Halı böceği, evlerde yaygın olarak bulunan bir böcek türüdür. Bu böcek türü her yerde bulunabilmektedir, ancak çoğunlukla dolap, hava boşlukları ve süpürgeliklerde daha yoğun yaşamaktadırlar. Yetişkinler 1,5 ila 3 mm uzunluğunda ve oval şekildedirler. Halı böcekleri benekli siyah, beyaz, kahverengi, sarı ve turuncu renklerine sahiptirler. Larvalar, genç halı böcekleri 3 ila 6 mm uzunluğunda ve bronz veya kahverengimsi renklere sahiptirler. Vücutları kıllarla kaplıdır ve büyüdükçe derilerini dökmektedirler. Ayrıca halı böcekleri kıyafet ve kilimler de yaşadığı için daha fazla tehdit oluşturmaktadır.
Halı böceğinin yaşam döngüsü boyunca, görünüm önemli ölçüde değişmektedir. Hayata bir yumurta olarak başlamaktadırlar, daha sonra yetişkin böcekler olarak ortaya çıkmadan önce larva aşamasına ve pupa aşamasına geçmektedirler. Böcek türlerine bağlı olarak, yılda bir ila dört kez çoğalmaktadırlar. Genellikle böcekler üç grup halinde ve toplamda 60 ila 300 arasında yumurta bırakmaktadırlar. Bu böcekler yumurtlama evreresini daha sıcak mevsimlerde yapmaktadırlar. Dişi böcekler yumurtalarını, yumurtaların gelişmesi için bol miktarda yiyeceğin içine koyma eğilimindedirler. Yumurtalar türlere bağlı olarak beyaz veya krem rengindedir ve beş ila 20 gün arasında yumurtadan çıkmaktadır. Yumurtalar çok küçüktür, yaklaşık 6 ila 12 mm uzunluğundadır ve oval bir şekle sahiptirler. Yumurtaların bir ucunda diken gibi görünen çıkıntılar bulunmaktadır. Dişi böcek yumurtaları, döşeme, dolap, çekmece, yumurtaların beslenmesi için toz, tüy veya saç bulunan alanlara koymaktadırlar. Bu aşamada böcekler küçük, iyi gizlenmiş ve sıklıkla yerleştirildikleri bölgeye karıştıkları için tespit etmek olası değildir.
Halı böceği larvaları türden türe değişiklik göstermektedir. Tipik olarak larvalar kaba tüylere sahiptir, yaklaşık 5 mm uzunluğundadır ve ayrıca oval veya uzun bir şekle sahip olmaktadırlar, genellikle belirgin beyaz ve ten rengi çizgili kahverengi bir renktirler. Siyah halı böceği larvaları sarı renkte daha büyük ve daha koyu olma eğilimindedir. Vücuttaki ve kuyruktaki her iki türdeki tüyleri fark edilmektedir.
Halı böceklerinin yoğun olarak görüldüğü zamanlar, yaşam döngüsü açısından bakıldığında, bu böceklerin en zarar verici olduğu zamandır. Bu, larvalar deri dâhil döşemeli eşyalar gibi hemen hemen her şeyi yemektedirler. Ölü böcekler ve kemirgenler, kıyafetler, evcil hayvan yemi, kırıntılar ve saçlarla beslenmektedirler. Bu aşamadaki larvalar, yiyecek kaynakları arayan bir bölgeden diğerine geçmektedirler. Bu, daha kolay tespit edilebilecekleri aşamadır. Böcekler yetişkin olduktan sonra polen ve nektarla beslenmektedirler, hatta tahıl bile yemektedirler. Yaygın olarak görülen halı böcekleri yetişkin böcekler haline geldiğinde, yaklaşık 3 ila 5 mm uzunluğundadırlar. Siyah başları ve kahverengimsi siyah kanatları bulunmaktadır.
Halı Böceklerini Çeken Nedir?
Halı böcekleri genellikle iç mekanlarda ışığa ve sıcaklığa gelmektedirler. Genellikle, sadece evin içinde uçmaktadırlar, ancak evcil hayvanlara veya kıyafetlere de girmektedirler. Bazı türler tohum, tahıl, evcil hayvan yemi ve diğer bitki bazlı maddeleri istila etmektedirler ve bunlarla birlikte gelmektedirler. Ayrıca içeri girdikten sonra kıyafetler üzerindeki ter kokularına gelmektedirler. Halı böceklerinin eve girmesini önlemeye yardımcı olmak için uygulanabilecek bazı yöntemler vardır. Bu yöntemler aşağıdaki gibidir:
• Temiz kıyafetler uzun süre saklamadan önce yıkanmalı ve kuru bırakılmalıdır. Bu işlem, yumurtaları öldürmektedir.
