İşin aileye ve ailenin işe olumsuz etkisini (yani iş-aile çatışması) arttıran faktörler, taleplerin fazlalığına karşılık ve bireyin erişebildiği destek kaynaklarının az olmasıdır. Talepler ne kadar çok ve destekler ne kadar az olursa bireyler iş-aile çatışmasını o oranda çok yaşamaktadırlar. Çatışma süreci kaçınılmaz olarak hem iş yerinde hem de aile içerisinde olumsuz duyguları ve davranışları tetiklenmektedir. Çalışanın motivasyonunun ve performansının düşmesi bazen, işi bırakma gibi eğilimine dahi yol açabilmektedir. Ailede ise evlilikteki doyumu azalmakta, çocuklarda kimi davranış problemleri gözlemlenmektedir. Birey baş edemediği bu çalışma ortamında suçluluk duygusu hissedebilmekte ki bu tabloyu ağırlaştırmaktadır. İşyerindeki ve aile içindeki bu olumsuzluklar kolaylıkla psikolojik sorunlara neden olmaktadır. Yaşam doyumunda azalma ortaya çıkarken, depresif duygu, kaygı ve endişe belirtileri artmaktadır.
İş ve aile arasındaki taleplerin başında iş yükü gelmektedir. İş yükü bireyin yapması gereken işin çok ve yoğun olduğuna dair kişinin algısına dayalıdır. Bazı bireyler fazla iş yükleri olmamasına rağmen aşırı iş yükü altında ezildiklerini ifade ederlerken, diğerleri yoğun iş temposunda çalışmalarına rağmen iş yükünden şikayet etmemektedirler. Dolaysı ile araştırmalar da iş yükünün nesnel ölçümü yerine öznel ölçümü tercih edilmektedir (Aycan, 2010;s.13).
Görüldüğü gibi işteki taleplerin fazla olması, aile içi işleyişe olumsuz etkili müdahale ettiğinden, ailedeki rollerin yerine getirilmemesini engellemektedir. Bunlar özellikle zaman ve stres temelli faktörlere karşılık gelmektedir. Ailede ki taleplerin fazla olması durumunda ise evden işe çatışma ortaya çıkmaktadır. İşteki rollerin aksamasına neden bu durum ancak sosyal destek aracılığıyla tamponlanabilir. Taleplerin azaltılması ve olumsuz etkilerin önlenmesi için en önemli faktör gerçekten sosyal destektir. Sosyal destek hem, duygusal olabilir hem de iş paylaşımı biçiminde sunabilir. Duygusal destekte, kişiyle empati kurabilir, onu anladığımızı belli edebiliriz, duygularını paylaşabiliriz. İş paylaşımı olarak, bireyin işlerinin bir kısmını üzerinden alabiliriz ve böylece iş yükünü hafifleterek destek olabiliriz. Desteğin türü ve hangi kaynaktan geldiği önemlidir. İşteki destekler genel anlamda yöneticinin desteği, çalışma arkadaşlarını desteği ya da kurumsal desteklerdir. Hayat dengesini kolaylaştıran bu uygulamalar mesela, esnek saat uygulaması ya da kreş bulmakta yardımcı olmak gibi örnek gösterebiliriz. Aile ile ilgili en önemli destek eş, anne ve babadan gelen desteklerdir. Bunun yanında ailedeki sorumlulukların azaltılması için ücretli yardımcı desteği oldukça sık başvurulabilir bir durumdur. Desteğin varlığının yanında bunlardan duyulan tatminde önemlidir. Burada yine bireyin nesnel algısı ve psikolojik deneyimleri de ön palana çıkmaktadır.
Kaynakça:
Aycan, Z.& Eskin, M.& Yavuz, S.(2007). Hayat Dengesi, 1. Baskı, Sistem Yayıncılık İstanbul.
Yazar:Yeliz Başara