Küresel ısınmanın dünya üzerindeki iklim değişikliği gibi etkileri son yirmi yıl içinde daha çok hissedilmektedir ve ana sorumlusu karbon ayak izidir. Karbon ayak izi büyük oranda insan faaliyetlerinden (enerji tüketimi, ısınma, ulaşım gibi faaliyetlerden) kaynaklanmaktadır. Küresel ısınmanın dünya üzerindeki yıkıcı etkilerinin giderilebilmesi için acil önlemler alınmalı, stratejiler geliştirilmelidir. Stratejilerden biri yalnızca araç kullanmaktan veya elektrik 
kullanmaktan değil, aynı zamanda giyilen kıyafetler ve tüketilen besinler gibi yaşam tarzı seçimlerinden kaynaklanan toplam sera gazı emisyonlarının bir ölçüsü olan karbon ayak izini azaltmaktır. Karbon ayak izi birçok farklı yolla azaltılabilse de beslenme şeklinde değişiklik yapmak iyi ve kolay bir başlangıç olur. Araştırmalara göre Batı diyetini sürdürülebilir beslenme kalıplarına kaydırmak sera gazlarının yayılımını % 70, su tüketimini % 50 azaltabilir.
İşte, yaşam tarzı ve beslenme şekli değişiklikleriyle karbon ayak izini minimuma indirmenin bazı basit yolları:
Yiyecek İsrafını Durdurmak
Gıda atıkları, sera gazlarının yayılımına büyük bir katkıda bulunur. Bunun nedeni atılan yiyeceklerin depolama alanlarında ayrışması ve özellikle güçlü bir sera gazı olan metan yaymasıdır. 100 yıllık bir süreçte küresel ısınmada metan gazının karbondioksitten 34 kez fazla etkiye sahip olduğuna inanılmaktadır. Tahminlere göre gezegenimizde yaşayan her insan bir yılda yaklaşık olarak 194–389 kg gıda tüketmektedir. Gıda atıklarını ya da israfı azaltmak yoluyla karbon ayak izi kolayca azaltılabilir. Yemeklerin önceden planlanması, yemek artıklarından tasarruf ve ihtiyaç duyulduğu kadar yiyecek satın alınması, yiyecek tasarrufuna çok katkıda bulunur.
Plastik Kullanımını Azaltmak
Plastik ürünlerin azaltılması çevreyle dost bir şekilde yaşamanın önemli bir kısmıdır. Plastik poşetler, ambalajlar, saklama kapları gıda endüstrisi ve tüketiciler tarafından besinleri taşımada, depolamada, paketlemede ve göndermede sıklıkla kullanılmaktadır ancak tek kullanımlık 
plastikler sera gazlarının yayılımına önemli katkıda bulunur. İşte, plastik kullanımını azaltmanın ipuçlarından bazıları:
*Taze gıda ürünleri satın alınırken plastik poşetler ve ambalajlardan vazgeçilmelidir.
*Market ve mağazalara giderken poşet götürülmelidir.
*Yeniden kullanılabilen su şişelerine rağbet edilmeli, pet şişede su alınmamalıdır.
*Yiyecekler cam kaplar içinde saklanmalıdır.
*Strafor (köpük) veya plastikle paketlenmiş gıdalar daha az satın alınmalıdır.
Daha Az Et Yemek
Araştırmalar, et alımının düşürülmesiyle karbon ayak izinin azaltabileceğini göstermektedir. Yapılan çalışmalarda, sera gazlarının en fazla serbest bırakılmasına neden olan beslenmenin dana eti, sığır eti ve geviş getiren diğer hayvanların etlerini kapsayanlar olduğu anlaşılmıştır. En düşük sera gazı emisyonları et bakımından düşük olan diyetlerdir. Dünyanın birçok yerinde yapılan çalışmalar bulguları destekler niteliktedir. Bunun nedeni hayvancılıktan (özellikle 
sığırlar ve sağmal ineklerden) kaynaklanan emisyonların dünyadaki insan kaynaklı yayılımlarının % 14,5’ini temsil etmesidir. Et yemekleri günde bir porsiyonla sınırlanabilir, haftanın bir gününde et yememek, vegan veya vejetaryen yaşam tarzları denenebilir.
Bitki Bazlı Proteinleri Denemek
Daha fazla bitki bazlı protein tüketmek, sera gazı emisyonlarını önemli derecede azaltabilir. Bir çalışmada kabuklu yemişler, baklagiller ve tohumlar da dahil bitki bazlı proteinleri en fazla alan ve düşük hayvansal protein tüketen insanların en düşük sera gazı emisyonuna sahip olduğu saptanmıştır. Buna rağmen hayvansal proteinleri diyetten tamamen kesmeye gerek yoktur. 55,504 kişilik bir çalışmada, günde 50–100 gram et yiyen insanların günde 100 gramdan fazla et yiyen kişilerden daha az karbon ayak izi oluşturduğu bulunmuştur. Bir porsiyonluk et 85 gram kadardır. Düzenli olarak her gün bu miktardan daha fazla yiyenler, tofu, fasulye, tohum ve kuruyemiş gibi daha fazla bitki bazlı proteinlerle beslenmeyi deneyebilir.
