Türk edebiyatının unutulmaz isimlerinden olan Ali Selim İleri’nin vefatı üzerine arama motorlarında kariyeri ve eserleri araştırılmaya başlandı. 30 Nisan 1949 doğumlu olan İleri, İstanbul’un Kadıköy ilçesinde dünyaya gözlerini açtı. Annesi Süheyla ev hanımı olup, babası Hasan Hilmi İleri yüksek makine mühendisidir. Selim ileri adını Osmanlı Padişahı Yavuz Sultan Selim’den almıştır. Eğitim hayatını İstanbul ve Almanya arasında geçiren Selim İleri, ilkokulu Firuzağa İlkokulu’nda, orta öğretimini ise önce yatılı olarak Galatasaray Lisesi’nde ardından Bakırköy Lisesi’nde tamamladı. Üniversite olarak İstanbul Üniversitesi’nin hukuk bölümünü tercih eden İleri’nin asıl mesleğiyse avukatlıktır. Selim İleri’nin edebiyata ilgisi Fransızca öğretmeni- edebiyatçı Vedat Günyol ve edebiyat öğretmeni Rauf Mutluay’ın destekleriyle başladı.
Ali Selim İleri’nin Edebiyat Serüveni
Selim İleri lise 2. sınıfta Peride Celal’in yazmış olduğu Dar Yol (1949) romanından etkilenerek Unutulmak adlı romanını kaleme aldı. Romanın yayınlanması için yayın evlerini kapı kapı gezen İleri, her yerden reddedildi. Son şans olarak Dünya gazetesini ziyaret edip ardından romanı parçalandıktan sonra özgüvenini kaybetti. Cumhuriyet gazetesinin genç yazarlara fırsat tanıyacağını duyduktan sonra Karanlık Yüzlü Günün Aydınlığı romanını yazarak gazeteye teslim etti. Gazete tarafından yazısı acemi bulunup yeteneğinin var olduğu söylendi. Roman yazımında bir türlü yazıları yayınlanmayan Selim İleri, Yeni Ufuklar sahibi ayrıca öğretmeni olan Vedat Günyol’un yönlendirmeleriyle öykü yazımına ilk adımlarını attı. Cemil Meriç, Ferit Edgü, Orhan Şaik Gökyay, Nermi Uygur gibi önemli yazarların bulunduğu dergide edebiyatçılarla tanışıp sohbet etme imkanı elde etti. 1967 yılının temmuz ayında Savaş Çiçekleri isimli öyküsü dergide yayınlanarak çok geçmeden Bi Keman öyküsü de okuyucularla buluşturuldu. 1968 yılında yayınlanan Cumartesi Yalnızlığı/Güz Notları kitabı yayınlanarak içerisinde öyküleri yer aldı. Babasının ölümü sebebiyle bu kitabını babasının ruhuna ithaf etti.
Ali Selim İleri’nin Sinemadaki Rolü
1971 yılında ikinci öykü kitabi olarak Pastırma Yazı’nı çıkartan İleri, tanıştığı Halit Refiğ’in yönlendirmeleriyle Türk sinemasında senaryo yazımı eksiği olduğunu anlayarak senaryo yazmaya başladı. 1971 senesinde Cennetin Kapısı adlı senaryosu ilk oldu. Yazdığı bir senaryo Zeki Ökten tarafından beğenilerek Kadın Yapar isimli filme çevrildi. İlk özgün senaryosu Bir Demet Menekşe olup devamında da filme çevrilmeyen ama bilinen Damsız Evler, Düşman Gözler, Çürüme gibi eserler Selim İleri’nin sinema senaryosunda akıllarda kalan eserleridir.
Ali Selim İleri’nin Ödülleri
Selim İleri’nin 1975 yılında yazmış olduğu Dostlukların Son Günü isimli öykü kitabı, 1976 senesinde Sait Faik Hikaye Armağanı kazandı. 1977 senesinde Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nün sahibi oldu. 1981 yılında kaleme aldığı Kırık Bir Aşk Hikayesi senaryosu filme dönüştürülerek 1982 yılında Sinema Yazarlar Birliği tarafından seçilerek yılın en iyi senaryosu ödülünü kazandı. Aşk-ı Memnu’nun son sözü olan Yaşarken ve Ölmek cümlesini romanının ismi yapan İleri, Milliyet Sanat tarafından yılın romanı oldu. 1997 yılında yazdığı Allahaısmarladık Cumhuriyet oyunu Afife Jale ve Avni Dilligil ödüllerini almasını sağladı. 1998 sahnelenen oyunu Mihri Müşfik: Ölü Bir Kelebek ile yılın devlet sanatçısı unvanını kazandı. 1991 yılında yayınlanan Mavi Kanatlarınla Yalnız Benim Olsaydın romanı Türkiye Yazarlar Birliği Roman Ödülü’nü almasını sağladı. 2021 yılında Erdal Öz Edebiyat Ödülü’nü kazandı.
Ali Selim İleri’nin Ölüm Sebebi
Türk edebiyatında yazmış olduğu deneme, senaryo, öykü, roman, çeviri gibi birçok eseri bulunan İleri ayrıca oyunculukta yaparak arkasında unutulmaz eserler bıraktı. Selim İleri’nin uzun zamandır yaşlılığa bağlı sebepler ve kalp yetmezliği sorunuyla mücadele ettiği öğrenildi. İleri 8 Ocak 2025 yılında tedavi gördüğü hastanede 75 yaşında ardında çağdaş Türk edebiyatının izleriyle sevenlerine veda ederek hayata gözlerini yumdu.
Kaynakça:
vikipedia.com
haber7.com
Yazar: İrem KÖSE