Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Ayak Kemikleri, Anotomisi ve Hastalıkları

0 2.937

Ayak, 26 kemik, 107 ligament, 33 eklem ve 19 kastan oluşan, vücudun en foksiyonel bir parçasıdır. Ayaklardaki kemikler ve eklemler aşınma yâda yıpranma yaşayabilir, bu nedenle ayağa zarar veren durumlar sağlığı doğrudan etkileyebilmektedir. Aşağıda, ayak kemiklerinin temel anatomisi bu kemikleri etkileyen en yaygın koşulların bazılarını ana hatlarıyla özetlemektedir.

Ayak Kemikleri ve Anatomisi

Ayak Kemikleri, Anotomisi ve Hastalıklarıİnsan ayağı 26 kemikten oluşur ve bu kemikler tarsal kemikler, metatarsal kemikler ve falanjlar olmak üzere üç gruba ayrılır. Bu kemik türleri aşağıdaki gibidir
Tarsal kemikleri: Tarsal kemikler ayağın arka kısmını oluşturan yedi kemik grubudur. Bu kemikler aşağıdaki gibidir:
• Talus veya ayak bileği kemiği: Talus, ayağın üstündeki kemiktir, bu bağlar alt bacağın tibia ve fibula kemikleridir.
• Kalkaneus veya topuk kemiği: Kalkaneus tarsal kemiklerinin en büyüğüdür, talinin altında bulunur ve vücut ağırlığını desteklemede önemli bir rol oynarlar.
• Tarsallar: Bu beş kemik orta ayağın kemerini oluşturur. Bunlar 1, 2,3 küneform kemikleri
• küboid ve navikülerdir.
Metatarsal kemikler: Metatarsal kemikler, beş boru şeklinde ayağın ortasında yer alan kemik grubudur. Tarsal kemikleri ve fajenlere bağlanırlar. Metatarsallar üst üste oturur ve bir ila beş arasında numaralandırılır. İlki ayağın kemerine en yakın olan kemiktir ve beş numara ayağın dış kenarında bulunan kemiktir.
Phalanges: Falanjlar ayak parmaklarındaki kemiklerdir. İkinci ila beşinci ayak parmaklarının her biri üç fajen içerir. Ayağın arkasından öne doğru proksimal, orta ve distal fajingler olarak isimlendirilir. Ayak başparmağı veya halluks proksimal ve distal olan sadece iki falanj içermektedir. Metatarsofalangeal eklemler metatars ve her bir ayak proksimal falanks arasındaki eklemler vardır. Bu eklemler ayağın topuğunu oluştururlar. İlk metatarsal falanks eklemi ayak başparmağı ile aynı hizada bulunur. Ayrıca ayak ağrısı ve diğer problemler için ortak bir alandır.

Ayak Kemiklerini Etkileyen Durumlar

Ayakların kemiklerini etkileyen bazı yaygın durumlar bulunmaktadır ve bu durumlar aşağıdaki gibidir:
Ayak başparmağı artrit: Artrit, ayaklardaki birçok farklı kemiği etkileyebilir, ancak en sık Ayak Kemikleri, Anotomisi ve Hastalıklarıgörülen ayak başparmağının tabanındaki eklemlerde sorunlara neden olmaktadır. Bu tip artrit, ayak başparmağı artriti olarak bilinmektedir. Doktorlar buna halluk limitus veya halluk rigidus olarak başvurabilirler. Ayak başparmağı artriti, ayak başparmağının eklemindeki kıkırdak aşınmaya başladığında ortaya çıkar. Bu, eklemin yıllar süren tekrarlayan yukarı hareketi nedeniyle olabilmektedir. Uzun süreli koşu ve yürüme gibi belirli etkinlikler, kişinin bu alanda artrit geliştirme riskini artırabilmektedir. Ayak başparmağı artritinin bazı belirtileri vardır ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Başparmağında ağrı, sertlik ve şişlik
• Kemik mahmuzu
• Metatarsalji veya ayak topunda ağrı ve yanma
Bunyonlar: Bir bunyon, ayağın iç kısmında, ayak başparmağının tabanının yanında belirgin bir şişliktir. Burun tabanında yer alan kemik ilk metatarsal, ikinci ayak tabanında yer alan ikinci metatarsaldaki kemikten ayrılmaya başladığı zaman bunyonlar gelişir. İlk metatarsal dışarı doğru sürüklendikçe, ayak başparmağının diğer ayak parmaklarına doğru kaymasına neden olmaktadır. Bu işlemler bunyonun daha belirgin olmasına neden olur. Bunyon bulunan kişi, bunyon bölgesinde veya ayak topunun altında ağrı ve rahatsızlık hissedebilir. Ayrıca bu belirtiler yürürken veya ayakta dururken kötüleşebilir. Bunyon gelişen kişiler, ikinci ayak parmağında daha fazla ağırlık taşıyarak, nasırların gelişmesine neden olabilecek şekilde dengeleme eğilimindedir.
Gut: Gut, bir tür enflamatuar artrit türüdür. Neredeyse vücuttaki herhangi bir eklemi etkileyebilse de, en sık ayak başparmağının tabanındaki eklemi etkilemektedir. Gut, genellikle kandaki yüksek ürik asit konsantrasyonundan kaynaklanır. Ürik asit genellikle kanda çözünen ve vücudu idrarla terk eden bir kimyasaldır. Gut hastalığı olan kişiler de aşırı ürik asit birikmeye ve eklemlerde kristaller oluşmaya başlar. Ürik asit kristal tortuları, etkilenen bölge de ağrı ve şişmeye neden olan aşırı bir enflamatuar reaksiyonu tetikleyebilir.
Çekiç ayak parmakları: Çekiç ayak parmağı, genellikle ayak başparmağı dışındaki ayak parmaklarını etkileyen bir durumdur. Dümdüz öne dönük olmak yerine, bu parmaklar aşağı doğru bakacak şekilde bir pençe şekli oluşturur. Çoğu durumda, durum yaşla birlikte gelişir. Genellikle alt bacağın uzun kasları ayağın daha küçük kaslarını güçlendirdiğinde kas dengesizliğinin bir sonucudur. Bu dengesizlik, parmak uçlarının içe doğru bükülmesine neden olmaktadır. Çekiç parmağı bazı belirtilere neden olabilir ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
Ayak Kemikleri, Anotomisi ve Hastalıkları• Ayakkabılarla sürtünme nedeniyle parmak uçlarında ağrı ve nasır
• Ayakkabının tabanına giren ayak parmakları nedeniyle ayak parmaklarının uçlarında ağrı
• Metatarsalji veya ayak tabanının altındaki eklemlerde ağrı
• Mermerin üstünde yürümek gibi hissettiren bir his
Topuk mahmuzları ve plantar fasiit: Topuk mahmuzları, kalkaneusta ya da topuk kemiğinde meydana gelen kemikli bir büyümedir. Rahatsızlık vermelerine rağmen, nadiren ağrılıdırlar. Ancak, topuk mahmuzları genellikle plantar fasiit denilen ve ağrıya neden olan bir durumun bir sonucu olarak gelişir. Plantar fasiit, ayak kemerini destekleyen ligaman olan plantar fasyasının iltihaplanması ve kalınlaşması anlamına gelir. Bazı faktörler gelişmekte olan plantar fasiit riskini artırabilir ve bu faktörler aşağıdaki gibidir:
• Ayağın yukarı doğru esneme kabiliyetini azaltan sıkı baldır kasları
• Ayakta çok yüksek bir kemer
• Bazı sporlardan tekrarlayan etki
• Şişmanlık
Plantar fasiit, ayakta dururken veya yürürken ayağın dibinde veya altında ağrıya neden olabilir. Plantar fasiit olmadan topuk spur geliştiren kişilerin ağrılı semptomları yaşama olasılığı yoktur. Ayrıca topuk spur 10 kişiden birini etkilemektedir ve bunlardan sadece yarısı acı çeker.
Sesamoiditis: Sesamoiditis, ayak başparmağının tabanındaki sesamoid kemiklerinden birinin veya ikisinin iltihaplanmasıdır. Durum bu alanda ciddi ağrıya neden olabilir. Ayak başparmağındaki aşırı ve tekrarlayan ağırlık, sesamoiditisin başlıca nedenidir ve riskini artıran faktörler arasında aktivite seviyelerinde ani bir artış veya ayakkabıda bir değişiklik olabilir. Sesamoiditli kişiler bazı belirtiler yaşayabilir ve bu belirtiler aşağıdaki gibidir:
• Ayak başparmağın tabanında sıklıkla keskin ve şiddetli ağrı
• Yalınayak veya sert yüzeylerde yürürken ağrı ve rahatsızlık
• Topallayarak yürüme
Gerilme kırığı: Stres kırıkları, bir kemik alanı aşırı ve tekrarlayan kuvvete dayandığında meydana gelmektedir. Yürümek ve koşmak gibi belirli tekrarlayan aktiviteler, kemikte mikroskobik çatlakların veya mikro çatlakların gelişmesine neden olabilir. Normalde, vücut bu mikro çatlakları onarabilir. Bununla birlikte, bazen vücut, ayaktaki strese ayak uydurmak için gereken onarım hızını koruyamamaktadır. Bu olduğunda, mikro çatlaklar stres kırığına dönüşebilir. Tiroit hormonu eksikliği, kalsiyum veya D vitamini eksikliği gibi bazı durumlar da vücudun mikro kırıkları iyileştirme yeteneğini zayıflatabilir. Stres kırıkları genellikle bazı kemikleri etkiler ve bu etkilediği kemikler aşağıdaki gibidir:
• Beşinci metatarsalın temeli
• Ayak başparmağının sesamoidleri
• Naviküler kemik
Ayrıca bir stres kırığının ana semptomu, ayağın etkilenen bölgesinde ağrıyan ağrıdır.

Ne Zaman Doktora Görünmelidir?

Amerikan Ayak ve Ayak Bileği Cerrahları Koleji’ne göre, kişi ayak sorunlarından herhangi birini yaşarsa doktora görünmek isteyebilir. Bu sorunlardan bazıları aşağıdaki gibidir:
• Burkulma veya kırılmış ayak parmağı gibi bir ayak yaralanması
• Ayak veya ayak bileği görünümünde değişiklikler
• Ayak, ayak bileği veya alt bacakta ağrı
• Durduktan sonra ağrı veya rahatsızlık
• Sabah topuk ağrısı
• Belirli aktiviteleri yapma becerisi
• Yürüyerek anormal bir büyüme
• Diyabet veya artrit gibi ayakları etkileyebilecek tıbbi bir durum
Ayağın anatomisi birçok kemik, eklem ve ligamandan oluşan oldukça karmaşık bir organdır. Bazı sağlık koşulları, yaralanmalar, genel aşınma ve yıpranma, ayak kemiklerini etkileyen koşullara neden olabilir veya katkıda bulunabilir. Kalıcı ayak ağrısı yaşayan ya da ayaklarının görünümündeki değişiklikleri fark eden kişiler uzman bir doktora görünmelidirler.

Kaynakça:
msdmanuals.com
merckmanuals.com
hopkinsmedicine.org

Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu

Bunları da beğenebilirsin
Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku