Cırcır Böcekleri Nasıl Canlılardır?

Yaygın Adı: Cırcır Böcekleri (Gryllus bimaculatus)

Familya: Gryllidae

Alt takım: Ensifera (Uzun Antenli Çekirge)

Takım: Orthoptera (Düzkanatlılar)

Tür sayısı: Yaklaşık 2.000 (yaklaşık 100 ABD)

Boyutları: Yaklaşık 1.5 mm 6 cm kadar

Fiziksel Özellikleri: Katydidler gibi akraba böceklerden, kriketlerin yalnızca orta bacağın ayağında 3 bölümleri olmasıyla ayrılır; çünkü katydidler 4 bölüme sahiptir; sıçrayan arka bacaklar kısa ve oldukça sağlamdır; antenler uzun ve incedir, bazen gövde uzunluğunun iki katı kadardır; dişi yumurtlama borusu düz ve silindiriktir; her ön bacakta duyma organı vardır.

Alışkanlıkları: Gün boyunca genellikle toprakta, taşların ve kütüklerin altında saklanarak ya da bitki örtüsünde bulunurlar; en çok geceleri aktiftirler, fakat bazıları gün boyunca aktiftir; bazı erkekler oyuk kazar.

Yaşam çizgisi: Erkekler dişileri genellikle “şarkı söyleyerek” cezbeder; çiftleşme geceleri olur ve bu nedenle çoğunlukla görülmez; dişiler yumurtlama borusunu yumurtalarını toprağa, yarıklara ve bazen bitkilere yerleştirmek için kullanır; dişiler bir seferde 1 yumurta bırakır.

Beslenme Tarzı: Muhtemelen Düzkanatlıların en hepçil olanıdır hem bitkilerle hem de diğer böceklerle beslenir çiçekler -özellikle polen bakımından zengin olan başçıklar- bazı türlerin en iyisidir.

Yaşam alanı: Çayırlar, parklar, bahçeler ormanlar dağlar, çöller ve mağaralar; bunun yanında karınca yuvaları.

Yeryüzünde dağlımı: Dünyanın her yerinde yaygındır.

Cırcır böcekleri şarkı söylemeleri ile ünlüdür. Asya’da kafeslerde tutulur ve şarkı yarışmalarına katılırlar. Sesleri, erkekler bir eşi cezbetmek için şarkı söylediğinden Kuzey Amerika’da da bilinir. Katydidlerle benzer olmakla birlikte, cırcır böcekleri temelde görüldüklerinden daha çok şarkı söylerken duyulabilen gece yaşayan bir topluluktur. Bir ya da ikisi daha fazla parlak olsa da, genellikle kahverengi veya siyah renklerin donuk tonlarındadır. Katydidlerde olduğu gibi, dişilerin yumurtlama borusu vardır. Katydidinkinden daha çok bir iğneye bile benzer; çünkü şekil olarak iğne gibidir. Hayvan artıklarını da ; içeren hem bitki hem de hayvan kökenli yiyecekler cırcır böceklerinin beslenmesinde yer tutar. Yaprak yemelerinin yanı sıra pek çok cırcır böceği çiçeklere, özellikle protein bakımından zengin olan polenlere ‘ düşkündür ve onlara ulaşmak için bitkilere tırmanırlar. Büyük sayılarda akın ettiklerinde, bazı cırcır böcekleri hasat edilmiş ürünler için yıkıcı haşereler olabilmektedir.

Gizli Çiftleşmeler

Çoğu başka düzkanatlılarda olduğu gibi, erkek cırcır böcekleri eşini cezbetmek için “şarkı söyler.” Kuzey Amerika’da yaz gecelerinde erkek tarla cırcır böcekleri Gryllus integer banliyö bahçelerinde yüksek sesle cırıldar. Pek çok başka cırcır böceği türü gibi erkekler oyuklarını kazdıkları ve şarkı söyledikleri en iyi alanlar üzerine birbirleriyle kavga edecektir. En büyük ve en güçlü erkekler, dişiyle çiftleşme olasılıklarını arttırarak, çiftlerin kurduğu eşleşmeye de saldıracak ve bozacaktır.

Ancak Gryllus iritegerde, en yüksek sese sahip olmak her zaman en büyük çiftleşme başarısını garantilemez. En yüksek cırcır böceği sesi dişileri çektiği gibi, çok zayıf sesli erkekler de çekici olabilir. Yan çizgilerde beklerler ve en yüksek cırcır böceği oyuğunda giden yolda dişilerle gizlice çiftleşirler.

Pek çok erkek cırcır böceği eş çağırmak için toprakta ya da bitki örtüsünde durur; çoğunluğunun çıkarılan sesin şiddetini ve ulaştığı mesafeyi artırmak için gelişmiş yöntemleri vardır. Bazı Oecanthus türü ağaç cırcır böceklerinin erkekleri, kendilerinden biraz daha büyük bir yaprakta armut şeklinde bir delik açarlar. Sonra deliğin yan tarafına kanatlarının kenarlarını tutturarak şarkı söylemeye başlarlar. Yaprağı bu şekilde

kullanarak cırcır böceğinin, herhangi bir yaprak kullanmadan çıkarılan sesin şiddetinden üç buçuk kat daha yüksek ses çıkardığı görülmektedir.

