Yüz maskeleri hayatın normal bir parçası haline geldi ve artık halka açık alanlarda takılması gerektiğinin herkes (çoğunluk) farkındadır. Bunun yanında maske takılması zorunlu bir uygulamadır. Ancak koşarken ya da spor yapılırken ne zaman takılması gerektiğine dair cevap her zaman net değildir. Bu yazıda Spor tıbbı uzmanı Caitlin Lewis tarafından hazırlanan bir makale doğrultusunda yüz maskesi kuralının koşucular için ne zaman geçerli olduğunu ve ne zaman takılmasının uygun olduğu üzerine bilgiler verilmektedir.
Günümüz koronavirüs salgınında kalabalık parkların ve patikaların resimleri, bir araya toplanmış insan yığınları, toplanarak farklı etkinliklere katılanların resimlerini hemen hemen herkes her gün görmektedir. Bunun yanında bu kalabalık ortamlarda bulunan kişilerden bir kısmı maske kullanımına özen gösterirken, diğer bir kısmı sanki bu salgın yokmuş gibi davranmakta ve maske takmamaktadır.
Bu umursamaz insanların tutumları yüzünden sağın tüm Dünyada aldı önünü gidiyor ve hayatlarından vazgeçerek mücadele edenlerin çabalarını boşa çıkartıyor. Dr. Lewis’e göre genel itibari ile kişiler dışarıda koştukları zaman yüz maskesi takmaları gerekip gerekmediğini merak ediyorlar ve bu konuda soru açıyorlar. Merak ettikleri bu sorunun yanıtı ise nerede koştuğuna bağlıdır.
Amerika da bazı eyaletler ve şehirler yüz maskeleriyle ilgili kendi özel gereksinimlerini yayınlamış, bu nedenle önce yerel sağlık yetkililerine danışması gerekir. Ama gerçekten maske takılıp takılmaması yaşanılan yere ve koşmayı planlanan yere bağlıdır.
Genel bir kural olarak, fiziksel mesafenin korunmasının zor olduğu bir alanda koşarken bir yüz maskesi takılmalıdır. Dr. Lewis, eğer koşulan yer başka insanların yanından geçilecek veya kalabalığın içine girmeyi gerektiren bir ortam ise maske takılması gerektiğini belirtmektedir. Ancak, ara sıra başka bir koşucu veya köpek gezdirenlerle karşılaşılacak bir ortam ise veya mahalle de yalnız koşuluyorsa, muhtemelen bir yüz maskesi takılmasına gerek olmadığını söylüyor. Bunun yerine, çok yaklaşmaktan kaçınmak için karşıdan karşıya geçerken dikkatli olunmalı ya da geçerken karşıdaki kişiye en az altı adım mesafeli olunmalıdır.
Aynı kural, yürüyüş veya bisiklete binme gibi diğer açık hava etkinlikleri için de geçerlidir. Ancak bir yüz maskesi takmanın asla sosyal mesafenin yerini tutmayacağı unutulmamalıdır. Düşünüldüğünde maske kullanımı kişinin kendi solunum damlacıklarının başka biriyle temas etme olasılığını azaltır. Çünkü bu damlacıklar virüsü taşıyor olabilir ve henüz covid teşhisi konmamış olabilir. Ya da belkide ilerideki dönemde de teşhis konulamayacak asemptomotik taşıyıcı kişilerden biri olabilir. Kalabalık bir parkta kişinin yanından başkaları koşuyor veya bisikletle geçiyorsa, onların bu damlacıkları almasını kimse istemez değil mi?
Aynı durum, izole bir dağ yolunda koşan kişi için de geçerlidir. Dr Lewis, eğer koşu yaparken kişinin yanında kimse yoksa yani yalnız koşuyorsa ve etrafta maske takarak koruyacak kimse yoksa, bu yüzden gerçekten maske takılmasının gerekli olmadığını belirtiyor.
Yüz Maskesi Kişinin Koşmasını Nasıl etkiler?
Dışarıda koşmanın veya bisiklete binmenin yüz maskesi takmayı gerektirdiği bir bölgedeyse, aklında bulundurulması gereken birkaç nokta vardır. Dr. Lewis’e göre “Bir yüz maskesi hava akışınızı azaltır ve nefes almayı biraz zorlaştırır” Bu da oksijen seviyelerini azaltır veya karbon dioksit seviyelerini koruyan bir durumdur. Dolayısıyla kişinin koşu anındaki muhtemelen performansını veya hızı olumsuz yönde etkilenir.
Aynı zamanda kişi maske ile koşuyorsa nefesini tutmakta daha zorlanabileceği anlamına gelir. Formda olsa bile normalde olduğundan kendini daha çabuk yorgun hissedebilir. Bu nedenle, koşunun temposu ve yoğunluğunun değiştirilmesi gerekebilir. Eğer maskeyle kendini zorlayıcı koşu yapılıyorsa bu bazı semptomlarka kendini gösterecek bazı şikâyetlere neden olabilir. Semtomlar arasında şunlar yer alır;
• Göğüs ağrısı.
• Baş dönmesi veya baygınlık
• Zorluk veya zor nefes alma.
Eğer bu semptomlardan bir veya birkaçı görülüyorsa maskeyi çıkarmak için uygun bir ortam sağlandıktan sonra maskenin çıkarılması gerekir. Derin nefes alınmalı ve nefes alıp verme durumu normalle dönene kadar oturarak dinlenilmelidir. Daha sora yürüyebilecek duruma gelene kadar beklenmeli ve kendini iyi hissettikten sonra yola devam edilmelidir.
Oksijen seviyelerinde yaşanılan geçici düşüklük kısa bir süre dinlendikten sonra genelde düzelen bir durumdur ve vücut kendi kendini tolere eder. Eğer zinde kalmak için koşu yapma tercih ediliyorsa yukarıda belirtilen maske takma kurallarına riayet edilerek spor yapılabilir. Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde ve dolayısıyla Covid-19 ile mücadele düzenli egzersiz yapmak önemli adımlardan biridir. Aynı genel sağlığın korunmasında sağladığı yararlar gibi. Bu yüzden spor yapmak ve dengeli beslenmek için sağlıklı yaşam koşulları geliştirilmesi sağlıklı bir yaşam için önemli adımlardır.
Yüz Maskesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yüz maskesiyle koşmak, özellikle dışarısı soğuk veya ıslaksa, nemli bir kumaş parçasının yüze sürtünmesi gibi nahoş bir his verir. Dr. Lewis, “Terli veya ıslak bir maske filtrelemede daha az etkili olacaktır” açıklaması yapmaktadır. Ayrıca kişi daha az nefes alabilecek ve daha rahatsız olacaktır. Bunun için nem emici bir kumaştan yapılmış egzersiz yüz maskeleri tercih edilmelidir. Ancak seçilen bu maskelerin çok kalın veya kısıtlayıcı bir materyalden üretilmediğine dikkat edilmelidir.
Çoğu çalışan özel yüz maskesi, başın veya kulakların etrafına dolanan telli veya elastik geleneksel şekilli bir maske formunda üretilir. Maske yüze tam oturmalı, burnu ve çeneyi örtmelidir. Uygun şekilde takılmış bir maske, maskenin yüzde kaymasını ve yüze dokunma ihtiyacını azaltacaktır. Ayrıca koşu maskesinin temiz tutulması da önemlidir.
Dr Lewis, koşu rotasyonunda birkaç maske bulundurulması ve her seferinde yenisinin kullanmasının en iyisi olduğunu belirtmektedir. Özellikle uzun bir koşuya çıkılıyorsa veya çok terleyen biriyse en azında koşunun yasında maske değiştirilmelidir. Ayrıca maskeyi takıp çıkartmadan önce eller iyice dezenfekte edilmelidir ve maske gereken şekilde varsa belirlenmiş çöp kutularına poşetli bir şekilde atılmalıdır.
Kaynakça:
https://www.runnersworld.com/news/a32051593/wearing-a-mask-while-running/
https://www.nytimes.com/2020/05/30/health/running-exercising-masks-coronavirus.html
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu