Beynin iki yarımküresi de (sağ ve sol) farklı işler için özelleşmişlerdir. Yapılan güncel bir çalışma, bunun nasıl olduğunu araştırdı.
Yarımkürelerden birinin baskın olması (aynı zamanda beynin bir işlevinin bir bölgede konumlanması olarak da bilinir), spesifik beyin aktivitelerinin gerçekleştirilebilmesi için, beynin sağ ya da sol kısmına eğilimin olmasıyla tanımlanır. Beynin iki yarısı neredeyse aynı olsa bile, bir yarımküre bazı işlevleri diğerine kıyasla öncelikli olarak gerçekleştirir. Örneğin sol yarımküre, konuşma ile bağlantılı olan beyin bölgelerine ev sahipliği yapar (ya da sol el kullanan kişilerde sağ yarımküre).
Önceki yıllarda bilim insanları bu durumun bir tek insanlarda görüldüğünü düşündüler. Ancak güncel bir araştırma; beynin bir bölgesinde konumlanan beyin işlevinin böceklerden, katil balinalar gibi sucul memelilere kadar hayvanlar aleminde yaygın şekilde görüldüğünü buldular.
Corpus callosum, iki yarımküreyi sinir lifleriyle birbirine bağlar. Yarım küreler arasındaki baskınlığın nasıl oluştuğu ise belirsiz kalmıştır. Son yıllarda Almanya’da Ruhr-Universität Bochum’daki araştırmacılar, bu soruyu araştırmaya başladılar. Güvercinlerin görsel sistemiyle çalışmayı tercih ettiler ve bulgularını Cell Reports adlı bir dergide yayınladılar.
Kuş Beyinleri ve Eski Fikirler
Önceki yıllarda bilim insanları; beynin bir bölgesinin baskın olabilmek için diğerini bastırdığını iddia ettiler. Fakat bilim insanları, uyarılma mesajlarının iki yarımküreye de etki ettiğini gördüler. Bu nedenle, bu etkileşimle ilgili başka mekanizmaların var olması mümkündü.
Daha önceki çalışmalarda, güvercinlerde yarım küre baskınlığı keşfedildiği için, araştırmacılar güvercin modeli üzerine çalışmaya karar verdi. Örneğin güvercin beyninde; desenlerin ve renklerin görsel açıdan işlenmesi gerektiğinde sol yarımküre kontrolü ele alır. Diğer taraftan sağ beyin; sosyal ya da duygusal olarak tetiklenen uyaranlarla daha sık ilgilenir.
Bilim insanları kuşları, renk farklılaştırma işi için eğittiler. Özellikle bu görev beynin; motor 
aktiviteye rehberlik etmek için görsel bilginin kullanıldığı beyin bölgesiyle ilişkiliydi. Böyle bir görevde, beynin sol kısmı baskındır.
İki yarımküre arasındaki iletişimin baskınlığı nasıl etkilediğini anlamak için Prof. Güntürkün ve meslektaşları, iki kısım arasında iletişimi sağlayan nöronların aktivitesini aralıklı olarak durdurdu. Bir kısımdaki spesifik nöronları bloke ettikten sonra, karşı bölgeden bilgi alan nöronların aktivitelerini gözlemleyebileceklerdi. Böylece baskın yarımkürenin kontrolü ele geçirdiği ile ilgili düşünceyi, çürütebildiler.
Araştırmacılar; görev sırasında beynin yalnızca sağ kısmının baskılanması yerine, sol kısmın sağ kısmın cevabını geciktirdiğini gösterdiler. Bu şekilde, sağ kısmın dahil olması engelleniyordu. Sağ kısmın cevabı baskılanmıyordu ve bu kısım hala çalışıyordu. Fakat bu 
kısımdan gelen sinyal, kuşun davranışında bir değişiklik yaratamayacak kadar gecikiyordu.
Elde edilen bulgular, yarımküre baskınlığı ile ilgili yeni bir bakış açısı sağlıyordu. Fakat yarım küreler arasında görevlerin bölünmesinin neden evrimsel açıdan avantajlı olduğunu anlamamız için daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır.
Kaynakça:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323892.php
Yazar: Ayça Olcay