• Giysiler hava geçirmez kaplarda saklanmalıdır ve arada bir kontrol edilmelidir.
• Dolapta ve depolanan kıyafetlerde naftalin kullanılmalıdır.
• Halı, kilim ve döşemeli mobilyaların yanı sıra hava deliklerini ve süpürgelikleri düzenli olarak temizlenmelidir.
• Dışarıdan alınan çiçekler evin içine sokulmadan önce kontrol edilmelidir
• Kapılar ve pencereler kapalı tutulmalıdır
• Evde ölü böcekleri, örümcek ağları ve hayvan yuvaları temizlenmelidir
Halı Böceği Isırır mı?
Halı böcekleri ısırmamaktadır. Çöp, yani çoğunlukla ölü hayvan artıkları veya diğer döküntülerle ve ayrıca kuru maddelerle beslenmektedirler.
Halı Böceği Döküntüleri
Bazı kişiler halı böceklerine alerjik olmaktadırlar. Kişiyle temas ettiğinde alerjik reaksiyona neden olmaktadırlar ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Cilt
• Göz
• Solunum yolları
• Sindirim yolu
Bununla birlikte halı böceklerinin alerjik reaksiyon belirtileri bulunmaktadır ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Gözlerde kızarıklık, kaşıntı ve sulanma
• Burun akıntısı
• Kaşıntılı cilt
• Welt veya ısırık gibi görünen ve yanma hissine neden olabilecek döküntü
• Kurdeşen
• Gastrointestinal sorunlar
Halı böcekleri ve dökülen derileri evden çıkarıldıktan sonra alerjik reaksiyonun belirtileri ortadan kalkmaktadır. Kişilerin uzun süreli maruz kalma ile duyarsızlaştıklarına dair bazı kanıtlar da bulunmaktadır, ancak böceklerden kurtulmak genellikle en iyi seçenektir.
Halı Böceği Alerjilerinin Belirtileri
Çoğunlukla, halı böcekleri larva aşamasında eve zarar vermektedir ve bazı kişiler için alerjiye neden olabilmektedir. Semptomlar değişiklik göstermektedir, ancak genellikle halı böceklerine alerjisi olan kişi kızarıklık ve kaşıntı yaşamaktadır. Duyu bir sivrisinek ısırığına benzemektedir, kaşıntı ağrılı ve hafifletilmesi zor olmaktadır. Kaşıntı eller ve bacaklar da dâhil olmak üzere vücudun diğer bölgelerine yayılmaktadır. Döküntüler ortaya çıkmaktadır ve kaşıntı oldukça ağrılı olabileceğinden, günlük rutinleri etkilemekte ve uyku bozukluklarına neden olmaktadır.
Diğer Zararlı Riskleri
Halı böcekleri potansiyel alerjik reaksiyonun ötesinde kişiler için herhangi bir risk oluşturmasa da, larvalar genellikle kumaşın içinden geçerek bazı kumaşlara zarar vermektedir. Genel olarak sadece doğal, hayvan bazlı kumaşları yemektedirler ve bunlar aşağıdaki gibidir:
• Yün
• Tüyler
• Keçe
• Kürk
• İpek
• Deri
Ayrıca doğal lifli doğal saç fırçaları, saçlar ve evin etrafında toplanan diğer insan ve hayvan döküntüleri gibi öğeleri de yemektedirler. Halı böcekleri genellikle pamuk, keten veya diğer bitki bazlı veya sentetik kumaşları yememektedirler, ancak kumaş karışımlarını veya hayvansal ürünlerle bezenmiş kumaşları yemektedirler. Genellikle halıların kenarlarının yanı sıra kenarlarında veya kumaş kıvrımlarında yer almaktadırlar. Bununla birlikte sadece larvalar kumaştan beslenmektedirler ve yetişkinleri nektar ve polen yemektedirler.
Halı Böceği Enfestasyonu Tedavileri
Halı böcekleriyle uğraşmak için en popüler ve önerilen tedavi Borik asittir. Çevrimiçi olarak mevcuttur ve kişiler için tamamen zararsız bir maddedir. Bu toz evin etrafına serpilmelidir, bir süre beklettikten sonra sadece elektrikli süpürgeyle temizlenmelidir. Asidi halılarda iki saatten fazla bırakılmamalıdır ve ayrıca hangi yüzeylere ve kumaşlara borik asit uygulandığı bilinmelidir. Çünkü borik asitin ağartıcı bir özelliği bulunmaktadır ve buda koyu kumaşların beyazlamasına etken olabilmektedir. Koyu kumaşlar söz konusu olduğunda, Borik asidin ağartma yoluyla hasara neden olabileceğinden endişe duyan kişi, bunun yerine bir böcek ilacı kullanabilmektedir. Böcek ilacı seçerken, ürünün etiketi kontrol edilmelidir ve halı böceklerini yok etmek için etkili bir yol olduğundan emin olunmalıdır. Ayrıca klorpirifos, bendiokarb ve alletrin gibi bileşenler içeren ürünlerin hepsi halı böcekleriyle mücadele için iyi bir seçenektir.
Hangi ürünü kullanılırsa kullanılsın, talimatlar dikkatlice okunmalıdır ve takip edilmelidir. Gerekirse eldiven ve gözlük takılmalıdır, pencereler açılmalıdır ve uygulamayı yapılırken evin içinde bulunan kedi, köpek, kuş ve balık gibi evcil hayvanları evden uzak tutulmalıdır. Nadir durumlarda, bu adımlar işe yaramadığında, özellikle bu istiladan kurtulmak için bir profesyonelden yardım alınmalıdır.
Halı Böceği Alerjilerinin Tedavisi
Halı böceği alerjilerinin tedavisi, bireyin nasıl etkilendiğine bağlı olarak değişmektedir. Bu tür alerjilerle ilişkili ana sorun, yoğun ve ağrılı kaşıntılardır. Bu en yaygın yan etki ile başa çıkmak için bir sokma çubuğu kullanabilir. Bu çubuklar kaşıntı için rahatlama sağlayacak ve aynı zamanda iyileşmeye yardımcı olacaktır. Etkilenen bölge etrafında ağrı için, ağrıyı sakinleştirecek ve yatıştıracak basit ve geleneksel bir yöntem, eczanelerde ve mağazalarda bulunan kalamin losyonudur. Kortizon veya Benadryl losyon veya krem gibi merhemler kullanılmaktadır. Bir kez daha, bu ilaçlar iyileşmeyi teşvik ederken kaşıntıya yardımcı olmaktadır. Soğuk kompres uygulamak kaşıntı ve ağrıyı azaltmaktadır. Bu tamamen doğal bir yöntemdir ve yoğun kaşıntıyı yatıştırırken bölgeyi uyuşturmaktadır.
Daha ciddi vakalarda veya bu yöntemler etkili olmadığında, dermatoloğun gidilmelidir. Dermatolog daha güçlü losyonlar reçete edebilmektedirler veya bazı durumlarda steroid önermektedirler. Ayrıca halı böcekleri saç ve kürk yemeyi sevdiklerinden dolayı özellikle köpeklere gelmektedirler, aynı zamanda kedi kıllarıyla da beslenmektedirler. Bu yüzden evcil hayvanlar da dikkate alınmalıdır. Evcil hayvan şayet çok kaşınıyorsa, halı böceği alerjisi de olmuş olabilir. Bir şampuan kullanarak evcil hayvanlara banyo yaptırılmalı veya veterinere götürülmelidir.
Halı böcekleri veya Tahtakurusu
Halı böcekleri yataklarda yaşıyorsa, bu böceklere veya yatak böceklerine sahip olup olmadığını anlamak zor olmaktadır. Her ikisi de yataklarda ve kanepelerde yaşayabilir ve böylelikle uyurken nefes alındığında karbondioksite çekilmiş olur. Hem halı böcekleri hem de tahtakuruları şerit benzeri döküntülere neden olmaktadır. Bununla birlikte, tahtakurusundan kaynaklanan döküntüler ısırıklardan, halı böceklerinden gelen döküntüler alerjik reaksiyonlardan kaynaklanmaktadır.
Yatakta sadece kişi ısırık veya döküntü yaşıyorsa, halı böceklerinin olması daha olası bir durumdur. Çünkü çoğu kişi tahtakurusuna alerjiktir, ancak halı böceklerinin alerjisi daha nadir olmaktadır. Tahtakurusu yaprak üzerinde kırmızı veya koyu lekeler gibi işaretler bırakmaktadır. Halı böceklerinin en belirgin belirtileri dökülmüş derileridir. Halı böceği larvaları tahtakurusundan daha büyük olduğu için böceklerin kendilerini görme olasılığı daha yüksek olabilmektedir.
Kaynakça:
blog.epa.gov
ipm.ucanr.edu
extension.umaine.edu
entnemdept.ufl.edu
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu