin Olası Sebepleri

Keratit, korneanın iltihabıdır. Acanthamoeba enfeksiyonu, keratitin bir nedenidir ancak diğer mikroplar da keratite neden olabilir. Enfeksiyon, aşağıdaki faktörlerden biri nedeniyle gelişebilir.
-Elleri yıkamak ancak kontakt lenslere dokunmadan önce elleri tamamen kurutmamak. (Ellerdeki su damlaları parazit içerebilir)
-Lensleri, musluk suyu veya ev yapımı bir çözelti kullanarak yanlış bir şekilde temizlemek.
-Mercekleri duş alırken, yüzerken, jakuzili havuz kullanırken veya gözleri kirli suya maruz bırakabilecek her türlü aktiviteye katılırken kullanmak.
-Lensleri, belirsiz bir ortamda saklamak.
-Korneada tekrarlanan travmalar yaşanması. (Korneadaki yaralar parazitlerin girmesini kolaylaştırır)

Parazitin Etkileri

Enfeksiyonun temel aşamaları aşağıda tarif edilmiştir.
-Parazit, korneanın yüzeyine yapışır.
-Daha sonra, korneanın dış katmanını veya epitelini yıkar.
-Sonra, korneaya girer.
-Bir kez korneanın içine girerse, parazit onu yok etmeye başlar. Yıkım, keratositler dahil olmak üzere stroma kaybını içerir.

Muhtemel Belirtiler ve Tedavisi

Acanthamoeba keratitinin bazı olası belirtileri aşağıda listelenmiştir.
-Şiddetli göz ağrısı.
-Kırmızı gözler.
-Gözlerde bir şey olduğu hissi.
-Bulanık görme
-Aşırı gözyaşı üretimi
-Işık hassaslığı
Enfeksiyon, genellikle paraziti öldüren antimikrobiyal kimyasallarla tedavi edilir. Kornea ciddi şekilde yaralanırsa, bir kornea nakli gerekebilir.

Hastalığı Önleme

Acanthamoeba keratitinin gelişmesini önlemek için genellikle aşağıdaki adımlar önerilmektedir.
-Kontakt lenslere dokunmadan önce elleri yıkamak ve iyice kurulamak.
-Musluk sularının veya diğer içme sularının merceklerle temas etmesine izin vermemek.
-Lensleri, duş gibi potansiyel olarak zararlı durumlarda çıkarmak.
-Lensleri, göz doktorunun önerdiği steril bir solüsyonla temizlemek.
-Steril çözeltiyi, dikkatli bir şekilde kullanmak.
-Lensleri, kutularında saklamak.
Göz doktorunu düzenli olarak ziyaret etmek gerekmektedir.

Acanthamoeba Keratiti Salgını

Acanthamoeba keratit oranı, güneydoğu İngiltere’de 2011-2016 yılları arasında üçe katlanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler analiz edildikten sonra, salgının sebeplerinin muhtemelen aşağıdakilerden biri veya birkaçı olduğu söylenmektedir.
-Zayıf lens hijyeni.
-Oxipol adlı kimyasal içeren bir lens dezenfektanının kullanılması.
-Yüzme havuzunda veya spa küvetinde kontakt lens kullanılması.
Acanthamoeba, İngiltere su kaynağında diğer birçok ülkeninkinden daha yaygındır. Bunun nedeni suyun genellikle büyük bir kaynak yerine, yerel bir su kaynağından gelmesidir. Yerel bölgelerdeki su, parazit popülasyonunun büyümesini destekleyen kireç bakımından zengindir.

Kaynakça:
https://owlcation.com/stem/Acanthamoeba-Facts-and-Keratitis-in-the-Cornea

Yazar: Katibe Melis Dinçer