Etik terimi, Yunanca Ethos (karakter) sözcüğünden köken almaktadır. Etik, felsefenin ahlakla ilgilenen alt dalıdır. Yakın anlamlarda kullanılmasına rağmen ahlak felsefesi ve ahlak farklı kavramlardır.
A
hlak, bir toplumda insanların davranışları ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenlemek amacıyla kabul edilmiş, yerleşmiş normlar ve kurallar bütünüdür. Ahlak sistemi olmayan bir toplumdan söz etmek mümkün değildir, ne kadar eski olursa olsun en eski toplumlar için bile ahlak söz konusudur. Tarihsel açıdan ele alındığında, bir kurallar sistemi olarak ahlakın, din ve toplum sözleşmesi olmak üzere iki kaynağı vardır. Ahlak, ilgili toplumdaki insanların eylemlerini belirleyen, tarihsel süreç içinde bir kuşaktan diğerine aktarılan, aktarılırken belli bir dönüşüme uğrayan kurallar sistemidir.. Ahlak, bütün unsurlarıyla bireye hazır sunulan normlar bütünüdür. Burada birey büyük ölçüde pasiftir. Ayrıca ahlak yereldir. Oluştuğu topluma ve zaman dilimine göre değişir, dönüşür. O halde ahlak ve ahlaklılık kavramları, tarihsel olarak yaşayan bir şeydir, somuttur ve özneldir.
Etik ise, ahlakı felsefi açıdan inceleyen düşünce sistemidir, yani ahlak felsefesidir. Ahlakın ne olduğunu, ahlaki olarak iyi ve kötü eylemin hangi temellere dayandığını inceler. Toplumun koyduğu ahlaki kuralları akılcı ve sistematik bir şekilde sorgular, tartışır. İyi-kötü ya da doğru-yanlış eylem var mıdır gibi sorulara yanıt arar. Ahlaklılığın dayandığı ilkelerin temelini araştırır, gerekirse değiştirir, yeni kurallar koyar. İnsan davranışlarında olması gerekeni ortaya koymaya çalışır. Bu nedenle etik; soyuttur, teoriktir ve evrenseldir. Bireyin ahlaki kuralları hazır bulduğu değil, bütünüyle kurucu ya da etkin olduğu bir alandır.
Sonuç olarak ahlak somut, yerel ve pratik; etik ise soyut, teorik ve evrenseldir.
Ahlak felsefesinin temel kavramları; iyi-kötü, özgürlük, sorumluluk, erdem, vicdan, ahlak yasası, ahlaki karar, ahlaki eylem, mutluluk ve ödevdir.
Ahlak felsefesinin temel soruları ise şu şekildedir:
– Ahlaki eylemin bir amacı var mıdır?
– İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgür müdür?
– İnsan neye karşı ahlaklıdır?
– Ahlakın kaynağı nedir?
– Ahlak yargısını diğer yargı türlerinden ayıran özellikler nelerdir?
– Evrensel bir ahlak yasası var mıdır?
Her felsefe alanında olduğu gibi, ahlak felsefesindeki sorulara da filozoflarca farklı yanıtlar verilmesi, farklı felsefi akımları ortaya çıkarmıştır. Hazcılık (Hedonizm), Faydacılık, Bencillik (Egoizm), Anarşizm, Nihilizm gibi…
Ahlak felsefesinin amacı, ahlaki ilkeleri sorgulamak, iyi ya da kötü olarak nitelendirilen insan davranışlarının temelini ortaya koymak, bu konuda karşılaşılan sorunlara çözüm üretmektir.
Kaynakça:
Felsefeye Giriş – A.Kadir ÇÜÇEN
Yazar:Tuğçe Baş