Aztekler’in ilk gerçek imparatoru olan Acamapichtli (“Bir Avuç ok” veya “ Bir Avuç Kamış” anlamına gelir.) Tenochtitlan Azteklerinin tlatoani’si (kral veya Büyük Konuşmacı) ve Aztek imparatorluk hanedanının kurucusuydu. Gerçekte kabilelerin veya ailelerin ittifakı olan Azteklerin ilk “gerçek” imparatoru olarak kabul edilir. Saltanatının tarihleri farklılık gösteriyor fakar Codex Chimalpahin’e göre 1367’den 1387’ye, Codex Aubin’e göre 1376’dan 1395’e ve Codex Chimalpopoca’ya göre 1350’den 1403’e kadar hüküm sürdü. Acamapichtli yaklaşık 100 yıl boyunca günümüz Meksika, Guatemala, Salvador ve Honduras topraklarına hüküm sürdü.
Azteklerin kültürü savaşçıydı ve imparatorluğu genişletmek liderin rolünün bir parçasıydı; ancak savaşın yürütülme şekli, nihayetinde imparatorluğu fetheden ve yağmalayan İspanyollarınkinden farklıydı. Fethin amacı, yok etmek ve yağmalamak değil, fethedilen insanları artan üretkenlik yoluyla herkesin yararına olacak şekilde toplumla bütünleştirmekti. Farklı insanları daha önce ayıran hatlarda birleştiren imparatorlukların yükselişini gören bir tarih okuması, ilk Aztek hükümdarının insanlığa katkısını olumlu olarak değerlendirecektir, çünkü Aztek mirasının bazı yönleri bugün, özellikle de değerli olmaya devam etmektedir.
Acamapichtli, Tenochtitlan’ın yerlisi değildi. Hükümdarlar arasındaki kan ilişkileri on dördüncü yüzyıl Meksika’sında siyasetin önemli bir yönüydü ve nispeten yeni gelenler olarak Meksikalılar dezavantajlıydı. Culhua, Mexica’yı Tizaapan’dan daha yeni çıkarmış olsa da, topluluk dönemleri boyunca iki halk arasında bazı evlilikler olmuştu. Acamapichtli böyle bir birliğin ürünüydü. Babası Opochtzin bir Meksika lideriydi, annesi Atotoztli ise Culhua tlatoani Nauhyotl’un kızıydı. Ayrıca Coatlinchan Acolhua’sıyla da bağları vardı. 10. ve 12. yüzyıllar arasında Orta Amerika’ya hakim olan Tolteklerin soyundan geldiği söyleniyor. Aztekler gibi Toltekler de Nahuatl dilini konuşuyor ve birçok dini ve kültürel geleneği paylaşıyorlardı.
Bir önceki hükümdar olan Tenoch’un 1375’te ölümü üzerine, Tenochca calpulli’nin (meclis) yaşlıları, bölgedeki güçlü gruplarla bağları sayesinde yeni gelişen şehrin konumunu güvence altına alabilecek bir tlatoani seçmeye karar verdiler. Acamapichtli pozisyonu beceriyle yerine getirdiği ve şehrin gücünü önemli ölçüde artırdığı için konsey ilham verici bir seçim yapmış gibi görünüyor. Konsey, yetkisi ve üyeliği açısından, genellikle aileleri temsil eden en güçlü kişilerden oluşan Roma Senatosu ile karşılaştırılmıştır. Ancak, büyük işler yapan herkes üyeliğe yükseltilebilirdi. Bu nedenle, Aztek sistemi yarı demokratik olarak tanımlanırken, 1521’deki İspanyol fethinden sonra onun yerini alan sömürge yönetimi totaliter bir rejimdi.
Acamapichtli, belki yirmi kadar stratejik evlilik yoluyla siyasi ittifaklar kurdu. Tanrı Quetzalcoatl’ın torunu olarak kabul edildi ve ayrıca yağmur yağdırma ve fedakarlık gibi belirli dini görevleri yerine getirdi. Ancak, onun tanrısallığına olan inanç, ölümünden sonra değişmiş olabilir ancak ona “yenilmez savaşçı” deniyordu.
tlatoani kesinlikle kalıtsal bir unvan değil, seçilmiş bir makam olmasına rağmen, adaylar açıkça küçük bir prens sınıfıyla sınırlıydı ve Tenochtitlan’ın sonraki tüm yöneticileri Acamapichtli’nin soyundan geldi. Ölümü üzerine yerine oğlu Huitzilihuitl geçti.
Acamapichtli’nin hayatı hakkında nispeten az ayrıntı biliniyor, mirası, imparatorluğun ardışık yöneticileri (daha doğrusu bir konfederasyon) ve büyük ölçüde kurduğu Aztek medeniyetinin zengin kültürü ve zenginliği aracılığıyla yaşadı. İnsan kurban etme pratiği ahlaki bir kusuru temsil etse de, toplumun temeli olarak aileye verilen yüksek değer, sofistike bir imparatorluk yönetiminin oluşumu, ticaret ağlarının kurulması gibi Aztek yaşamının birçok yönü bugün ilgi çekici olmaya devam ediyor.
Kaynakça:
https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Acamapichtli
Yazar: Yakup Yiğit