TENS, transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonunun kısaltmasıdır. Genellikle doğru kullanıldığında cildin yüzeyine elektrik uygulayarak sinirleri uyarmak için güvenli, ucuz ve invazif olmayan bir yöntem olarak kabul edilir. Vücuttaki hemen hemen her siniri uyarmak için kullanılabileceğinden, TENS’in çok çeşitli kullanım alanları vardır. TENS’in en yaygın kullanımlarından biri, vücuttaki kronik ağrıyı azaltmaktır. Bazı kişiler bunu psikolojik bozukluklara yardımcı olmak, akciğer fonksiyonlarını iyileştirmek ve potansiyel olarak atletik performansı arttırmak için kullanırlar.
Nispeten yeni bir teknoloji olduğundan, TENS için yeni kullanımlar sürekli olarak geliştirilmekte ve keşfedilmektedir. Bununla birlikte, tüm çalışmalar TENS’in etkili olduğunu düşünmemektedir ve sonuçlar farklı çalışmalar arasında oldukça tutarsız olmaktadır. Bunun olası bir nedeni, TENS tedavisinin plasebo etkisine çok duyarlı olabilmesidir. Ne yazık ki, TENS ile ilgili erken çalışmaların çoğu plasebo kontrollü değildir ve bu da kesin sonuçlar çıkarmayı zorlaştırabilir. TENS üniteleri FDA tarafından herhangi bir tıbbi amaç veya sağlık talebi için onaylanmamıştır. Bu yüzden TENS’i kullanmadan önce muhakkak uzman bir doktora danışılması tavsiye edilir. TENS cihazları Sınıf II cihazlar olarak sınıflandırılır.
TENS Cihazı Nasıl Çalışır?
Bazı tanınmış teorilerin etkilerinin en azından bir kısmını açıkladığını iddia etmesine rağmen, TENS’in nasıl çalışabileceği kesin olarak bilinmemektedir. TENS’in ağrı kesici için nasıl çalıştığına dair en yaygın açıklama, kapı kontrolü ağrı teorisini içerir. Bu teoride temel fikir, cildin geniş bölgelerinin uyarılmasının omuriliğin üst kısmındaki sinir sistemini kapatabileceği veya baskılayabileceğidir. Bu kapının kapatılması, ağrı sinyallerinin vücudun geri kalanından beyne geçmesini engelleyebilir. Ağrının azalması vücudun doğal endojen opioidleri veya vücudun doğal ağrı kesicilerini başka bir açıklamaya göre salgılamasına neden olabilir.
TENS ünitesinin tekrar tekrar kullanılması, yakındaki kaslarda daha kolay gevşemelerine izin veren kademeli değişikliklere yol açabilir ve bu da bu kaslarda ağrı hissinin azalmasına neden olabilir. Bazı araştırmacılar, TENS birimlerinin beyin ve vücut arasında ağrı sinyallerini geçen kapıyı kapatarak çalışabileceğini düşünmektedir, ancak bu kanıtlarla desteklenmemiştir.
Varyasyonlar ve Teknikler
TENS’in kullanım şekli çok esnektir ve genellikle bireysel kullanıcıların ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir. Fakat belirli isimlerle anılan birkaç popüler varyasyon vardır.
• Acu-TENS: En yaygın olanı, TENS stimülasyon pedlerinin belirli akupunktur noktalarına yerleştirildiği anlamına gelen Acu-TENS’dir .
• tVNS (transkütan vagus sinir stimülasyonu: Transkutanöz vagus sinir stimülasyonu anlamına gelen tVNS adlı bir teknik de vardır. Bu, bir TENS ünitesini vagus siniri uyarmak için kulağın belirli kısımlarına bağlama yöntemidir. Uygun klinik kanıt olmamasına rağmen, kişiler bunu çoğunlukla zihinsel veya psikolojik durumlar için (depresyon gibi) kullanırlar.
• IFC girişimsel akımlar: TENS’e benzeyen başka cihazlar da vardır. Örneğin, elektriksel uyarımı daha güçlü olmasına ve kasların daha derine nüfuz edebilmesine rağmen, girişimsel bir akım (IFC) ünitesi benzer şekilde çalışır. Bir çalışma, hem TENS hem de IFC ünitelerinin etkili olduğunu ve bel ağrısını hafifletme yeteneklerinde çok farklı olmadığını öne sürmüştür. Pek çok çalışma, ikisi arasındaki etkinliği doğrudan karşılaştırmamıştır. 
• EA (elektroakupunktur): Elektroakupunktur (EA) adı verilen başka bir teknik, pedler yerine elektriksel stimülasyon sağlamak için küçük akupunktur iğneleri kullanır. Bir çalışma, bel ağrısının hafifletilmesi için EA’nın TENS’ten daha etkili olduğunu bulmasına rağmen, bunun uyarımı daha doğrudan ve invaziv olması olabilir. Daha büyük denemeler eksiktir. EA, evde kullanmak için oldukça pratik değildir, ancak eğitimli bir profesyonel başvurması gerekir.
TENS Birimleri Nasıl Kullanılır?
Birçok farklı türde TENS birimi olmasına rağmen, çoğu aynı temel özellikleri paylaşır. Yapılması gereken ilk şey, sahip olunan TENS makinesine ve ayarları nasıl kontrol edebileceğine aşina olmaktır. Çoğu TENS ünitesinin iki ana kontrolü olacaktır: biri elektronik sinyallerin ne kadar hızlı veya yavaş olacağını ayarlamak için (genellikle saniyedeki darbelerde veya ppm olarak ölçülür), diğer bir kontrol elektrik stimülasyonunun gücünü ayarlar. Makineyi açmadan önce bu düğmelerin her ikisinin de tamamen kapalı olması gerektiği unutulmamalıdır.
Ardından, alanı sabun ve su veya az miktarda alkolle temizleyerek cilt TENS ünitesi için hazırlanmalıdır. Cilt tamamen kuruduktan sonra, stimülasyon pedlerini üniteden alınarak stimüle etmek istenen alanın etrafına yerleştirilir. Örneğin, ağrının olduğu bölgeye. En iyi sonucu verdiğini düşünülen stimülasyon modelini bulmak için kadranları yavaşça yukarı kaldırılır ve ayarlanır ve şayet düzgün uygulanırsa, TENS tedavisi acı vermez.
Elektrotları vücudun nasıl ve neresine yerleştireceği konusunda birçok farklı strateji vardır. TENS’in etkinliği, pedlerin yerleştirilmesine bağlı olabilir, bu nedenle TENS kullanıcıları, belirli semptomları için neyin en iyi olabileceğini bulma da bir tıp uzmanından yardım almalıdır. Bununla birlikte, bir katı kural, pedlerin birbirine değmediğinden emin olmaktır ve aralarında en az 1 inç ara ile genel olarak kabul edilen minimum alan miktarıdır.
Dozaj
TENS tedavisinin etkileri doza bağımlı gibi görünmektedir, yani insanların aldığı faydalar kullanılan sıklığa ve yoğunluğa bağlı olabilir. Bununla birlikte, optimum stimülasyon seviyeleri, TENS için kullanılan özel duruma bağlı olarak farklı olabilir. Örneğin, 43 TENS çalışmasının gözden geçirilmesi, TENS’in orta düzeylerinin (orta frekans ve elektrik stimülasyonunun gücü) kas ağrısını azaltmada etkili olduğunu, ancak diğer ağrı türlerinin daha yoğun stimülasyon seviyelerinden faydalanabileceğini bulmuştur.
Her koşul farklı olduğundan, belirli bir TENS ünitesi ayarı önerisi mümkün değildir. Ancak araştırmacılar, hastalar tıp uzmanlarının kendilerine verdiği talimatları dikkatle izlediklerinde TENS’in pozitif sonuçlara sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu belirtmişlerdir. Klinik araştırmalarda, TENS’in etkinliğinin tedavinin sıklığına ve yoğunluğuna bağlı olduğu görülmektedir. Bir tıp uzmanının tüm talimatlarını dikkatlice takip etmek çok önemlidir.
Yan Etkiler
TENS doğru kullanıldığında güvenli kabul edilir. Yapılan birçok TENS çalışmasına katılanların büyük çoğunluğu herhangi bir yan etki bildirmemiştir. Bildirilen tek olumsuz etkilerden biri, elektrotların yerleştirilmesinde küçük cilt tahrişinin yanı sıra elektrot pedlerini çıkarırken olası ağrıdır.
Sınırlamalar ve Uyarılar
TENS ünitelerinin kullanım şekli, birçok çalışmadan sağlam sonuçlar çıkarmayı zorlaştırabilir. Çoğu zaman, TENS bir tıp uzmanı tarafından değil, hastaların kendi evlerinde kendileri tarafından uygulanır, bu nedenle, TENS ünitelerini kullanma biçimleri tutarsız olabilir. Kişiler uygulama yaparken verilen çalışma prosedürleri doğru veya aynı şekilde uygulamalıdır. Bazı araştırmalar, birkaç hastanın önerileri mükemmel bir şekilde takip ettiğini ve bu nedenle istenen maksimum sonuçları herkesin elde edemeyebileceğini göstermiştir.
Bu, sonuçlar tamamen güvenilir olmayabileceğinden, herhangi bir TENS çalışmasından sonuç çıkarmaya çalışırken dikkatli olunması gerektiği anlamına gelir. Başka bir sorun, TENS’in en yaygın kullanımlarından birinin ağrıyı tedavi etmektir, ancak ağrı son derece öznel olabilir ve kesin olarak ölçülebilir (kantitatif).
Buna bağlı olarak, plasebo etkisi nedeniyle TENS’in etkilerinin ne kadar olabileceğini bilmek de çok zordur. TENS ünitesi üzerinde yapılan erken çalışmaların çoğunda plasebo grubu kullanılmamıştır ve en az bir büyük plasebo kontrollü çalışma, TENS tedavisinin etkileri ile plasebo etkileri arasında anlamlı bir fark olmadığını bildirmiştir.
Benzer şekilde, birçok farklı TENS çalışmasının geniş çaplı bir incelemesi, TENS ünitesinin osteoartrit ağrısını tedavi etmek için bir plasebodan daha etkili olduğunu kesin olarak doğrulayamadıkları sonucuna varmıştır. Bu konular ışığında, plasebo kontrollü olmayan herhangi bir çalışmaya, daha fazla araştırma sonuçları doğrulanana kadar bazı şüphelerle bakılmalıdır.
Etkileşimler
Vücuda düşük seviyelerde de olsa elektrik verdiğinden dolayı TENS ünitesinin kalp pili gibi implante edilmiş bir cihaza müdahale etme olasılığı düşük olsada vardır. Bununla ilgili çalışmalar net olmasa da, kalp pili olanlar TENS kullanmadan önce dikkatli olmalı ve uzman bir doktora danışmalıdır.
TENS ünitesi, cilde elektrik akımı uygulayarak vücuttaki sinirleri uyaran bir cihazdır. En sık ağrıyı hafifletmek için kullanılır, ancak herhangi bir yararın kanıtı, iyi kontrol edilen çalışmaların eksikliği nedeniyle nispeten düşük kalitededir. Bazı araştırmacılar, TENS birimlerinin beyin ve vücut arasında ağrı sinyallerini geçen ağrı kapısını kapatarak çalışabileceğini düşünmektedir ancak bu kanıtlarla desteklenmemiştir. TENS ünitelerinin etkinliği büyük ölçüde uygulamanın sıklığına ve yoğunluğuna bağlı olabilir. Bir tıp uzmanı tarafından verilen talimatları izlenmesi kesinlikle önerilir.
Kaynakça:
omronhealthcare.com
thegoodbody.com
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu