Bağırsak Tıkanıklığının Nedenleri, Belirtileri, Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

Bağırsak tıkanıklığı, sıvıların ya da yiyeceklerin ince bağırsaklardan ya da kalın bağırsaklarından geçmesine engel olan bir tıkanıklıktır.

Bağırsak tıkanıklığının sebepleri arasında ameliyattan sonra karında oluşan lifli doku bantları, iltihaplı bağırsak, bağırsaklardaki enfekte keseler, kolon kanseri ve fıtıklar sayılabilir. Tedavi olunmadığında da bağırsağın tıkalı bölümleri ölebilir ve bu da çok ciddi sorunları beraberinde getirebilir.

Bağırsak Tıkanıklığının Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak tıkanıklığı belirtileri şu durumları içerir:
• İştah kaybı,
• Kramplı karın ağrıları,
• Kabızlık,
• Kusma,
• Karın şişmesi,
• Bağırsak hareketine ya da gaz geçişine sahip olamama durumu gibi belirtiler bağırsak tıkanıklığının başlıca belirtileridir.

Bağırsak Tıkanıklığının Nedenleri Nelerdir?

Bağırsak tıkanması tam olabileceği gibi, kısmi bir engel nedeniyle de olabilir. Bunun yanında bağırsak tıkanıklığına sebep olan etken, bağırsak kaslarının bağırsak hareketlerini yerine getirememesi ve mekanik bir engele bağlı olarak da gelişebilir. Bunun sebebi ise bağırsağın kasılabilme yeteneğini kaybetmesidir.

Mekanik engeller, bloke eden nedenler olup bağırsağın önünde yer alan besin maddelerinin ilerlemesini engeller. Bağırsak kaslarının düzenli olarak çalışmaması ve besin maddelerinin ve artıklarının bağırsakta ilerleyememesi durumunda ise mekanik bir engel yoktur. Böylesi bir durumda kaslar düzenli olarak çalışmadığı için bağırsak tıkanıklığı baş göstermektedir.
Bağırsak tıkanıklığa sebep olabilecek diğer durumları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Geçirilmiş karın ameliyatları ile gelişen karın içinde meydana gelen yapışıklıklar,
• Kasık fıtıkları,
• Karın içi fıtıkları- karın ön duvarı fıtıkları,
• İltihabi bağırsak hastalıkları,
• Bağırsakların kendi etrafında dönmesiyle oluşan bağırsak düğümlenmeleri,
• Bağırsak kanserleri ve polipleri
• Bazı vakalarda gerçekleşen bağırsak içine düşmüş safra taşları,
• Divertiküler hastalıklarda bağırsak duvarında meydana gelen enfeksiyonlara bağlı olarak bağırsak duvarının kalınlaşması,
• Bazı vakalarda bağırsağın bir kısmının ilerleyip, kendinden sonra gelen bağırsak boşluğunun içine girmesi,
• Dışkının kalın bağırsağın en son bölümünde sertleşmesi ya da taşlaşması sonucu meydana gelen tıkanıklık,
• Bağırsak içindeki bazı yabancı cisimlerin ya da sindirilmemiş olan gıda artıklarının bağırsağı tıkaması gibi nedenler bağırsak tıkanıklığının nedenleri arasındadır.

Bağırsak Tıkanıklığı Türleri

Bağırsak tıkanıklığının birden fazla türü mevcuttur. Bu türleri de temel olarak fonksiyonel, mekanik ve yalancı bağırsak tıkanması olarak ayırmak mümkündür:

Fonksiyonel Bağırsak Tıkanıklığı

Fonksiyonel bağırsak tıkanmasında en fazla görülen klinik tablo, omurgada ya da karında ameliyat sonrası ve bazı ilaçları aldıktan sonra, bağırsak felci ya da refleks olarak bağırsak durmasının görülmesidir. Karın bölgesinde meydana gelen apandisit, safra kesesi iltihabı, pankreas iltihabı ve peritonun iltihabı gibi bağırsak iltihapları geçici bağırsak tıkanmasına neden olabilir.

Mekanik Bağırsak Tıkanması

Bu kategoride bağırsak geçişi tamamıyla dışarıdan bloke edilir. Bu durum, önceki operasyonlardan sonra bağırsaklara baskı yapan tümörler ya da karındaki yapışmalar nedeniyle mümkündür. Ayrıca tıkanıklık bağırsaktaki hastalıklardan dolayı da meydana gelebilir. Bunun sebepleri arasında örneğin artan yaş ile birlikte bağırsaktaki tümörler, inflamasyon sebebiyle daralma, konjenital daralmalar, zayıf kan kaynağı sebebiyle daralma ya da bağırsaktaki yabancı cisimler gösterilebilir. Göbek/kasık ya da skar kırığı içinde sıkışmış olan bağırsak da bu tarz bir bağırsak tıkanıklığına sebep olabilir.

Yalancı Bağırsak Tıkanıklığı

Yalancı bağırsak tıkanıklığı, fiziksel bir tıkanıklık içermez. Bu açıdan kas ya da sinir problemleri bağırsakların koordineli olan kas kasılmalarını bozar, sıvıların ve yiyeceklerin sindirim sistemi boyunca yaptığı hareketleri yavaşlatır ya da durdurur. Bu durum da bağırsağın herhangi bir bölümünü ciddi şekilde etkileyebilir.

Bağırsak Tıkanıklığı Teşhisi Nasıl Yapılır?

Bağırsak tıkanıklığına tanı koyabilmek amacıyla kullanılan prosedür ve testler şunlardır:
Fizik muayene: Doktor öncelikle hastaya tıbbi geçmişini ve yaşadığı problemleri soracaktır. Daha sonra da hastalığı değerlendirebilmek adına fizik muayene yapacaktır. Karında şişlik ya da bir yumru varsa da bu durum bağırsak tıkanıklığını şüphelendirebilir. Bu nedenle de doktor, steteskop yardımıyla bağırsak seslerini dinleyebilir.

Röntgen: Doktor, bağırsak tıkanıklığı teşhisini doğrulamak adına karın röntgeni önerebilir. Ancak, bazı bağırsak tıkanıklıkları röntgenler kullanılarak görülemez.

Bilgisayarlı tomografi: Kesitsel görüntüler üretmek adına farklı açılardan çekilen bilgisayarlı tomografi, bir dizi olan X-ışını görüntüsünü birleştirir. Çekilen görüntüler ise standart olan bir X-ray’den daha fazla ayrıntı içerir ve bağırsak tıkanmasını gösterme imkanı daha yüksektir.
Ultrason: Geçlerde ve çocuklarda ve bağırsak tıkanması oluştuğunda, ultrason standart olarak tercih edilen bir görüntüleme türüdür.

Baryum veya hav lavmanı: Bir baryum veya hava lavmanı temelde, şüpheli tıkanma sebepleri için yapılabilecek kolonun gelişmiş bir görüntülemesidir. Bu prosedür esnasında, doktor rektum yoluyla kolona sıvı ya da hava baryum yerleştirir. Bir baryum ya da hava lavmanı aslında sorunu çoğu zaman düzeltebilir. Bu yüzden de başka bir tedaviye ihtiyaç kalmaz.

Bağırsak Tıkanıklığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tedavi için öncelikle bağırsak tıkanmasının nedenine göre bir tedavi planı yapılması gerekir. Bağırsak tıkanıklığın sebebi mekanik bir engel ise engeli kaldırmak için de ameliyat yapılması gerekir. Ameliyatta da mekanik engel tamamıyla ortadan kaldırılır. Örnek vermek gerekirse bu engel eğer bağırsak kanseri ise kanserli olan bölge çıkarılır, karın içi yapışıklık ise yapışıklıklar açılır, bağırsağın kendi ekseni etrafında dönmesi ise yaşanan bu durum düzeltilir, fıtık içinde bir bağırsak sıkışması ise de bağırsak fıtık içinden çıkarılarak fıtık tamiri yapılır. Özetle engel olan nedene uygun olarak bir ameliyat planlanır. Ancak tıkanıklığın sebebi mekanik bir engel değilse, yani engel kasların fonksiyon bozukluğuysa buna sebep olan durum düzeltilmelidir. Örnek verecek olursak bazı ilaçların kas hareketlerini engellemesi ya da hastanın ileri derecede elektrolit ve sıvı kaybetmesi bu duruma sebep olabilir. Eğer bu sebepler düzeltilir durumdaysa tıkanıklık durumu da kendiliğinden toparlanır.

Kaynakça:
https://www.saglik.org.tr/makale-haber/bagirsak-tikanikligi-nedir-bagirsak-tikanmasi-tedavisi-nasil-olur
https://www.kolonrektum.com/bagirsak-tikanmasi
https://medikalrehber.com/bagirsak-tikanikligi/

Yazar: Sevinç Urgenç