Asperger sendromlu çocuklar genellikle üç ana alanda zorluk çekerler: sosyal etkileşim/sosyal iletişim, hayal gücü ve bilişsel esneklik.Bu teşhis özelliklerinin her biri farklı şekil ve derecelerde olabilir.Asperger sendromlu çocuklar, yaşları için daha erken yaşta olgunlaşabilir; çünkü sözcük dağarcığı gelişmiş olabilir ve yetişkinlerden veya kitaplardan öğrendikleri cümleleri sıklıkla kullanırlar.Sonuç olarak, kendilerini, özellikle de duygularını ifade etme konusundaki güçlükleri küçümsenebilir.
Asperger sendromlu bazı çocuklar belirli alanlarda ( örneğin programlamada) çok iyi yaratıcılık gösterse de yoğun ilgi, esneklik eksikliği gibi nedenlerle zorluklar yaşamaya meyillidir.
Asperger sendromuna sıklıkla ‘hafif otizm’ denir.Asperger sendromu ile otizm arasındaki fark çok teknik olabilir.En önemli tanı farkı, dilin Asperger sendromlu çocuklar için bir problem oluşturmaması ve öğrenme güçlükleri bulunmamasıdır.
Asperger Sendromuna Ne Sebep Olur?
Asperger sendromunun kesin sebepleri henüz tam olarak anlaşılamamıştır.Araştırmalar, çocuğun otizm spektrumuna sahip olma riskini arttıran genetik bir etkinin olduğunu öne sürüyor.
Asperger Sendromunun Belirtileri Nelerdir?
Asperger sendromu, otistik spektrum bozukluğu (ASD) olduğundan, belirtiler otizminkine benzer eğilimdedir.
Ebeveynlerin fark ettikleri bazı erken belirtiler vardır. Bunlara çocuğun göz temasından kaçınması, çocuğun farklı iletişim şekli dahildir; buna örnek olarak çocuğun ilgi ve merakını başkalarıyla paylaşmaması, sadece isteklerini söylemesi verilebilir.
Otizm spektrumlu küçük çocuklar da sözlü olmayan iletişimi azaltabilir, işaret veya hareket göstermeyebilir. Bazı ebeveynler çocuğun oyunlarının akranlarınınkinden farklı olduğunu, örneğin yaratıcılık ve hayal gücünden yoksun olduklarını fark eder, ancak çocuklar bulmacalar veya LEGO gibi daha yapılandırılmış etkinliklerde üstünlük kurabilirler. Asperger sendromundan şüphelenilen birçok çocuk diğer çocuklara katılmakta güçlük çekebilir ve tek başına ya da yetişkinlerle oynamayı tercih edebilir. Asperger sendromlu çocuklar gelişimlerinde gecikme göstermezler ve aslında akranlarından önde birçok beceri geliştirebilirler (örneğin, Asperger sendromlu çocuklar gelişmiş dil becerilerine sahip olabilir ve daha erken yaşta okur-yazar olabilirler.)
Bir çocuğun sorunlarını teşhis etmede gecikme yaşanmasının sebebi çoğu zaman, çocukların “büyümeye” devam edeceğini düşünen insanlardan kaynaklanır. Bazı durumlarda, çocuğun sorunları kişiliğiyle, utangaçlık veya yaramaz olma gibi diğer sorunlarla ilişkilendirilir. Asperger sendromlu çocukların zorlukları, otistik çocuklardan çok daha hafif olduğu halde, bunların etkisi hafife alınmamalıdır.
Asperger sendromlu çocuklar yanlış anlaşılmaları nedeniyle büyük sıkıntı yaşayabilir. Örneğin, genellikle çok hassas olduklarından, iyi niyetle yaptıkları hareketler başkaları tarafından uygunsuz olarak algılanabilir. Asperger sendromlu birçok çocuk üzücü değişiklikleri görür ve her gün neler olacağını anlamalarını ve bilmelerini sağlayacak alışılmış rutinleri tercih eder.
Bu çocukların okulda iş birliği yapmakta zorlandığı görülebilir. Örneğin, sınıfta farklı bir yere oturmaları istenince çok endişelenebilirler.Doku duyarlılıkları da sık görülen başka bir sorundur.Görme duyusu, ses, koku, dokunma ve tat duyuları daha yoğun veya daha yetersiz olabilir.
Asperger Sendromunda Teşhis Konulması Neden Önemlidir?
Asperger sendromlu çocuklar genellikle çok parlak ve akademik olarak çok başarılıyken, sosyal sorunları nedeniyle yaramaz ya da kasıtlı olarak böyle davrandığı şeklinde yanlış anlaşılabilir veya algılanabilir.Resmi teşhis, bu tür yanlış anlamaları giderir ve çocuğa yardımcı olması için uygulanabilecek proaktif stratejilerden yararlanabilir.Teşhis değerlendirmesi, bir çocuğun özel ihtiyaçları için ekstra destek veya kaynak gereksinimi olup olmadığını açıklığa kavuşturabilir.Asperger sendromunun değerlendirilmesi; çocuk doktorları, pediatrist, psikolog, konuşma ve dil terapistleri veya psikiyatrlar gibi uzmanlar tarafından yapılır.
Asperger Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
Otizm spektrumunda (Asperger sendromu dahil) koşullar için bilinen bir tedavi yoktur. Bununla birlikte, çocuğa kendileri veya ailelerinin yaşam kalitesini etkileyebilecek belirli zorluklarla yardımcı olmak için geliştirilmiş pek çok faydalı yaklaşım ve programlar yapılmıştır.Bazı programlar, Asperger sendromuyla ilişkili birincil zorlukları çözmeye odaklanırlar. Buna, çocuğa uygun toplumsal becerileri (sosyal beceri eğitimi gibi) geliştirmek için yardım etmeyi amaçlayan müdahaleler ya da çocuğa davranıştan daha uygun bir kaynak geliştirme ya da belirli bir toplumsal duruma ilişkin iç görünün geliştirilmesi için özel stratejiler de dahildir. Diğer yaklaşımlar, Asperger sendromu yaşayan çocukların ikinci zorluklarını ortadan kaldırmaya yöneliktir.Örneğin, Asperger sendromlu çocuklar zorbalığa uğrama veya sosyal olarak izole edilmeye karşı daha savunmasız olabilir ve bu önemli konularda özel yönetim planı gerekli olabilir.
Asperger sendromlu çocuklar durumlarının, destek ihtiyaçlarının, güç ve zorluklarının benzersiz profilleri hakkında daha fazla farkındalığa sahip insanlar aracılığıyla çok etkili bir şekilde desteklenebilir.Bir çocuğa yardımcı olacak bir müdahale diğerine uygun olmayabilir, bu nedenle ebeveynler her zaman profesyonel rehberlik almalıdır. Ebeveynlerin, otizme karşı bir ‘tedavi’ olduğu iddia edilen herhangi bir muamele konusunda tedbirli davranmaları önerilir.
Yazar:Merve Karaca