Bilgiustam
Bilgiyi ustasından öğrenin

Kırılma ve Kırılma Türleri Nelerdir?

0 3.488

Kırılma, malzemelerin gerilme altında birden fazla parçaya ayrılması veya parçalanmasıdır. Kırılma karakteri, her malzemeye göre değişir ve uygulanan gerilmeye, sıcaklığa ve deformasyon hızına bağlıdır. Kırılma olayı başlıca iki safhadan meydana gelir. Çatlağın oluşumu birinci safhayı oluştururken, çatlağın ilerlemesi ikinci safhayı oluşturmaktadır.Kırılma, makroskobik açıdan, mikroskobik açıdan ve taneleri kesip kesmeme açısından üç ana gruba ayırılır:

Makroskobik Açıdan Kırılma Türleri

Gevrek kırılma: Malzeme yüzeyinde çok az veya hiçbir plastik deformasyon oluşmadan meydana gelen kırılma türüdür. Gevrek kırılma kaza olayı gibi ansızın oluştuğundan dolayı genellikle ciddi hasarlara yol açar. Genellikle cam, seramik ve sert metallerde görülen kırılma türüdür.
Sünek kırılma: Malzeme yüzeyinde plastik deformasyon oluşaması sonucunda meydana gelen kırılma türüdür.
Sürünme kırılması: Yüksek sıcaklıklarda, sabit gerilme ve/veya sabit yük altındaki Kırılma ve Kırılma Türleri Nelerdir?malzemelerin sürünme deformasyonu sonucunda kırılmasına, sürünme kırılması denir. Sürünme kırılmasına makroskobik açıdan bakıldığında, malzemede plastik deformasyon sonucunda kırılma oluşur, bu nedenle sünek kırılmaya benzer. Fakat sürünme kırılmasına mikroskobik açıdan bakıldığında ise, düşük sıcaklıklarda meydana gelen sünek kırılmalardan farklı bir kırılma yapısı gözlemlenir.
Yorulma kırılması: Malzemelerde, elastik sınır veya çekme dayanımı altında alternatif yüklere maruz kalmaları sonucunda zamanla kırılma meydana gelir. Bu tür kırılmalara yorulma kırılması adı verilir. Yorulma kırılmaları plastik deformasyon meydana gelerek oluştuğu gibi plastik deformasyon meydana gelmeden de oluşabilir. Yorulma kırılmaları sünek kırılmalara benzemektedir. Fakat yorulma kırılmalarında ki çatlak ilerlemesi sünek kırılmalardan farklıdır. Yorulma kırılmalarında çatlak her bir yükleme periyodunda belirli bir miktar ilerler.

Mikroskobik Açıdan Kırılma Türleri

Klivaj (Ayrılma) kırılması: Klivaj düzlemleri diye bilinen belirli kristallografik düzlemler boyunca meydana gelen kırılma türüne klivaj kırılması denir. Kristallografik düzlemler en düşük yüzey enerjisine sahip düzlemlerdir. Klivaj kırılma, kristallografik düzlemine dik gelen gerilmelerin kritik bir değeri aşması ile kristallografik düzlemine dik atom bağlarının koparılması sonucunda oluşur. Eğer uygulanan gerilme tek eksenli gerilme ise, çatlak ilerlemesi çekme yönüne dik olacak şekilde hareket eder, bu sebeple de klivaj kırılmaları düzgün bir görünüm gösterir. Malzemelerdeki gevrek kırılma, genellikle klivaj kırılması şeklinde oluşur. Klivaj kırılmasında genellikle tanelerin şekilleri bozulmaz ve kırılma yüzeyinin görünüşü düzdür, kırılma yüzeyi parlak bir şekilde göründüğünden ışığı çok iyi yansıtır

Kayma kırılması: Malzemelerde maruz kaldıkları yükler sonucunda oluşan kayma gerilmesinin kritik bir değeri aşması ile atom düzlemlerinin kayması esnasında atom bağlarında kopmalar meydana gelmesiyle oluşan kırılma türüne kayma kırılması denir. Bu tür kırılmalara, kopma yüzeyi lifli bir görünüme sahip olduğundan lifli kırılma adı da verilir.

Taneleri Kesip Kesmemeye Göre Kırılma TürleriKırılma ve Kırılma Türleri Nelerdir?

Taneler arası (intergranüler) kırılma: Tane sınırlarında meydana gelen kırılma şeklidir. Bu tür kırılmalar sünek veya gevrek tarzda oluşabilir.
Taneleri keserek (transgranüler) kırılma: Taneleri keserek meydana gelen kırılma şeklidir. Bu tür kırılmalar sünek veya gevrek tarzda oluşabilir.

Yazar: Enes Eker

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezleri kullanır. Bununla iyi olduğunuzu varsayacağız, ancak isterseniz vazgeçebilirsiniz. Kabul etmek Mesajları Oku