Pan-Arktik balıkçılığı, amaçları, tür biyolojisi, üretkenliği, ekonomik, stratejik önemi ve yargılanma şekilleri bakımından oldukça çeşitlidir. Bu tam endüstriyel balıkçılıktan topluluk temelli zanaat, spor ve geçimlik balıkçılığa kadar çeşitlilik gösterir. Bölgedeki Arktik ekosistemlerin doğası, balıkçılık üretimi açısından son derece verimli olandan nispeten çorak olana kadar değişir. Dişli türleri değişiklik gösterir, ancak açık deniz trol balıkçılığı, kıyı ve tatlı su gillnet balıkçılığı en yaygın olanlardır. Yasal temelli balıkçılık örneğin yerli halk için, Avrupa yargı bölgelerine göre Kanada ve Amerika Arktik’te daha belirgindir.
Tatlı su ortamlarında hasat edilen başlıca türler, başlıca Salvelinus spp olmak üzere birkaç taksondan olma eğilimindedir. Ve Coregonidae familyasından, deniz taksonları ise daha çeşitlidir. Kuzey ılıman balıkçılığa kıyasla, Kuzey Kutbu balıkçılığı, boylamlar arasında etkileyici bir varyasyona sahiptir. Bazı yetki alanları yalnızca küçük ölçekli geçimlik balıkçılığı desteklerken, diğerleri endüstriyel balıkçılar arasında en büyük verimi içerir. Bilimsel değerlendirme yaklaşımları, yakalama temelli göstergelerden sofistike, tamamen yaşa göre yapılandırılmış nüfus modellerine kadar geniş bir yelpazede oldukça çeşitlidir.
Kuzey Kutbu ortamlarının düzensiz doğası, türlerin yaşam döngüleri üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir. Öyle ki yetiştirme, büyüme, yumurtlama veya buzağılama ve aşırı kışlama için kritik habitatlar arasındaki coğrafi olarak kapsamlı göçler birçok takson tarafından üstlenilir. Deniz taksonları daha çeşitliyken, besin zincirinin tepesinde ve insanlar için bir besin kaynağı olarak deniz memelilerinin hâkimiyetindedir. Kuzey Kutbu bölgesinin büyük bir bölümünde balıkçılık politikasını yönlendirmede önemlidir.
İzlanda Suları![Arktik Balıkçılık ve İzlanda Suları]()
İzlanda, Kuzey Kutup Dairesi’nin hemen altında yer almasına rağmen, MEB 758.000 km 2’yi kaplar ve Kuzey Kutbu’na uzanır. Batıda Grönland sularına, kuzey ve doğuda Norveç Denizi ve Faroe sularına bitişiktir. Balıkçılık, İzlanda ekonomisi için kritik öneme sahiptir. Ülke, 200 nm ekonomik bölge talep eden ilk ülkelerden biridir ve 2014 yılında 323.000 kişilik bir nüfus için toplam çıkarma sayısı 1017 tondur. Su ürünleri ihracatı, toplam ihracat değerinin % 41’ini temsil eder, balıkçılık ve ilgili endüstriler 2014’te GSYİH’nin % 25’ini oluşturur. Şimdiye kadar, balıkçılığın ekonomik açıdan en önemli bileşeni morina balığı stokudur ve değerin üçte birinden fazlasını temsil eder. İhraç edilen deniz mahsullerinin oranı ve 239.000 tonluk 2015–2016 kotası, İzlandalı başına neredeyse bir ton morina balığıdır.
Kapsamlı MEB, birçok stokun büyük ölçüde veya tamamen İzlanda sularında olmasını sağlar. Bunun başlıca istisnası, doğudaki karma pelajik balıkçılıktır. Ve Norveç Denizi’ndeki stokların kenarlarından NSS ringa, uskumru ve mavi mezgit ve İzlanda ringa balığı stokunu yakalar. Okyanus kırmızı balığı özellikle S. mentella ve S. norvegicus uluslararası sulara uzanır ve NEAF tarafından düzenlenir. Biyolojik stokların sayısı konusunda bir anlaşmazlık olmasına rağmen, bu, birkaç türe ve iki türe bölünmüştür. ICES’in tavsiyesi, herhangi bir bileşenin orantısız kullanım oranından kaçınmaktır. Diğer büyük balıkçılık türleri morina balığı, mezgit balığı ve kapelin üzerindedir. Grönland pisi balığı, okyanus kurdu, pisi balığı, karides ve ıstakoz da yakalanır.
Balıkçılık sektörü, büyük teknelere ek olarak, toplam kotanın bir kısmını bu sektöre ayırarak küçük tekneleri (<15 m) ticari balıkçılığa katılmaya teşvik ederek balıkçılığın bir istihdam kaynağı olarak önemini yansıtır. Deniz altı balıkçılığı için kullanılan ana dişliler dip trolleri, uzun halatlar, ağlar ve Danimarka gırgırlarıdır, orta su trolleri ve gırgır ana pelajik dişlilerdir. Stok biyolojisi ve veri mevcudiyetine bağlı olarak, ayrıntılı analitik modellemeden bazı kızıl balık stokları için kalitatif ölçülere kadar çok çeşitli stok değerlendirme yöntemleri kullanılır. Çoğu hisse senedi için bir TAC, bir MSY yaklaşımına veya açık bir HCR’ye göre belirlenir. Capelin için bir eşapman stratejisi kullanılır. Norveç Denizi bölümünde açıklanan hisse senetlerine ek olarak, başlıca İzlanda hisse senetleri için değerlendirme modelleri kullanılır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• İzlandalı ringa balığı stoğu ve mezgit balığı için ADAPT tipi modeller kullanılır. Cod, istatistiksel bir yaşta yakalama modeliyle değerlendirilir (AD model oluşturucuda uygulanmıştır).
• Capelin, morina balığı, mezgit ve saithe kaynaklı avlanmayı hesaba katarak anket tahminlerinden SSB’ye projeksiyon yapmak için kısa vadeli bir tahmin modeli kullanır. Böylece son SSB’nin % 95’inin Blim’in üzerinde olması muhtemeldir.
• Grönland halibut, Baysean üretim fazlası üretim modeli kullanılır. GADGET yaş ve uzunluk yapılandırılmış modeli, uzunluk verilerini doğrudan kullanma becerisinin değerli olduğu altın kırmızı balık (S. norvegicus), savunma dişi (Brosme brosme) ve ling (Molva molva) için değerlendirme sağlamak içindir.
• Diğer redfish (çoklu S. mentella stoklar) daha güvenilir verilerin yokluğunda kalitatif veya anket tabanlı yöntemler kullanılarak değerlendirilir.
Arktik Balıkçılığında Gelecek
İklim değişikliğinin potansiyel ve gerçekleşen etkileri
İklim değişikliği, Kuzey Kutbu’nun su ekosistemleri üzerinde en derin etkiye sahiptir. Barents Denizi’ndeki demersal türlerin yelpazesinin, çok yıllı deniz buzu gittikçe daha az olduğu için son yıllarda kuzeye doğru kaydığı zaten belirtilmiştir. Barents Denizi hisse senetlerinde kuzeye doğru kayma vardır. Kanada Takımadalarındaki foklar ve Arktik morina gibi hayvanların buza dayalı ekolojileri daha da kuzeye doğru kayarak ve genel popülasyon boyutları daha düşük olur. Orta açık denizdeki balıkçılık alanlarına erişim, hasat ve yönetim açısından bilinmeyen sonuçlarla artırılır. Bazı türler büyümeyi ve kolonizasyonu artıracak ve daha ılıman bölgelere özgü türlerin bolluğunda artış meydana gelir.
Veri sınırlı ve trafik ışığı yaklaşımlarının kullanılması
Tam kapsamlı balıkçılığa bağlı ve balıkçılığa bağımlı ölçütlere sahip geleneksel değerlendirme metodolojileri, Kuzey Kutbu’ndaki küçük ve geniş çaplı zanaat balıkçılığının birçoğu için mümkün olmayabilir. Bununla birlikte, veri sınırlı balıkçılık değerlendirmesi alanında çok sayıda araştırma yapılmıştır. Bu metodolojiler, demografik özelliklerin ayrıntılı zaman serileri ve diğer ölçütler için örneklemenin zor olduğu alanlara çok uygun olabilir. Ayrıca, geleneksel ekolojik bilginin bilimsel veri toplama yaklaşımlarına dayanan bilgiyi aşabildiği topluluk temelli balıkçılık içindir. Nispeten yumuşak gösterge serilerinin toplamını kullanan trafik ışığı yaklaşımı, stok değerlendirmesi için geleneksel yöntemlere göre daha etkili olabilir.
Gelişmiş nüfus modellerinin geliştirilmesi ve uygulanması
Barents Denizi gibi büyük ölçekli endüstriyel balıkçılığın bulunduğu bölgeler için, ileride nüfus modellerinin devam eden gelişimi muhakkak ki gerçekleşecektir. Nüfus modelleri muhtemelen hem balıkçılık hem de stok istatistiklerini, ancak çevresel faktörleri de içerir. Stok değerlendirmesine yönelik Bayesci yaklaşımların, önceki bilgilerden yararlanabilmek ve yöneticilere birden fazla seçenek sunabilmek için önemi artması muhtemeldir.
Ekosistem modellerinin geliştirilmesi ve uygulanması
ECOPATH-ECOSYM gibi ekosistem modelleri, çevresel koşulların yanı sıra stok ve balıkçılık da dikkate alınarak yıllık kotaların geliştirilmesinde kullanılabilmeleri için kademeli olarak olgunlaşabilir. Ekosistem tabanlı modellerin dâhil edilmesi, iklim değişikliğinin verim üzerindeki etkilerini tahmin etmek için önemli olacak ve balıkçılık yöneticisinin araç setinin bir parçası olmalıdır.
Ekosistemler, balıkçılık ve stok değerlendirmesi, Kuzey Kutbu bölgesinde oldukça değişkendir. Kuzey Kutbu balıkçılığının anlaşılması, daha fazla değilse bile, dünyanın herhangi bir kısmı kadar karmaşıktır. Bilimsel ve geleneksel ekolojik bilginin daha fazla entegrasyonu ile anlayış daha net hale geldikçe, Kuzey Kutbu balıkçılık değerlendirmesine göre özel olarak tasarlanmış büyük gelişmeler olur.
Kaynakça:
https://www.farfish.eu/2021/02/03/pan-arctic-marine-protected-area-network-a-solution-for-anthropogenic-threat-in-the-arctic/
http://www.fao.org/fi/oldsite/FCP/en/ISL/body.htm
https://www.icelandfishingguide.com/
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu