İnsan ve/veya yük taşıyan asansörler kullanım amaçlarına, kumanda sistemlerine, hızlarına, tahrik sistemlerine ve askı sistemlerine göre sınıflandırıla bilinir.
Kullanım amaçlarına göre asansörler;
Asansörler kullanım amaçlarına göre Sınıf 1, Sınıf 2, Sınıf 3, Sınıf 4, Sınıf 5 ve Sınıf 6 asansörleri olmak üzere 6 farklı şekilde sınıflandırılabilir.
Sınıf 1 asansörleri, insan taşımak için tasarlanmış asansörlerdir. Bu asansörler özellikle konutlarda kullanılır. 450 kg beyan yüküne sahip asansörler yalnız insan ve refakatçi personel hariç bir tekerlekli sandalye taşımak için kullanılabilir. 630 kg beyan yükü taşıma kapasitesine sahip asansörler, tekerlekli sandalyeli insan taşımaya ek olarak refakatçi de taşıyabilen asansörlerdir. Ancak bu asansörler tekerlekli sandalyeli yolcu tam bir dönüş sağlayamaz. 1000 kg beyan yüküne sahip olan asansörler ise 450-630 kg beyan yüküne sahip asansörlerin taşıdığı yüklerin yanı sıra tutamakları sökülen sedyelerin, mobilyaların taşınmasında da kullanılır.
Sınıf 2 asansörler esas olarak insan taşımak için kullanılan ancak gerektiğinde yük de taşıyabilen asansörlerdir. Genel kullanıma açık binalar ile kamu binalarında, istasyonlarda, alışveriş merkezlerinde, havaalanı, tiyatro, sinema vs. kullanılan asansörler olup trafik hesabına bakılmaksızın kapasitesi belirlenir.
Sınıf 3 asansörler hastaneler ve bakım evleri dâhil sağlık amaçlı tasarlanan asansörlerdir. Sedye taşımak için kullanılır. 1275 kg beyan yüküne sahip asansör kabinleri bakım evlerindeki 900 mm * 2000 mm boyutlarındaki asansörlerdir. İlgili görevlilerin taşındığı ancak tıbbi yardım cihazlarının taşınamadığı asansörlerdir. 1600 kg beyan yüküne sahip asansörler özellikle 900 mm * 2000 mm boyutlarındaki hastane yataklarının ilgili görevlilerle beraber taşınması için amaçlanmıştır. Bu asansörlerde tıbbi yardım cihazları sedye ile birlikte taşınamaz. 2000 kg beyan yüküne sahip asansörler özellikle 1000 mm * 2300 mm boyutlarında olup hastane yatakları ile ilgili görevlilerin taşınması için kullanılır. Bu tip asansörlerde de tıbbi yardım cihazlarının taşınması mümkün değildir. 2500 kg beyan yüküne sahip asansörlerin boyutları 1000 mm * 2300 mm şeklindedir. Bu tip asansörlerde hastane yatakları, ilgili görevli ve tıbbi yardım cihazları birlikte taşınabilir.
Sınıf 4 asansörler esas olarak yüklerin refakatçiler eşliğinde taşınması için tasarlanan asansörlerdir. Hızları düşüktür. Motor güçleri de düşüktür. Kapasiteleri 630 kg ile 5000 kg arasında değişir. Hızları 0,25 m/s ile 2,5 m/s arasındadır. Elektrikli ve ya hidrolik olabilir.
Sınıf 5 asansörler boyutları ve yapım şekli itibariyle insanların giremeyeceği boyutlara sahip olan servis asansörleridir. Tamburlu olarak tasarlanabilir. İş yerlerinde, lokanta ve restoranlarda servis hizmeti için kullanılırlar. Taşıma kapasiteleri 410 kg ile 250 kg arasında değişebilir. Hızları ise 0,15 m/s ile 0,6 m/s arasındadır. Elektrikli ve ya hidrolik olabilir.
Sınıf 6 asansörler yoğun trafiğe sahip olan binalar için tasarlanmıştır. Genel olarak hızları 2,5 m/s ve üzerinde iken 15 kat ve daha fazla durağa sahip olan binalarda kullanılır. Rezidanslarda ve yüksek katlı iş yerlerinde hızları 2,5 m/s ile 7 m/s arasında elektrikli asansör olarak tesis edilir.
Kumanda sistemine göre asansörler;
Kumanda sistemine göre asansörler; basit, toplamalı ve seçmeli kumandalı asansörler olarak ayrılabilir. Asansörün tek bir çağrıyı belleğinde tutarak gittiği yön doğrultusunda cevap veren kumanda sistemine basit kumandalı asansörler denir. Genellikle trafiğin yoğun olmadığı yapılarda kullanılır. Toplama kumandalı asansörler orta yoğunluktaki trafik akışlarında kullanılan, iniş ve çıkış emirlerini ayırt edemeyen asansörlerdir. Aldığı bütün çağrıları belleğinde tutarak gittiği yön doğrultusunda cevap verir. Seçmeli kumandalı asansörler trafik akışının çok yoğun olduğu yerlerde kullanılır. İniş ve çıkış çağrılarını ayırt eder ve bu şekilde zaman kazancı ile yüksek servis kalitesi sağlar. Grup kumanda sistemi de denir. Bu sistemlerde ikili olan asansörlere dubleks, üçlü olan asansörlere tripleks asansör sistemleri denir.
Hızlarına göre asansörler;
Asansörler hızlarına göre 0,63 m/s ve daha düşük hızlı olan asansörler, 1 m/s ve daha düşük hızlı asansörler, 1.6 m/s ve daha yüksek hızlı asansörler sınıflandırılabilir. Hızı 1.6 m/s ve daha yüksek hızlı olan asansörler frekans kontrollüdür.
Tahrik sistemine göre asansörler;
Asansörler tahrik sistemlerine göre elektrikli tahrik sistemi ve hidrolik tahrik sistemi olarak iki çeşittir. Makine dairesindeki tahrik motorunun kumanda panosundan aldığı komut vasıtasıyla harekete geçip, kabini istenilen yere hareket ettiren tahrik sistemidir. Kabin ve karşı ağırlık beraber çalışır. Aralarında bulunan çelik halat tahrik kasnağı ile sürtünmeden kaynaklanan hareket ile aşağı ve yukarı yönde hareket eder. Hidrolik tahrikli sistemlerde ise kaldırma, hidrolik yağı kabini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen bir kaldırıcıya sevk eden ve elektrikle tahrik edilen bir pompa vasıtasıyla gerçekleşen asansörlerdir.
Askı sistemlerine göre asansörler;
Direkt askı ve endirekt askı olarak iki çeşittir. Askı noktalarının birinin kabinde diğerinin karşı ağırlıkta olduğu sistemlere direkt askılı asansör denir. Askı noktalarının kabin ve karşı ağırlığa direkt bağlı olmayan asansörler ise endirekt askı tipli asansörlerdir. Kabin hızı ile halat hızı eşit değildir.
Kaynakça:
mmo yayınları
Yazar: Meltem Yıdırım