Asya, Afrika, Doğu Avrupa ve Ortadoğu’da tanımlanmış, keneler tarafından taşınan Nairovirüs isimli bir mikrobiyal etken tarafından neden olunan ateş; cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden hayvan kaynaklı bir enfeksiyondur. Etken hayvanlarda hafif bir hastalık tablosu yapabileceği gibi çoğu hayvan hastalığı asemptomatik geçirir.İnsanlarda ise ağır bir hastalık tablosu gelişir.
İlk defa 1944 ve 1945 yıllarının yaz aylarında Batı Kırım’da, akut kanamalı ateş kliniği gösteren bir epidemi dikkati çekmiş ve “Crimaen Haemorrrhagic Fever” olarak adlandırılmıştır. Hastaların kanlarından ve Hyalomma marginatum adlı kenelerden etken virus izole edilmiştir. Daha sonra 1969 yılında etkenin Zairede akut ateşli bir çocuğun kanından 1956 yılında izole edilen virusla aynı olduğunun gösterilmesi üzerine hastalık “Crimean-Congo Haemorrrhagic Fever” (CCHF) olarak anılmaya başlanmıştır. Keneler otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekillidir. 6-8 bacaklı, uçamayan, sıçrayamayan hayvanlardır. Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.
Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir. Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara (özellikle devekuşları) kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur. 2003 yılında kırım kongo kanamalı ateşi virüsü izole edildi.
Bulaşıcı yolları; kene tutunması, kenelerin çıplak el ile ezilmesi, taşıyıcı tüm canlıların infekte kan / vücut sıvıları / dokularına temas, kan içeren damlacık yolu.
Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını takiben kuluçka süresi 1-14 gün olmakla beraber genellikle 1-3 gündür. İnkübasyon süresinin ardından prehemorajik dönem denen nezle/grip benzeri semptomlar ile giden dönem başlar.Bu dönemde üşüme,titreme sonrası ani ateş yükselmesi, başağrısı, kas ağrısı,ishal,bulantı,kusma,gözlerde ve vücutta kızarıklık,döküntüler gibi bulgular görülür.Hastalığı prehemorajik dönemde yakalamak önemlidir çünkü sonrasında hemorajik dönem dediğimiz hastalığın ağırlaştığı ve ölümlerin en sık görüldüğü dönem başlar.
Kene çıkarma basamakları:
Kene ne kadar kısa sürede vücuttan çıkarılırsa hastalık riski o kadar azalır.
Kene eldivenle çıkarılmalı, çıplak elle temas edilmemelidir.
Kene vücuda en yakın olan kısmından eğri uçlu pens veya cımbız veya eldivenle çıkarılmalıdır.
Kenenin başının içerde kalması risk oluşturmaz
Kene çıkarılınca deriye antiseptik uygulanmalıdır.
Kene çamaşır suyu/alkol/veya insektisit bulunan ağzı kapalı bir şişe içine atılarak öldürülmelidir.
Hasta için kullanılan materyal sızdırmaz bir kutuya konularak tıbbi atığa atılmalıdır.
Aşı Çalışmaları:
Yakın gelecekte aşı yok.
Genel önlemler:
Kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınmak
Bu bölgelere mümkün olduğunca kapalı ve açık renk kıyafetlerle gitmek
Dönüşte kene taraması yapmak
Hasta kişi kan ve atıklarına çıplak elle dokunmamak
Hayvanlardaki keneleri elle çıkarmamak
Hayvanlarda kene mücadelesi
Geniş çevre ilaçlamaları faydasız.
Yazar:Tülay Arsoy