Scarlet ya da scarlet fever olarak da bilinen kırmızı ateş, strep boğazı olan kişilerde gelişebilecek bir enfeksiyondur. Vücutta, genellikle yüksek ateş ve boğaz ağrısının eşlik ettiği, parlak kırmızı bir döküntü ile karakterizedir. Strep boğazına neden olan aynı bakteri aynı zamanda kırmızı ateşe de neden olmaktadır. Boğaz ağrısı, yüksek ateş, dokunuşta kaba olan ve vücudu kaplayan kırmızı bir döküntü eşlik eder. Zaten strep boğazı olan insanların küçük bir kısmını etkiler. Nadir durumlarda, hastalık streptokok cilt enfeksiyonu olan bireyleri etkileyebilir.
Skarlet ateşi ağırlıklı olarak 5-15 yaş arasındaki çocukları etkiler. Önceki dönemlerde ciddi bir çocukluk hastalığı iken günümüzde genellikle daha az tehlikeli hale gelmiştir. Hastalığın erken döneminde kullanılan antibiyotik tedavileri iyileşmeyi hızlandırmaya ve semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı olmaktadır.
Strep Boğaz Döküntüler
Görülen döküntü yetişkinler hem de çocuklarda kızıl hastalığı en yaygın belirtisidir. Genellikle kırmızı bir leke döküntüsü olarak başlar ve zımpara kâğıdı gibi ince ve pürüzlü hale gelmektedir. Kırmızı renkli döküntü, kırmızı ateşin ismini veren belirtilerdir. Döküntü, bir kişi kendini hasta hissetmeden veya en fazla iki gün öncesine kadar başlayabilirken yedi gün sonra kaybolabilir. Döküntü tipik olarak boyun, kasık ve kolların altından başlamaktadır. Daha sonra vücudun geri kalanına yayılır. Koltuk altları, dirsekler ve dizlerdeki deri kıvrımları da çevresindeki deriden daha derin bir kırmızı olabilir. Döküntü azaldıktan sonra, yaklaşık yedi gün, parmakların ve ayak parmaklarının uçlarındaki ve kasıktaki cilt soyulabilir. Bu birkaç hafta sürebilir.
Belirtileri
Kızıl ateşin ilk belirtileri yüksek ateş ve boğaz ağrısıdır. 1-2 gün sonra, güneş yanığı taklit eden ve vücutta sert bir zımpara kâğıdı gibi hissedilen kırmızı bir döküntü oluşur. Vücudun geri kalanına yayılmadan önce yüz, boyun, koltuk altı veya kasık bölgelerinde başlayabilir. Döküntü bir hafta boyunca yavaşça kaybolur. Belirtilerin tam listesi şunları içerir:
• 101 °F veya daha yüksek bir yüksek ateş
• Kırmızı boğaz ve boğaz ağrısı
• Dokunma hissi veren kırmızı bir döküntü
• Koltuk altlarında, kasıklarda veya dirseklerde parlak kırmızı renk
• Kırmızı bir dil (çilek dili)
• Ağız etrafında soluk bir halka ile temizlenmiş bir yüz
• Dil veya boğaz üzerinde beyaz bir ceket
• Şişmiş bezler
• Baş ağrısı
• Vücut ağrısı ve titreme
• Mide bulantısı ve kusma
• Yutma zorluğu (boğaz ağrısından dolayı)
Kızıl Ateşin Nedeni
Kızıl ateş, A grubu Streptococcus, ağzınızda ve burun pasajlarında yaşayabilen bakteriler olan bakterileri üremektedir ve insanlar bu bakterilerin ana kaynağıdır. Bu bakteriler vücutta parlak kırmızı döküntüye neden olan bir toksin veya zehir üretebilir.
Kızıl Ateş Bulaşıcı mıdır?
Enfeksiyon, bir kişinin kendini hasta hissetmesinden iki ila beş gün önce yayılabilir ve enfekte bir kişinin tükürüğünden, burun sekresyonlarından, hapşırmadan veya öksürükten kaynaklanan damlacıklarla temas yoluyla yayılabilir. Bu, herhangi bir kimsenin, enfekte olmuş bu damlacıklarla doğrudan temas etmesi ve daha sonra kendi ağzına, burnuna veya gözlerine dokunması halinde kırmızı ateşi kestiği anlamına gelir. Aynı bardaktan iiçilirse ya da enfeksiyonu geçiren biriyle aynı kaplarda yemek yenildiğinde, bu hastalık bulaşabilir. Bazı durumlarda, A grubu strep enfeksiyonları gıdaya kontamine olarak yayılabilirler.
Grup A strep bazı kişilerde cilt enfeksiyonuna neden olabilir. Selülit olarak bilinen bu cilt enfeksiyonları bakterileri başkalarına bulaştırabilir. Bununla birlikte, kırmızı ateşin kızarıklığına dokunmakla bakterileri yayılmaz, çünkü kızarıklık bakterinin kendisinin değil, toksinin bir sonucudur.
Kızıl Ateş Risk Faktörleri
Scarlet ateşi ağırlıklı olarak 5-15 yaş arasındaki çocukları etkiler. Kızıl hastalığının, enfekte olmuş kişilerle yakın temas halindeyken bulaşmasına sebep olabilir. Kızıl ateş, strep boğazına neden olan Streptococcus (A grubu strep) bakterilerinden kaynaklanmaktadır. Bakteriler vücutta toksin salgıladığında, karakteristik kırmızı döküntüler ortaya çıkar ve bakteriler öncelikle enfekte bir kişi hapşırdığında, öksürdüğünde yayılır ve bakterileri burun veya ağızlarındaki sıvı damlacıklarından geçirir. Ortak bulaşık ve mutfak eşyaları üzerindeki enfekte damlacıklar da bulaşmaya neden olabilir. Streptokok cilt enfeksiyonu olan bir kişinin cildindeki açık yaralara dokunmak da bakterileri bulaştırabilir.
Maruz kalmanın ardından semptomların başlamasına kadar 2-4 gün sürmektedir. Kızıl ateş için en büyük risk faktörü, Streptococcus bakterileri ile enfekte olmaktır. Özellikle okullar ve çocuk bakım merkezleri gibi topluluk ortamlarında çocuklar en yüksek risk altındadır.
Komplikasyonlar
Çoğu durumda, kızarıklığın diğer semptomları antibiyotik tedavisi ile yaklaşık 10 gün ila 2 hafta içerisinde geçmektedir. Ancak, kırmızı ateş ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonlar şu şekildedir:
• Romatizmal ateş
• Böbrek hastalığı (glomerülonefrit)
• Kulak enfeksiyonları
• Boğaz apseleri
• Zatürre
• Artrit
Kızıl ateş en kısa zamanda uygun antibiyotiklerle tedavi edildiği taktirde boğaz apseleri, kulak enfeksiyonlar ve zatürre önlenebilir. Diğer komplikasyonların vücudun bakterilere karşı değil de enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisinin sonucu olduğu bilinmektedir.
Teşhis
Doktorlar çocuğu ilk olarak kızıl hastalığının belirtilerini kontrol etmek için fizik muayene ederler. Muayene sırasında doktor özellikle çocuğun dilinin, boğazının ve bademciklerinin durumunu kontrol edecektir. Ayrıca genişletilmiş lenf nodları arayacak ve döküntülerin görünümünü ve dokusunu inceleyeceklerdir. Şayet çocuğun çok fazla ateşi olduğundan şüpheleniyorsa, analiz için hücrelerinin bir örneğini almak için boğazının arkasını temizleyecektir. Buna boğaz çubuğu denir ve boğaz kültürü oluşturmak için kullanılır.
Numune daha sonra A Streptococcus grubunun mevcut olup olmadığını belirlemek için bir laboratuvara gönderilir. Ayrıca muayenene de yapılabilecek hızlı bir boğaz testi de vardır. Bu, test beklerken bir A grubu strep enfeksiyonu tanımlanmasına yardımcı olabilir.
Tedavisi
Kızıl ateş antibiyotik ile tedavi edilir. Antibiyotikler bakterileri öldürür ve vücudun bağışıklık sisteminin enfeksiyona neden olan bakterilerle savaşmasına yardımcı olur. Çocuğun, reçeteli ilaç tedavisinin tüm seyrini tamamladığından emin olunması şarttır. Bu, enfeksiyonun komplikasyonlara neden olmamasını veya daha da devam etmesini önleyecektir.
Ayrıca, ateş ve ağrı için asetaminofen (Tylenol) gibi reçetesiz satılan ilaçlar da kullanabilir. Çocuğun ibuprofen (Advil, Motrin) alacak kadar büyük olup olmadığını görmek için doktora danışılmalıdır. Yetişkinler asetaminofen veya ibuprofen kullanabilirler. Reye sendromu gelişme riskinin yükselmesi nedeniyle Aspirin, hiçbir yaş grubunda kesinlikle kullanılmamalıdır.
Çocuk doktoru ayrıca bir boğaz ağrısını hafifletmek için başka ilaçlar da verebilir. Diğer çözümler arasında buz, dondurma veya ılık çorba bulunur. Tuzlu su ile gargara yapmak ve soğuk bir hava nemlendirici kullanmak da bir boğaz ağrısının şiddetini ve şiddetini azaltabilir. Susuz kalmamak için çocuğun bol su içmesi de önemlidir. Çocuğunuz en az 24 saat antibiyotik aldıktan sonra okula devam edebilir ve ateşi kalmaz. Kızılın günümüzde aşısı olmasına rağmen birçok kızıl veya grup A strep için, potansiyel aşılar klinik geliştirme aşamasındadır.
Hastalığı Önleme
Kızıllığı önlemek için iyi hijyen uygulamak en iyi yoldur. Aşağıda, çocuklarda izlenmesi ve öğretilmesi için bazı önleme ipuçları verilmiştir:
• Yemeklerden önce ve tuvaleti kullandıktan sonra eller yıkanmalıdır.
• Öksürürken ya da hapşırdıktan elle ağız kapanmalı ve sonrasında eller yıkanmalıdır.
• Kişisel eşyalar özellikle bardak tabak gibi eşyalar özellikle grup ortamlarında paylaşılmamalıdır.
Hastalık Belirtilerini Yönetmek
Kızıl ateşin antibiyotik ile tedavi edilmesi gerekir. Bununla birlikte, kırmızı ateşle birlikte ortaya çıkan semptomları ve rahatsızlıkları hafifletmek için yapabilecek şeyler vardır. İşte denenecek birkaç çözüm:
• Boğazınızı rahatlatmak için ılık çay veya et suyu çorbaları içmek
• Yemek acı verirse, yumuşak yiyecekleri veya sıvı beslenmeyi denenmelidir.
• Boğaz ağrısını hafifletmek için OTC asetaminofen (Tylenol) veya ibuprofen alınmalıdır
• Kaşıntıyı gidermek için OTC kaşıntı kremini veya ilacını kullanılabilir.
• Boğazını nemlendirmek ve kurumasını önlemek için su ile nemlendirilmelidir.
• 4 yaşından büyük çocukların güvenle boğaz ağrısı rahatlatmak için pastilleri kullanabilir
• Hava kirliliği gibi tahriş edici maddelerden uzak durulmalıdır
• Sigara içilmemelidir
• Boğaz ağrısı için tuzlu su gargara yapılabilir
• Boğaz tahrişini kuru havadan durdurmak için havayı nemlendirilmelidir.
Kaynakça:
doi.org
mayoclinic.org
rarediseases.org
kidshealth.org
Yazar: Özlem Güvenç Ağaoğlu