Süt Ürünlerini Azaltmak
Peynir ve süt dahil, süt ürünlerinin azaltılması ile karbon ayak izi azalabilir. 2.101 yetişkinle yapılan bir çalışma, bireysel sera gazı yayılımına süt ürünlerinin etten sonra ikinci en büyük katkıyı sağladığını ortaya çıkarmıştır. Başka çalışmalarda da süt üretimiyle iklim değişikliği arasında önemli bağlantılar olduğu sonucu çıkarılmıştır. Sağmal inekler ve onların gübreleri karbondioksit, metan, amonyak ve nitrik oksit gibi sera gazlarının yayılmasını sağlamaktadır. 
Peynir, üretimi için çok fazla süt gerektiğinden sera gazlarının yayılımıyla et, tavuk ve yumurta gibi hayvan kaynaklı ürünlerden daha çok ilgilidir. Peynir tüketiminin azaltılması, mandıra sütünün soya, badem veya pirinç sütü gibi bitki kökenli alternatif sütlerle değiştirilmesi yoluyla süt ürünleri azaltılabilir.
Daha Çok Posalı Besin Tüketmek
Daha fazla posalı gıda tüketmek sadece sağlığı iyileştirmekle kalmayıp karbon ayak izini de azaltır. 16.800 kişiyle yapılan bir araştırma, lif bakımından zengin, sodyum ve doymuş yağ bakımından düşük gıdaları tüketenlerin daha az sera gazı yayılımına sebep olduğunu bulmuştur. Ayrıca, diyete daha çok posa eklenmesi sindirim sisteminin sağlığını iyileştirebilir, bağırsak bakterilerini dengelemeye yardımcı olabilir, kilo vermeyi kolaylaştırabilir, kolorektal kanser, diyabet ve kalp hastalığı gibi bazı hastalıklardan koruyabilir.
Kendi Ürünlerini Yetiştirmek
Kişilerin bir hobi bahçesinde ya da eğer varsa evinin arka bahçesinde kendi ürününü yetiştirmesi stresin azalması, beslenme kalitesinin artması ve duygusal açıdan daha iyi hissetmek gibi birçok konuda yarar sağlar. Büyük ya da küçük bir arazide ekip biçmek karbon ayak izini de azaltır çünkü sebze ve meyve yetiştirmekle plastik ambalaj kullanımı ve uzun mesafelere taşınan ürünlere bağımlık azalır. Organik tarım yöntemlerinin uygulanması, yağmur suyunun geriye dönüşümü ve gübreleme çevresel etkiyi daha da azaltabilir.
Fazla Kalori Tüketmemek
Vücudun ihtiyaçlarından daha çok kalori alınması beraberinde kilo alımını ve ilgili hastalıkları getirebilir. Dahası, fazla kalori tüketmek daha yüksek sera gazı emisyonları ile bağlantılıdır. Araştırmalar, sera gazı salınımları yüksek olan kişilerin, düşük olan kişilerden 2,5 kat fazla enerji tükettiğini göstermektedir. Bu sadece fazla kilolu kişiler için geçerlidir, sağlıklı kiloyu korumak için gerektiği kadar kalori alanlarda geçerli değildir. Kalori ihtiyaçları boya, yaşa ve aktivite seviyesine bağlıdır. Fazla kalori alıp almadığından emin olamayanlar bir diyetisyene veya sağlık uzmanına danışabilir. Kalori alımının azaltılması için şeker, gazlı içecek, fast food ve unlu mamüller gibi besin değeri açısından düşük, kalori açısından zengin yiyecekler kesilmelidir.
Gıdaları Yerel Üreticilerden Satın Almak
Karbon ayak izleri yerel çiftçilerin desteklenmesiyle de azaltılabilir. Sebze ve meyveleri yerel üreticilerden satın almak taze ürüne ulaşım şansını artırır ve karbon emisyonlarının dengelenmesine yardımcı olur. Mevsimlik gıdalar yemek, organik ürün yetiştirenleri desteklemek, karbon ayak izini minimuma indirmenin bir başka yoludur çünkü mevsiminin dışında yetiştirilen ürünler çoğunlukla ithal edilmiştir ya da ısıtmalı seralara gerek 
duyulduğundan üretimi sırasında fazla enerji harcanmıştır. Ayrıca, yerel süt ürünleri, kümes hayvanları, yumurta gibi hayvansal gıdalara geçmek de karbon ayak izini azaltabilir.
Beslenmede devrim niteliğinde değişiklikler yapmak, sağlığı artırırken karbon ayak izini düşürür. Hayvansal gıda tüketiminin, gıda atıklarının, plastik tüketiminin azaltılması, mevsiminde, taze gıdaların tüketilmesi gibi küçük değişiklikler yapılarak kişisel sera gazı emisyonları önemli derecede azaltılabilir. Küçük çabaların yaratacağı farkların büyük olabileceği unutulmamalıdır.
Kaynakça:
https://www.healthline.com
Yazar: Müşerref Özdaş