Ses Duvarı

Asyalı cırcır böceği Gymnogryllus elegans’ın siyah ve beyaz erkekleri uyanıktır. Diğer pek çok cırcır böceği türüyle benzer olarak erkek gün saatlerini geçirdiği bir oyuk kazar. Bir uçta boşluk bırakarak oyuğunun ağzına çamurdan bir duvar örer. Karanlık çöktükçe erkek oyuğundan çıkar ve kuyruk ucu boşluğa gelsin diye oturur. Sonra şarkı söylemeye başlar. Çıkardığı ses duvarlarla öyle bir artar ki, çok yaklaşılırsa ses, insan kulağı için zararlı hale gelir.

Bir dişiyi etkiledikten sonra, kur yapma basitten karmaşığa kadar çeşitlenebilir. Amerikan türü Hygronemobius allenide genellikle erkek, dişi üzerine binene kadar dişiye anteniyle vurur. Sonra çiftleşirler ve küçük spermatoforunu dişiye verir. Dişi, spermatoforu yemeden önce içerdiği sperm üreme kanalına girene kadar bir süre dolanır. Bu süreç, erkek başka bir dişiyi cezbetmeye başlamadan önce iki kez tekrarlanabilir.

Arka arkaya küçük spermatoforlar üretmenin bir dezavantajı, dişinin ilgisini kaybetmesi ve yeterli spermini dişiye sürmeden önce erkeği bırakmasıdır. Daha büyük bir spermatofor üretmek bir alternatiftir; ancak bu, daha büyük bir sperm miktarı dişiye geçerken, erkeğin dişiyi bir şekilde bağlı tutması gerektiği anlamına gelir. Yoksa dişi, boşalmadan önce spermatoforu yiyecektir. Kuzey Amerikalı siyah boynuzlu ağaç cırcır böceği, Oecanthus nigricornis’te dişinin dikkati alternatif bir yiyecek kaynağı sağlayarak korunmaktadır. Erkek spermatoforunu kabul ettikten sonra, erkeğin göğsündeki özel bir salgı bezi olan metanotal bezinden beslenir.

Savunma Araçları

Çoğunlukla cırcır böcekleri haki yeşili renkte, günışığında olası avcıların görüşünden saklanmakla yaşamlarını sürdüren, kahverengi ve siyahlara bürünmüş yaratıklardır. Geceleri koyu renkleri büyük gözlü avcıların bile onları fark etmelerini zorlaştırır. Ancak bazı türler ağaç kabuklarında daha açık bir yaşam sürer. Ağaç kabuğuna sıkıştıklarında, nerdeyse hiç gölgeleri olmasın diye, normal bir cırcırböceğinden daha düz bir gövde ile hem şekilli hem de renklidirler. Normal kahverengi ya da siyah renklenme yerine yeşiller, gümüşler ve griler şeklinde beneklidirler. Çoğunlukla benzer renkli likenlerle kaplı olan, çevrelerindeki kabukla iyi bir şekilde kaynaşmışlardır. Farkedilirlerse hızlıca kabuğa kaçarlar.

Karınca Misafirleri

Çok sayıda küçük cırcır böceği türünün karınca yuvalarında yaşadığı bilinmektedir. Bu alışkın olunmayan bir yaşam şeklidir; çünkü karıncalar zorlu avcılardır ve cırcır böcekleri için açıkça büyük bir tehlike olabilmektedir. Karınca misafirleri, bazıları uzunluğu 1.5 mm bulan dünyanın en küçük düzkanatlılarını içerir. Karınca misafiri cırcır böceklerine dair bilgimizin çoğu, Formica obscuripes dağınık karınca yuvasında yaşayan, Kuzeybatı Amerikalı, 3 mm uzunluğundaki tür olan Myrmecophila manni hakkındaki çalışmadan gelmektedir. Cırcır böceği yaşamının tamamını karınca yuvasında geçirir, fakat genellikle düşman olan ev sahibiyle geçinirken çok dikkatli olmalıdır. Cırcır böceği, fazla tehditkar görünen herhangi bir karıncadan kaçmak için çevikliğini kullanır.

Karıncalar birbirlerini kokularından tanır. Cırcır böcekleri, saldırıya uğramadan karıncalara bu kadar yaklaşmalarına izin verdiklerinden, karıncaların kokusunu aldıkları bellidir. Sonra cırcır böcekleri karıncaları ağızlarından yediklerini geri çıkarmaları için teşvik ederek beslenebilirler. Karıncalar normalde hangisinin yemeği geri çıkarması gerektiğini belirlemede işaretler kullanır. Cırcır böcekleri, karıncalar onları sorgusuz beslesin diye karıncaların işaretlerini taklit edebilirler. Bunun yanında cırcır böcekleri, karıncaların yüzeyini, yumurtalarını ve ev sahiplerinin yüzeyini kaplayan yağları almak için larvalarını tararlar. Karıncalar yuvalarına giderse, cırcır böcekleri onları takip eder.

Kaynakça:
BBC

Yazar: Tuncay Bayraktar