Genelde protein yapılı olan ve kimyasal reaksiyonlarda katalizör(hızlandırıcı) olarak kullanılan organik yapılı maddeye enzim denir. Bu tanım ile basit bir yapıyı andıran enzim aslında hayatımızın devam etmesi için mecburi bir maddedir. Enzimler olmasaydı yaşam olmazdı. Binlerce farklı enzim türü vardır ve hepsinin farklı farklı görevleri bulunmaktadır.
Enzimler canlının yapısında gerçekleşen reaksiyonların hızlanmasından hariç bir çok görev üstlenmiştir. İnsanların kullandığı bir çok gıda maddesinin temelinde de enzimlerin yeri büyüktür. Örnek olarak ekmek, peynir, kahve, şeker, vitamin sirke gibi gıdaların üretilmesinde ayrıca kimyasal temizlik ilaçlarının üretiminde, antibiyotik üretiminde ve benzer sektörlerde de kullanılmaktadır. Hastanelerde doktorların yaraları temizlemek için kullandığı, kanı çözen ve bazı hastalıkların teşhisinde kullanılan enzim türleri vardır.
Doğa felaketi olarak bilinen, petrol tankerlerinin denizde kırıma uğraması sonucu doğaya saçılan petrolün çevreye verdiği zararların azaltılması, hatta yok edilmesi içinde enzimler kullanılmıştır. Enzimler bu petrol ürünlerini kimyasal reaksiyonlarla parçalayarak sudaki ve çevresindeki canlıların yiyebileceği hale getirmektedir.
Enzimler olmasaydı insanların bir çok duyuları çalışmaz durumda olacaktı. Sinir hücrelerindeki iletimin hızı görme işitme gibi tüm duyularımız enzimler sayesinde hızlı bir şekilde gerçekleşmektedir.
Enzimler DNA daki kalıtsal bilgiye göre oluşturulur. Yapısında mineral ve ya vitamin bulundurup bu iki yapıya görede isim almaktadır.
Enzim vitaminden oluşuyorsa koenzim denir. Eğer bu enzim minerallerden oluşmuş ise kofaktör adını alır. Görev alanları birbirinden çok farklıdır. Canlı hücresindeki reaksiyon çeşidi kadar enzim türü vardır. Hücrede kullanılan enzimler nasıl girdiyse reaksiyon sonucunda da aynen çıkar fakat ömürleri bitince parçalanırlar. Sıcaklıktan 35 dereceye kadar olumlu etkilenirler ama sıcaklık artışı devam ederse enzim kullanılamaz hale gelir. Soğuk olduğu durumlarda enzim görev yapamaz, yapısında da bozulma gerçekleşmez. PH dercesi de enzimlerin çalışmasını olumlu ya da olumsuz yönde etkilemektedir. Enzimler için en iyi ph 7 dir. Fakat bazı enzimlerin istisna durumları vardır(pepsin enzimi ph:2 de tripsin enzimi ph:8.5 de iyi çalışır)
Yazar: Sinan UZA