İntihar Önlenebilir Bir Eylem midir?

Hiç kimse hayatını ölümle sonlandırmak istemez. kişiyi bu eyleme iten bir çok sebep olabilir. İnsanın kendi hayatına son vermesi eylemi olarak adlandırdığımız intihar, özellikle batı ülkelerinde daha fazla yaşanmaktadır. Batıda yaşayan insanların yaklaşık %10’u hayatını intihar ederek sonlandırdığı tespit edilmiştir.

İntihar Eylemi Kalıtımsal mıdır?

İntiharların temel sebebi olarak depresyon gösterilmektedir. Ancak yapılan araştırmalar insanların depresyonun en yoğun ve derin olarak yaşandığı dönemde değil depresyon başlangıcında daha fazla intihara meyil gösterdikleri tespit edilmiştir. Ancak New York Eyalet Psikiyatri Enstitüsü’nün yaptığı araştırmalar da da sadece depresyon ‘un değil, genetik faktörlerin de intihar üzerinde oldukça etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu duruma örnek olarak da intihar eden ünlü sanatçılar Ernest Hemingway ve Kurt Cobain gösterilmiştir. Bu ünlülerin aileleri incelendiğinde, dünyaca ünlü yazar Hemingway’in babasının 1928 yılında intihar ettiği, ayrıca 2 kardeşi ve torununun da intihar ettiği gerçeği vurgulanmaktadır.

Ölümüyle tüm sevenlerini yasa boğan Kurt Cobain’in 2 amcasının da intihar ettiği bilinmektedir. Ayrıca Cobain, intihar etmeden önce, intihar genlerini ailesinden miras aldığını belirtmiştir. Ayrıca ikiz kardeşler ve evlatlık edinilen ve intihar eden kişiler üzerinde yapılan araştırmalar da bu kişilerdeki intihar nedeninin %50’sinin genetik olduğu tespit edilmiştir.

Bu bilgiler ışığında, intihara eğilimi olabilecek kişilerin tespiti ile, bu kişilere doğru yaklaşımlar sayesinde intihar etmeleri engellenebilir.

İntihar Eyleminde Yaş ve Cinsiyet Faktörü

Yapılan araştırmalar intihar olaylarında en riskli yaş grubunun 15-24 yaş aralığı olduğunu göstermektedir. Kadınlardaki intihar oranının ise erkeklere göre 3 kat daha fazla olduğu görülmektedir. Ancak erkeklerin bulunduğu intihar girişimleri kadınlara oranla daha fazla ölümle sonuçlanmaktadır. Ancak çift uçlu duygu durum bozukluğuna sahip kadın ve erkeklerde intihar vakıaları eşit oranda ölümle sonuçlanmaktadır. 65 yaş üstü kişiler de intihar oranı diğer yaş gruplarına göre daha yüksektir.

Hangi İnsanlar Daha Fazla İntihar Ediyor?

Kötü evlilikler yaşamış ve evlilikleri boşanma ile sonlanmış, anti sosyal kişilik bozukluğu ve çeşitli psikolojik rahatsızlıklara sahip, kronik ve tedavisi mümkün olmayan rahatsızlığı bulunan, aşırı derecede yalnız kalmış kişilerde intihar olaylarına daha fazla rastlanmaktadır.

İntihar oranları çok yüksek olmasa da anne-babalarını kaybetmiş, kötü muameleye, tacize maruz kalmış, depresyonda olan, anti sosyal davranış özelliklerine sahip çocuklarda da intihar eylemleri görülmektedir.

Ergenlerde İntihar Nedenleri

Duygu durum bozukluğu yaşayan, kontrolsüz antidepresan kullanan, çeşitli davranış bozuklukları olan, madde ve alkol bağımlılığı olan ergenlerde intihar olaylarına çok sık rastlamaktayız. Ergenlik döneminde zaten çeşitli bunalımlar yaşayan ve kaygılı bir ruh haline sahip gençler, çevrelerinde gelişen bu tür olayları da örnek alıp taklit etme yoluna
gidebilirler. Bu nedenle ergenlik dönemindeki gençlerin davranışları iyi takip edilmelidir.

Ergen İntiharları Nasıl Önlenebilir?

– Bu konuda en büyük görev ebeveynlere ve öğretmenlere düşmektedir. Gencin davranışları çok dikkatli ve iyi bir şekilde analiz edilmelidir.

– Kişisel bakımda eskisine oranla daha önemsiz davranma, içe kapanıklık, ölümden sık bahseder olma, umursamaz tavırlar, notlarda belirgin düşüş, okula gitmemeye başlama, intiharla ilgili şiirler yazma, ölümle ilgili şarkılar dinleme ergenlerde intihar girişimine işaret edebilir.

– Bu dönemde duygusal durumları iniş çıkışlar gösteren ergenlerde anne babanın beklentilerini tam olarak karşılayamamanın verdiği eksiklik hissi, romantik bir aşkın ayrılıkla sonlanması ya da karşılıksız aşk, anne-baba ayrılığı, anne-baba ölümü önemli intihar nedenleri arasındadır.

– Ergen kendilik değerini yitirdiyse hayatını intiharla sonlandırması kaçınılmaz olmuş demektir.

– Bu davranışları tespit eden anne-baba çocuğuna sakin bir şekilde yaklaşmalı ve mutlaka bir uzmandan destek almalıdır. Uzmanın yönlendirmeleri ile de intihara meyilli olduğu tespit edilen genç yardım alması için ikna edilmelidir. Çünkü ergenlik döneminde gençler anne babalarında daha çok başkalarının fikirlerine önem verirler. Bunu bir uzman yardımı ile başaramıyorsanız, çocuğunuzun çok sevdiği ve arkadaş gibi gördüğü, paylaşımları olduğunu bildiğiniz aile bireylerinden de yardım alabilirsiniz.

İntihar Girişimine Etki Eden Kişilik Özellikleri, Rahatsızlıklar ve Yaşam Şekilleri

– Saldırgan, hayata ve insanlara kötümser bakan kişilerde intihar riski yüksektir.
– Yaşamanın bir anlamı olmadığını düşünen, hayata tutunacak bir neden bulamayan ve kendini yalnız hisseden, geleceğe dair umut besleyemeyen kişiler için intihar bir çıkış yolu olabilir.
– Psikiyatrik bozukluklar intihar nedenleri arasında ilk sırayı almaktadır. Majör depresyon, panik atak, uykusuzluk ve buna eklenen halisülasyon olan majör depresyonda tabloya eklenen panik atak, uykusuzluk ve halüsinasyonlar ayrıca alkol kullanımı intihar riskini artırır.
– Psikiyatristlere göre kişisel stres yaşanan dönemlerde, insanlarla birliktelik ve sosyal ilişkilerde bulunma imkanı olmayan kişilerde intihar oranı daha yüksektir. Buna dayanak olarak evli ve çocuk sahibi insanlarda intihar oranlarının düşük olması gösterilmektedir.
Sosyal bir düzensizlik içerisinde yaşayan, insanlarla iletişimi kopuk kişilerde intihar eğilimi daha fazla olmaktadır.

İntihar Önlenebilir mi?

Bu sorunun cevabı intihar edeceğini düşündüğümüz kişinin özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir. Ayrıca intiharı önlemek çok zordur. Eğer intihara eğilimi olan kişi depresyonda ya da psikiyatrik bir rahatsızlığa sahipse, bu kişinin düşünceleri sınırlı olduğundan size bu konuda yanıt vermeyebilir yardımınızı kabul etmeyebilir çünkü bu kişiler yardıma ihtiyacı olduğunun bilincinde değildirler.

İntiharı önlemek için ilk izleyeceğimiz yol, intihar eğilimi olan kişide psikiyatrik sıkıntılardan kaynaklı zihinsel bozukluğun tedavi edilmesidir. Bu durumda antidepresanların yanısıra bilişsel davranışçı terapinin daha etkili olduğu görünmektedir.

İntiharı engelleyebilmek için yapabileceğimiz en iyi şey, intihar eğilimi olan kişiyi bir psikiyatrist ya da psikoloğa gitmeye ikna etmektir. Eğer bu başarılabilirse ya da kişi bu konuda kendisi de istekli ise, o andaki sorunları ile daha kolay mücadele etmesi sağlanabilir.

İntihara eğilimli davranışları engellemenin en önemli yöntemlerinden biri, sağlıklı iletişimdir. Bu nedenle gerek uzmanlar gerekse diğer bireyler bu konudaki sorumluluğu üzerine almalılardır ki; intihar oranları düşürülebilsin.

İntihara meyilli kişilerde diğer insanlara göre farklı bir DNA çeşitliliği olduğu tespit edilmiştir. Bu durum ciddiye alınmalıdır. Doktorlar bu sayede kimin risk altında olduğunu rahatlıkla tespit edebilirler.

Bir İnsanın İntihar Edebileceğini Nasıl Anlayabilirsiniz?

Her zaman kesin olarak tahmin edilemeyen intihar riski, kişide görülen bazı belirtilerin ciddiye alınması yolu ile daha kolay tespit edilebilir.

– Kişi sürekli ölümden bahsediyor, ölümle ilgili şarkılar dinliyor bu tür yazılar, şiirler yazıyorsa, düşünceleri genelde ölümle meşgulse,
– Kişide klinik düzeyde depresyon ve farklı psikiyatrik rahatsızlıklar varsa,
– Kişide korkusuzca ölüme sebep olabilecek davranışlar söz konusu ise,
– Kişi önceden önemsediği çoğu şeyi artık yapmıyorsa, ilgilendiği etkinliklere uzaksa,
– Kişi kendini çaresiz, yalnız, umutsuz, yaşamdan soğumuş, bezmiş ve suçlu hissettiğini sık sık söylüyorsa,
– Keyifsiz, isteksiz, kaygılı bir ruh hali olduğu halde birden bire neşeli ve sakin bir ruh haline girdiyse,
– Kişi intihar isteğini sık sık ve açık bir şekilde ifade ediyorsa,
– Kişi insanlara veda etmek üzere ziyaretlerde bulunuyorsa, intihar girişiminde bulunma ihtimali yüksektir. Bu davranışları tespit edilen kişiler mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.

Asla umudunuzu yitirmeyin. Unutmayın ki; her gecenin bir sabahı, her kışın bir baharı var.

Kaynakça:

psikoterapi.pro
wikipedia.org

Yazar: Eda Şahan