Yenidoğan ve bebeklerin vücutlarında çeşitli izler ve lekeler olabilir. Boyutlarına, şekillerine, renklerine ve konumlarına bağlı olarak, bu bebek cilt koşullarının bazıları endişe verici olabilir. Bu lekelere çilek hemanjiyom veya gül lekesi denir ve genelde normaldirler. Bu lekelerin tehlikeli olup olmadığı, nasıl oluştukları ve bunlarla ilgili dikkat edilmesi gerekenler ile ilgili açıklamalar aşağıda verilmiştir.
Hemanjiyom Nedir?
Bebeklerde oluşan hemanjiyom genellikle tehlikeli veya endişe verici olmayan bir doğum lekesidir ve iyi huylu veya kanserli olmayan bir tümördür. Bebeklerde oluşan bu lekelere Çilek hemanjiyomu dendiği gibi ayrıca çocuksu hemanjiyom olarak ta denilebilmektedir. Ayrıca Çilek izi veya çilek nevusu da denir. Bu lekelere bebek rahimde gelişirken derinin üst tabakasında topaklaşan bir grup küçük kan damarı (kılcal damar) neden olur. Sonra bebek doğduktan sonra, küme büyür. İnfantil hemanjiyomlar bebeğin cildinde düz veya kabarık olabilen kırmızı veya pembe lekelerdir. Bunlara çilek izi denmesinin nedeni ise bazen çilek gibi olan görünümleridir. Bu oluşum küçük veya oldukça büyük olabilir. Genellikle baş ve boyunda görülürler, ancak gövde ve uzuvlarda veya bebeğin vücudunda başka bir yerde bulunabilirler.
İlk Ne Zaman Görünürler?
Bebek çilek hemanjiyomuyla doğabilir, ancak doğumdan sonraki ilk birkaç hafta içinde ortaya çıkması daha olasıdır. Genellikle ilk ayda ciltte küçük bir morluk veya soluk bir nokta gibi görünen küçük bir iz gibi görünür. İlk üç ila altı ay boyunca, bir infantil hemanjiyom çok hızlı bir şekilde büyüyebilir ve büyüdükçe daha kırmızılaşabilir. Bu leke oluşum tipik olarak altı ay sonra yavaşlar, ancak bebek dokuz ila on iki aya gelene kadar devam edebilir. Sonra, bir yıl ile 18 ay arasında, hemanjiyom düzleşmeye, küçülmeye ve solmaya başlayabilir. Fakat daha uzun sürebilir, ancak çoğu çocuk ana okula başladığı dönemde yani beş yaşındayken kaybolmaya başlar ve neredeyse hepsi çocuk on yaşındayken tamamen ortadan kaybolur.
Nedenleri
İnfantil hemanjiyomlar çok yaygındır. Araştırmalar, bebeklerin yaklaşık% 4 ila 5’ini veya 20’de 1’e kadar etkilediklerini göstermektedir. Uzmanlar bazı bebeklerin neden infantil hemanjiyom aldıklarını tespit edemezler, ancak araştırmacılar hemanjiyomların bebeklerde ortaya çıkma ihtimalinin daha yüksek olduğunu tespit etmişlerdir. Doğum lekelerinin daha çok rastlandığı bebekler ve bölgeler şunlardır:
• Kafkasyalı (beyaz) çocuklar
• Kız çocukları
• Düşük doğum ağırlığında doğanlar
• Erken, zamanından önce doğanlar
• İkiz bebekler
• İlk doğan çocuklar
• Ve genellikle popo’da görünürler
Ayrıca bu lekelerin şu durumlarda oluşması daha muhtemeldir:
• İleri anne yaşı
• preeklampsi
• Plasenta previa
• Doğurganlık ilaç kullanımı
• Aile öyküsü
Araştırmacılar, hemanjiyomlara neyin neden olduğunu araştırmaktadırlar. Halen hamilelik sırasında herhangi bir yiyecek, aktivite veya çevresel maruziyetten kaynaklandığına dair hiçbir kanıt yoktur.
Teşhis
Doktor, hemanjiyomu bebeğin rutin kontrollerinden birinde fark edebilir, ancak bu lekeyi annenin bebeğin cildinde fark etmesi daha olasıdır. Böyle bir leke bebeğin cildinde fark edildiğinde doktora gösterilmelidir, böylece doktor bebek büyüdükçe bu lekenin takibini yapabilir ve gerektiğinde müdahale edebilir. Çocuk doktoru sıklıkla hemanjiyomu izleyebilir, ancak aynı zamanda bir pediatrik dermatolog da izlemesi daha sağlıklı olmaktadır. Doktor, sadece bebeği ve yeri inceleyerek tanı koyabilir. Bununla birlikte, bir ultrason veya MRI gibi başka testler sipariş edebilir.
Endişeler
Bir çilek hemanjiyomu bir tümör gibi görünebilir ve büyüyebilir, ancak kanser değildir ve kanser gibi yayılmaz. Genellikle endişelenilmesine gerek yoktur. Fakat nadir olsa da oluşabilecek komplikasyonlara karşı dikkat edilmesi gereken birkaç semptom vardır. Bu semptomlar fark edildiğinde hemen doktora başvurmak gerekir. Bu semptomlar şunlardır:
• Çok hızlı büyüme kaydediyorsa
• Bebeğin nefes almasını engelliyorsa
• Bebeğin gözündeyse ve görüşünü engelliyorsa
• Düzenli olarak kanıyorsa
• Enfekte olmuş görünüyorsa
• Bebeğin vücudunda birçok hemanjiyom varsa
Tedavi
Hemanjiyom sadece kozmetik bir kaygıysa ve tıbbi bir endişe değilse, genellikle solmasına ve doğal olarak kaybolmasına izin verilmelidir. Tedavi gerekip gerekmediğini tespit etmek için doktorlar aşağıdaki soruların cevaplarını araştırabilirler:
• Hemanjiyom bebeğin vücudunda mı?
• Ne kadar hızlı büyüyor?
• Ne kadar büyük?
• Komplikasyonlara neden olma olasılığı ne kadar?
• Kaç tane var?
• Bebeğin yaşı ne kadar?
• Tedavi planı hakkında ailenin düşüncesi nedir?
Bazı vakalarda tedavi konusunda bir seçenek olmayabilir. Hemanjiyom bebeğin sağlığı veya gelişiminin önüne geçiyorsa, büyüklüğü ve konumu aşağıdakilerle ilgili bir soruna neden oluyorsa gereklidir:
• Nefes: Boğazda veya gırtlak yakınında bir büyüme havayolunu tıkayabilir ve nefes almayı zorlaştırabilir.
• Görme: Çoğu zaman, göze yakın bir çilek hemanjiyomu tehlikeli değildir ve bebeğin görüşünü veya gözlerin gelişimini etkilemez. Ancak, eğer öyleyse, doktor tedavi önerecektir.
• Yemek yeme veya konuşma: Bebeğin ağzındaki büyük bir hemanjiyom konuşma çağına geldiğinde, konuşmayı öğrenirken yeme veya konuşmayla ilgili bir soruna neden olabilir.
• Eliminasyon: Bebek bezi bölgesindeki hemanjiyomlar bebeğin bağırsaklarını hareket ettirme veya serbestçe idrar yapma kabiliyetini etkileyebilir.
Bebek hemanjiyomlarının tedavisi şunları içerir:
• Gözlem
• Baskılama
• Propranolol veya kortikosteroidler gibi oral ilaçlar
• Steroid ilacı ile enjeksiyonlar
• Sıvı azot ile donma (kriyoterapi)
• Lazer tedavileri
• Cerrahi
Hemanjiyom kendi başına kaybolursa, geride hiçbir iz veya iz bırakmadan tamamen kaybolabilir. Bununla birlikte, bazı hemanjiyomlar tamamen kaybolmaz ve diğerleri renksiz bir cilt, yara izi veya gevşek bir cilt bırakabilir. Bazı kalan izlerin onarımı için ek tedavilere veya ameliyatlara ihtiyaç olabilir. İlaç, enjeksiyon, lazer tedavisi veya ameliyattan sonra bir iz veya artık iz kalabilir. Bununla birlikte, yetenekli bir doktor ve doğru tedavi, yara izini asgariye indirmeye yardımcı olabilir.
Komplikasyonlar
Genel olarak bebeklerde görülen hemanjiyomlar endişelenmek için bir neden değildir. Bununla birlikte, bebekte herhangi bir iz veya büyüme olduğunu fark edilirse doktor tarafından kontrol edilmesi her zaman akıllıca olacaktır. Komplikasyonlar çok nadir görülür, ancak olabilir. Çilek hemanjiyomundan ortaya çıkabilecek problemler şunlardır:
• Kanama: Bazen, bir çilek hemanjiyomu kanamaya neden olarak çarpılır, çizilir veya yaralanır.
• Açık yara: Açık bir yara ülser olarak adlandırılı . Bir ülser sürtünme veya yaralanmadan oluşabilir. Ülserler ağrı, kanama, enfeksiyon ve skar gibi başka komplikasyonlara neden olabilir.
• Enfeksiyon: Bakteriler vücuda derideki bir delikten girebilir.
• Ağrı: Hemanjiyomlar çocuk için acı verici değildir. Bununla birlikte, büyürlerse ve bir vücut işlevine müdahale ederler, cilt kırılır veya enfekte olurlarsa ağrılı olabilirler.
• Altta yatan durum: Çok sayıda hemanjiyom varsa, doktor bir sağlık sorununu kontrol etmek için daha fazla test yapacaktır.
• Skarlaşma: Hemanjiyomlar skarın arkasında kalabilir. Ülser, yaralanma, kanama veya enfeksiyon varsa skarlaşma daha olasıdır. Bazen tedavi de skarlaşmaya neden olabilir.
Çevrenin Tepkisi
Çocuğun yüzünde, kulaklarında, boynunda, başında veya kollarında görünür bir doğum lekesi olduğunda, çevreden gelen bakışlarla başa çıkmak en zor şeylerden biridir. Ne yazık ki, bazı kişiler empati yapmadan, duyarsızca bu doğum lekelerine dikkatlice bakarak, yanındakine göstererek ya da sorular sorarak kişinin kendini rahatsız hissetmesine sebep olurlar. Bir ebeveynin çocuğunu korumak istemesi gayet doğaldır, fakat her zaman karşındakine müdahale etmek kolay olmayabilir. Ancak, bu durumla başa çıkmak mümkündür. Bu durumla başa çıkmanın bazı yolları şu şekildedir:
• Anlamaya çalışın: Bazı insanlar, özellikle çocuklar, sadece meraklıdırlar. Yani kaba ya da yargılayıcı olmaya çalışmazlar. Çok uzun süre ne aradıklarını bilmeden büyürler ve sadece gördüklerini anlamaya çalışırlar. Kişi kendini o meraklı çocukların yerine koyduğunda duruma daha poziitif bakabilir.
• Gülümseyin: Böyle bir lekeye sahip olan çocuğa gözlerini dikip bakanlarla göz teması kurulmalı ve gülümsemelidir. Böylelikle utanabilir, hızlı bir şekilde başını çevirebilir ya da yaptığının farkına varabilirler.
• Selam verin: Selam vererek bakan kişilerle etkileşimde bulunmak iyidir. Onlar bu durumun sizin için herhangi bir soruları olup olmadığını sorabilir ve çocuğun durumu hakkında onları eğitme fırsatını yakalanabilir. Hatta bu lekelerden dolayı endişelenen başka bir aileyi bu düşünceden kurtarma şansı bile elde edilebilir.
• Önemsemeyin: Bazı insanlar kabadır ve onların davranışları ile ilgili yapılabilecek hiçbir şey yoktur. Böyle bir durumda derin bir nefes alınmalı, uzaklaşılmalı ve o kişilerin hareketlkeri önemsenmemelidir.
• Moralinizi bozmalarına izin vermeyin: Duyarsız kişilerin bakışlarıyla sizi rahatsız etmesine, çocuğunuzla geçirdiğiniz keyifli anları bozmasına izin vermeyin. Bu lekeler onları ilgilendirmez.
• Sevenlerinizden destek alın: Sizi ve çocuğunuzu seven arkadaşlar ve aile, yardımcı olmak için mükemmel bir destek kaynağıdır. Başından bu durum geçen diğer anneler de özellikle başlangıçta size yardımcı olabilir. Onlardan manevi destek alınmalıdır.
• Pes etmeyin: Bazı bakışlar, çocuğun üzülmesi çok zor olabilir. Ancak, hemanjiyomun sonsuza dek orada olacak bir koşul değildir, sonunda kaybolacaktır. Bunu düşünerek pes edilmemelidir.
• Duygusal sağlık: Bazı ebeveynler, sağlık sorununa yol açmasa bile işareti tedavi ettirmek isterler. Bebeğin yüzündeki hemanjiyom rahatsız edici olabilir çünkü bebeğin görünüşünü değiştirebilir. Eğer şekil bozuyorsa, çocuk için duygusal sıkıntıya neden olabilir. Bu düşüncenin duygusal sağlığınızı etkilemesine izin verilmemelidir.
Hemanjiyom vücutta olduğunda, giysinin altında kalır, ancak, yüzde olduğunda kolayca görülür. Çocuk büyüyüp okula ve diğer etkinliklere başlarken, farklı bir görünüm arkadaş edinmeye konusunda çocuğu zor duruma sokabilir. Tedavi konusu düşünülürken, hemanjiyomun çocuğun özgüvenini ve gelecekteki deneyimlerini nasıl etkileyebileceğini göz önünde bulundurmak önemlidir.
Bebeklerdeki hemanjiyomlar, ilk görüldüğünde ebeveynleri korkutabilir. Ve bebeğin görünümündeki değişimle ve çevredekilerin buna verdiği tepkilerle baş etmek zor olabilir. Ancak, bu lekeler neredeyse her zaman zararsızdır ve acı vermezler. Nadiren komplikasyonlara neden olurlar. Sürekli kalacak gibi görünseler bile hemanjiyomlar genellikle yaklaşık bir yıl sonra küçülmeye başlar ve çoğu kendi başına geçerler. Tüm bu detaylar göz önünde tutularak bir uzmandan bilgi alınması, bu lekeler konusunda ebeveynlerin tedaviye gerek olup olmadığı konusunda fikirlerinin netlik kazanmalarına yardımcı olacaktır.
Kaynakça:
pediatrics.aappublications.org
ncbi.nlm.nih.gov
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu