Özellikle iklimin sert olduğu bölgelerde, kışın buzlanmayı gidermek ya da buzlu yolun etkisini azaltmak adına, görevlilerce yollara tuz döküldüğü fark edilmektedir. Bu bilginin yanı sıra, tuz maddesinin dondurma yapımında da kullanıldığı bilinmektedir. Peki, bu mucizevi madde, birbiri ile çok farklı ve hatta zıt gibi görünün bu iki işlem açısından, hangi niteliklerine göre değerlendirilmektedir? Bu maddenin sırrı nedir?
Tuzun buz ile etkileşimi, aslında çok basit kimyasal yasalara dayanmaktadır. tuz, buzu çözerken, çözülen buz saf su olarak değil; tuzlu su olarak sıvılaşmaktadır. Yani, suya nüfus eden tuz ile beraber, donma noktası düşeceği için, donma durumu ertelenebilecek ya da önlenebilecektir.
Aynı yukarıda bahsedilen kural ışığında, buzlanmış yola dökülen tuzlar, buz ile karışarak buzlu su tabakası oluşturmaktadır. Bu şekilde donma noktasını olabildiğince düşüren bu uygulama sonrası, buzlu yollardaki tehlikeli buzlanma durumu engellenmektedir. Buna bağlı olarak, günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde üretilen tuzun yaklaşık %45’i bu amaç için imal edilmektedir.
Suyun donma noktası, 0 derecedir. Suya yapılan tuz ilavesi ile, bahsedilen bu donma sıcaklığı da düşmektedir. Örneğin, saf suya yapılan yüzde 10’luk bir tuz ilavesi, donma sıcaklığını -6 dereceye kadar indirmektedir. Yine benzer şekilde, %20’lik bir tuz ilavesi yapılan suyun -16 derecede donabileceği söylenebilmektedir. Fakat burada, tuz dökülen yolun yada buzun sıcaklığı, -16 dereceden de az durumda ise, tuzun erimeye ya da donma noktasına etkisi oldukça azalmış olur. Bu duruma bir başka örnek ise, buzulların olduğu denizlerde, deniz suyunun tuzluluk durumundan dolayı su yüzeyinin donmaya hemen başlamaması olarak verilebilmektedir.
Dondurma yapımında kullanılan tuz ise, yine aynı mantık ile karşımıza çıkmaktadır. Buradaki durum ise, dondurmanın karışımının hazırlanması sırasında istenilen kıvamın tutması için, malzemenin donmaması ve etrafının daha düşük donma sıcaklığına sahip olmasından ileri gelmektedir. Yani, gerekli olan karışımın ve kıvamın tutması adına, dondurma malzemesinin işlemler sonuçlanmadan donması istenmediği için, burada donma sıcaklığını düşürecek bir etkene ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla kullanılan etken malzeme ise tuzdur.
Donma noktasının düşürülmesi konusunda oldukça kullanışlı ve başarılı olan tuz, görevini gördükten ve etki ettiği karışımın doygunluğa ulaşmasının ardından ise, bulunduğu alana pürüzlü yüzey kazandırarak da kaymaları önlemektedir.
Kaynakça:
http://mavanalar.blogspot.com/2013/06/buzlu-yola-kisin-neden-tuz-atilir.html
Yazar:Baran Akçok