Saç dökülmesi (alopesi) ebeveynler için korkutucu ve sinir bozucu bir semptomdur. Çünkü ebeveynler tarafından özellikle çocukların saçlarını kaybetmeleri beklenmeyen bir semptomdur. Ne yazık ki, saç dökülmesi çocuklarda bile yaygın bir şikâyettir. Fakat çoğu durumda, saç dökülmesi geçicidir ve saçları tekrar çıkar.
Saç Dökülmesi
Çocuklarda saç dökülmesinin sebebi ilgili birçok insanın düşüncesi; çocukluk çağı kanserine bağlı olmasıdır. Bu hastalık saç dökülmesine neden olabilse de saç dökülmesinin asıl nedeni kanserin kendisi değil kemoterapi veya radyasyon (anagen effluvium) gibi kanser tedavileridir.
Saç aralarının normale göre açılmasıyla meydana gelen saç kaybı olan Telogen effluvium , çocuklarda saç dökülmesinin bir diğer klasik nedenidir. Ancak bu durum çoğu zaman ebeveynler tarafından iyi anlaşılmamaktadır. Telogen effluvium’lu çocuklar genellikle yüksek ateş, ameliyat, ani kilo kaybı hatta duygusal bir stres ile son zamanlarda bir hastalık geçirmişlerse, bu hastalıklardan sonra yaklaşık altı hafta ila üç ay sonra aniden çok fazla saç kaybederler.
Telogen effluvium’lu çocuklar, saçlarının zayıfladığı noktaya kadar, birkaç hafta veya aylarca büyük yığınlarda saçlarını dökmeye devam eder. Fakat daha sonra saçları altı ay içinde herhangi bir işlem görmeden tekrar uzamaya başlar. Bu saç dökülmesinin, stres etkeniyle çocuğun saçını normal saç büyüme evresinin yerine, istirahat veya uyku halinde bir evreye soktuğu için meydana geldiği düşünülmektedir. Daha sonra yeni saçlar çıkıncaya kadar dökülür ve sonra saçlar için normal büyüme aşamalarını takip eder.
Saç Dökülmesinin Yaygın Sebepleri![Çocuklarda Saç Dökülmesinin Nedenleri]()
Çocuklarda ve gençlerde saç dökülmesinin en çok bilinen nedenleri şunlardır;
• Saç derisi hastalığı olan saçkıran (tinea capitis) çocuklarda saç dökülmesinin en yaygın nedenlerinden biridir. Genellikle 3-5 yaş arası çocuklarda rastlanır. Saç hastalığında, kırmızı dairesel bir lezyon olmasının yanında, saç dökülmesi kaşıntılı, saç derisinde pullu lezyonları hastalığın tanınmasını kolaylaştırır. Saçkıran belirtileri ve semptomları daha hafif olabilir. Saç dökülmesi veya kaşıntı olmadan saç dökülmesi yerine kırık saç telleri (siyah nokta tinea capitis) belirtileri ile de hastalık seyri gözlemlenebilir.
• Bakteriyel enfeksiyonlar, saçkırana benzer görünen bazı saç dökülmelerine neden olabilir. Bu saç dökülmesinde saçkıran değil, genellikle Staph aureaus bakterileri neden olur.
• Traksiyon alopesi, başının arkasında temporal bölgedeki sürtünmelerinden dolayı bu bölgedeki saçlarının dökülmesidir. Yeni doğanlarda ve temporal kısımda sıkı örgüler veya at kuyruğu yapan çocuklarda sık görülür.
• Diğer saç dökülme sebepleri arasında yer alan saç çekme veya oynama alışkanlığı; başparmağını emen, emzik emen veya battaniyeyi ovalayan bebekler ve küçük çocuklar için bir alışkanlık olabilir. Bu alışkanlık genellikle iki ya da üç yaşlarında unutulurken, bazıları üç ila beş yaşına gelinceye kadar saç çekmeye devam edebilir. Bu alışkanlık görmezden gelinse de bazen bazı saç dökülmelerine neden olacağından, çocuğun saçını kısa kesilebilir veya rahatsız ediyorsa onu diğer alışkanlıklardan birine yönlendirmeye çalışalabilir.
• Trichotillomania dürtü bozukluğu ile tekrarlayan şekilde saçları yolma olarak adlandırılan bu hastalık genellikle obsesif komposif bozuklukla ilişkili olduğu düşünülse bile DSM4 olarak ayrı bir hastalık kategorisindedir. Ve psikolojik zorunlulukla saçını yolma, çekmeden önce veya çekmeye karşı müdahalede gerginlik hisseden ve saçlarını çekerken zevk, memnuniyet veya rahatlama hisseden çocuk veya genç hastalığı olarak tanımlanır. Bu çocukların gözle görülür saç dökülmesi olduğunda genellikle trichotillomania konusunda uzmanlaşmış bir çocuk psikiyatrı veya çocuk psikoloğunun tedavisine ihtiyaçları vardır.
• Alopesi areata çocuğun otoimmün bağışıklık sisteminin saç köklerine saldırması ile saç dökülmesine sebep olur. Alopesi areata çocuğun kafa derisindeki veya başka bir vücut kısmındaki yuvarlak veya oval yamalardaki saç dökülmesine neden olan bu rahatsızlık olduğu düşünülmektedir. Saçkıranın aksine, bu hastalığın yuvarlak yamalarında yer alan kafa derisi kızarıklık veya bölgesel dökülme olmadan tamamen pürüzsüzdür. Tedaviler arasında steroid enjeksiyonları ve bazı topikal ilaçlar bulunur. Neyse ki, saç uzaması çoğu zaman kendi başına da olabilmektedir.
• Saç dökülmeye sebeb olan saç hastalıkları arasında Alopesi totalis ve alopesi universalis’da vardır. Ancak çocuğun tüm saç derisini (alopesi totalis) ve tüm vücut tüylerini (alopesi universalis) kaybetmesi dışında Alopesi totalis ve alopesi universalis, alopesi areata’ya benzer. Tedavi başarısı ve saç çıkma şansı, alopesi totalis ve alopesi universalis için alopesi areata için olduğundan daha düşüktür. Pediatrik bir dermatolog, çocuğun bu rahatsızlıklardan herhangi biriyle tedavi edilmesine yardımcı olabilir. Alopesi areata için daha önce sözü edilen tedavilere ek olarak, diğer tedaviler ultraviyole ışık tedavisi (PUVA), oral steroidler veya oral siklosporin içerebilir.
Yüksek kaliteli bir peruk bazen alopesi areata ve alopesi totalisi için en iyi tedavi yöntemidir.
Saç Dökülmesinde Diğer Nedenler
Saçkıran, saç çekme, traksiyon alopesi ve yukarıda bahsedilen diğer saç dökülmesi nedenlerine ek olarak, saç dökülmesinin az rastlanan nedenleri arasında şunlar olabilir:
• Hipotiroidi ve hipertiroidi de dahil olmak üzere tiroid hastalıkları
• Sistemik lupus eritematozus, diabetes mellitus veya demir eksikliği anemisi gibi hastalıklar
• Yetersiz beslenme
• A vitamini toksisitesi
Çocuğun, bu rahatsızlıklardan herhangi birine sahip olması durumunda, saç dökülmesi dışında başka semptomlar göstermesi beklenir. Örneğin A vitamini toksisitesi ayrıca baş ağrısı, görme değişiklikleri, sinirlilik, kusma ve kilo kaybı vb. semptomlar gösterir. Saç dökülmesine, saç kırığının yapısal anormallikleri de neden olabilir, bu da genellikle kolay kırılma ve kuru, kırılgan saç telleri ile sonuçlanır. Pediatrik bir dermatolog, genellikle bu tür anormallikleri, saç tellerini mikroskop altında bakarak tanımlayabilir.
Çocuk saçını kaybediyorsa, doktora yapılacak bir ziyaret muhtemelen ilk adım olabilir. Doktor, saçkıran, traksiyon alopesi ve telogen effluvium gibi yaygın saç dökülme nedenlerini teşhis edebilecek ve tedavi edebilecektir. Trichotillomania ve alopecia areata dahil diğer koşullar için, çocuk doktoru daha fazla tedavi için bir uzmana yönlendirecektir.
Kaynakça:
Habif: Klinik Dermatoloji, 4. baský. Mosby; 2009.
Kliegman: Nelson Pediatri Ders Kitabý, 18. baský. Saunders; 2011.
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu